Δεκαπενταύγουστος! Της Παναγίας! Τρανή γιορτή και όλη η Ελλάδα γιορτάζει το «Πάσχα του Καλοκαιριού» και καλεί τους πιστούς να γιορτάσουν με ευλάβεια και σεβασμό αλλά και την πρέπουσα λαμπρότητα την «Κοίμηση της Θεοτόκου» τη μεγαλύτερη Θεομητορική γιορτή.
Τα δύο Ημαθιώτικα βουνά, Βέρμιο και Πιέρια έχουν την τιμητική τους. Στο Βέρμιο δύο από τα πιο γνωστά μοναστήρια είναι αφιερωμένα στην Παναγιά μας. Η «Παναγία Σουμελά», η Πόντια Παναγία, αποτελεί πανελλήνιο προσκύνημα και η «Παναγία Δοβρά», η Γκραίξα Παναγιά είναι το βεροιώτικο θα λέγαμε μοναστήρι και από πολύ παλιά θεωρείται η «Παναγιά της Βέροιας».
Στα Πιέρια πάλι γιορτάζουν και πανηγυρίζουν τρία από τα πέντε χωριά.
Οι τρεις μεγάλες πόλεις της Ημαθίας Βέροια-Νάουσα-Αλεξάνδρεια δεν μπορούσαν να μην «συμμετέχουν» σ’ αυτή τη γιορτή της Παναγίας μας που πανελλήνια της συνοδεύουν περισσότερες από πεντακόσιες ονομασίες.
-Στη Βέροια των 48 βυζαντινών και μεταβυζαντινών εκκλησιών αλλά και άλλων 10 μεταγενέστερων οι εκκλησίες οι αφιερωμένες στην Κοίμηση της Θεοτόκου είναι η Περίβλεπτος, η Φανερωμένη, η Χαβιαρά, η Δεξιά, η Γοργοεπήκοος και η Παντάνασσα ή Παλαιοφορίτισσα. Μία «Παναγία» Βαλτεσινή είναι αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου και μία η «Βαγγελίστρα» είναι αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.
Παλαιότερα άλλες δύο εκκλησίες ενώ ήταν αφιερωμένες στην Υπαπαντή του Κυρίου (Δεσποτική γιορτή) οι Βεροιώτες τις αποκαλούσαν με το όνομα της Παναγίας. Ήταν η Έξω Παναγιά η μία και Παναγία-Παναγούδα η άλλη.
-Στη Νάουσα μία από τις μεγαλύτερες και ιστορικότερες εκκλησίες η γνωστή «Παναγία» είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ο ναός κτίσθηκε το 1833, είναι ρυθμού βασιλικής-τρίκλιτης χωρίς τρούλο με ξύλινη στέγη. Τα έξοδα ανέγερσης κάλυψε ο (Χατζή)Πέτρος Παπαναστασίου, γιος του Παπα-Αναστάση που λειτουργούσε στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Αρχιμάστορας στην ανέγερση ήταν ο Γιαννούσης Γκίκας.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στον ναό της Παναγίας «φυλάσσεται και φιλοξενείται» η τίμια κάρα του «άστεγου» ακόμη πολιούχου της Νάουσας Αγίου Θεοφάνη.
-Στην Αλεξάνδρεια ο σημερινός ναός ο αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου άρχισε να κτίζεται το 1965 και ολοκληρώθηκε το 1971. Από το βιβλίο του Γιάννη Μοσχόπουλου, Δικηγόρου-Ερευνητή «Ρουμλουκιώτικα Σημειώματα (1996)» πληροφορούμαστε ότι στον χώρο του σημερινού ναού υπήρχε παλαιότερος ναός που είχε κτιστεί το 1843, χρονιά που αγιογραφήθηκε και η εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας διαστάσεων 112χ77εκ. που υπάρχει στο ναό και είναι έργο του αγιογράφου Μανουήλ Ζωγράφου. Την ευθύνη ανέγερσης του σημερινού ναού είχε ο Δημήτρης Γκαρανάτσιος ενώ άξιο έρευνας είναι το γεγονός της πιθανής ύπαρξης μοναστηριού στο χώρο γύρω από τη σημερινή εκκλησία.
-Σέλι (Κάτω Βέρμιο) Πανηγυρίζει η «Παναγία η Βλάχα» όπως την αποκαλούσε ο πάντα ευρηματικός Στέλιος Σβαρνόπουλος. Σε παλιότερες εποχές ανήμερα της Παναγίας τελούνταν μέχρι και 40 γάμοι ενώ από την επομένη άρχιζαν νέα προξενήματα. Την περίοδο του πανηγυριού για μέρες οι κάτοικοι γλεντούσαν στα σπίτια και χόρευαν στο «μεοσοχώρι» του οικισμού.
Κοντά στον οικισμό του Κάτω Βερμίου υπάρχει το εξωκλήσι της «Παναγίας της Σελιώτισσας», που πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου, στα εννιάμερα της Παναγίας.
-Μέση Πανηγυρίζει ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου. Ομώνυμη εκκλησία υπήρχε κάτω από μία πανύψηλη μουριά στην τοποθεσία «Παλιόχωρα» - «Παλιό χωριό», που όμως καταστράφηκε το 1922 μετά από πλημμύρα του Αλιάκμονα.
-Ριζώματα Η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου που βρίσκεται στα «Κοιμητήρια» του οικισμού χρονολογείται από το 1467. Έχει κριθεί βυζαντινό μνημείο και στο ναό υπάρχουν θαυμάσιες εικόνες.
-Δάσκιο Κτίστηκε επί τουρκοκρατίας και διαθέτει θαυμάσιες αγιογραφίες του 17ου και 18ου αιώνα. Είναι χαμηλή με κατακόμβες και έχει καταστραφεί κατά το παρελθόν δύο φορές. Αξίζει να αναφερθεί ότι κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας οι κατακτητές επέτρεπαν το πανηγύρι του 15Αύγουστου ενώ οι ίδιοι δεν πλησίαζαν ποτέ στον οικισμό την ημέρα του πανηγυριού οπότε και η επιτροπή έκανε «κουρμπάνι» έθιμο που συνεχίζεται και στις μέρες μας. Ο ναός της Παναγίας εκτός ότι αποτελεί σημαντικό λατρευτικό χώρο του οικισμού αποτελεί και ένα μνημείο του πολιτισμού των κατοίκων που αναπτύχθηκε στα Πιέρια από τα πανάρχαια χρόνια.
-Κλειδί Η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου κτίστηκε το 1890 στη θέση ενός παλαιού και μικρού παρεκκλησίου. Πριν από πολλά χρόνια ολόγυρα στην εκκλησία υπήρχαν κελιά όπου διέμενα οι φτωχότερες οικογένειες τους χωριού. Επί τουρκοκρατίας στο προαύλιο της εκκλησίας υπήρχε κτίσμα όπου στεγαζόταν το σχολείο του χωριού.
-Χαράδρα Ο ναός που πανηγυρίζει τον Δεκαπενταύγουστο και είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου κάηκε κατά το παρελθόν ανήμερα της εορτής της Αγίας Παρασκευής αλλά ξανακτίσθηκε.
-Βεργίνα Στην οικισμό υπάρχουν και άλλες εκκλησίες. Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου βρίσκεται στο νότιο μέρος του οικισμού κοντά στο λαμπρό ανάκτορο εκεί που είναι το παλιό κοιμητήριο του οικισμού. Πολύ παλιά ο ναός αυτός ήταν αφιερωμένος στην Αγ. Παρασκευή αλλά μετονομάσθηκε την εποχή του Μητροπολίτη Πολύκαρπου.
Ναοί της Κοίμησης της Θεοτόκου (πανηγυρίζουν στα εννιάμερα)
-Επισκοπή Βεροίας Η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου που πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου χρονολογείται από το 1876 όπως φαίνεται από επιγραφή που υπάρχει στο ναό. Είναι κτισμένη σε μια τούμπα ίδια με άλλες που υπάρχουν σε πολλά σημεία του κάμπου για τις οποίες χρειάζεται ειδική έρευνα προκειμένου να εξηγηθεί η χρήση τους. Στο ναό υπάρχουν παλιές και αξιόλογες εικόνες.
-Άγιος Γεώργιος Ο μεγαλοπρεπής ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου που κτίσθηκε το 1956 και πανηγυρίζει στα Εννιάμερα της Παναγίας είναι αγιογράφητος ενώ ένα μέρος των αγιογραφιών που καταστράφηκαν από φωτιά είναι στη φάση της αποκατάστασης.
-Παλατίτσια Η εκκλησία του οικισμού αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου πανηγυρίζει της Αγίας Τριάδας.
Βρυσάκι Η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου που παλαιότερα πανηγύριζε τον 15Αύγουστο στις μέρες μας πανηγυρίζει της Ζωοδόχου Πηγής.
-Ασώματα Στην τοποθεσία «Ελτί» υπάρχουν ερείπια της εκκλησίας της Παναγίας που υπήρχε στον οικισμό. Πρόκειται για μονόχωρη, ξυλόστεγη βασιλική με τοιχογραφίες του 1570. Πιθανολογείται ότι ο ναός υπήρξε καθολικό μικρού μοναστηριού που υπήρχε στην περιοχή.
