«Είμαστε για να παίρνουμε τα βουνά» ήταν η χαρακτηριστική
φράση των Βεροιέων του μεσοπολέμου που κυκλοφορούσε σχεδόν με εμμονή από στόμα
σε στόμα με τις πρώτες ζέστες του Ιουλίου και η μαζική φυγή στη δροσιά του
Βερμίου γινόταν κεντρικό θέμα στον τοπικό τύπο, αγαπητοί φίλοι:
«Οι συμπολίται μας άρχισαν από ένας ένας, από μία μία
οικογένεια να μας εγκαταλείπουν, πάν να παραθερίσουν. Το Σέλι, το Ξηρολίβαδο,
το Κωστοχώρι και η Καστανιά τους υποδέχονται για να τους ξεκουράσουν από την
καθημερινή βιοπάλη…» (Αστήρ Βερροίας Αρ.Φ. 91 – 2 Ιουλίου 1928).
Η παραθεριστική αυτή συνήθεια προέκυψε πιθανότατα από
πολιτισμική επίδραση των βλαχόφωνων κατοίκων της Βέροιας, οι οποίοι κάθε χρόνο
συγκεντρώνονταν μεν τον χειμώνα μέσα στην πόλη, αλλά επιστρέφανε οικογενειακά
στα βοσκοτόπια του Βερμίου (κυρίως γύρω από το Σέλι και το Ξηρολίβαδο) μόλις ο
καιρός το επέτρεπε και πήρε τη μορφή μαζικής καλοκαιρινής φυγής μετά την
ολοκλήρωση της εγκατάστασης των προσφύγων της μικρασιατικής καταστροφής, οπότε
στους παραθεριστικούς προορισμούς προστέθηκαν οι κοινότητες Καστανιάς και
Κωστοχωρίου. Οι ξωμάχοι κάτοικοι των συγκεκριμένων προσφυγικών ορεινών
κοινοτήτων εξασφάλιζαν ένα ικανοποιητικό επιπλέον εισόδημα παραχωρώντας προς
εποχιακή ενοικίαση κάποια από τα δωμάτια των κατοικιών τους.
Αμέσως μετά τη λήξη της σχολικής χρονιάς λοιπόν ήταν
καθημερινό φαινόμενο σε κάθε γειτονιά το πανηγυρικό τελετουργικό φόρτωμα ενός
“μικρού νοικοκυριού” σε κάποιο κάρο
(οικογενειακό ή μισθωμένο), οι χαρούμενοι αποχαιρετισμοί και τα κατευόδια των
γειτόνων.
Οι προσφιλέστεροι
παραθεριστικοί προορισμοί των Βεροιέων του μεσοπολέμου: Σέλι, Ξηρολίβαδο,
Καστανιά, Κωστοχώρι
Η πραγματικά γενεσιουργός αιτία όμως όλης αυτής της
παραθεριστικής παραζάλης δεν είχε καμία σχέση με τη σύγχρονη περί διακοπών
σκέψη, αλλά… με την τρομερή εξάπλωση της
φθίσης (προθάλαμος της φυματίωσης) στην πόλη μας. Κατά τη διατύπωση του τότε
επιφανούς ιατρού του «Προσφυγικού Νοσοκομείου Βέροιας» κ. Σ. Μουράτογλου: «…η νόσος εξαπλούται προσβάλλουσα υπάρξεις
από της καλύβης του πτωχού, μέχρι του πολυτελέστατου μεγάρου του πλουσίου. (…)
Η νόσος αλματωδώς μεταδίδεται και η θνησιμότης εκ της φθίσεως καταπληκτικώς
αυξάνει, εις τούτο συμφωνούν όλοι οι συνάδελφοι, αυτό αποδεικνύει η τριετής
στατιστική του Νοσοκομείου, αυτό μας λέγει το ληξιαρχικόν βιβλίον του Δήμου…».
(Αστήρ Βερροίας Αρ.Φ. 57 – 12 Ιουλίου 1927).
Έτσι λοιπόν, το ημερήσιο παραθεριστικό πρόγραμμα
περιελάμβανε μεγάλα διαστήματα ανάπαυσης, χαλαρούς περιπάτους στο πλούσιο σε
οξυγόνο, δασώδες περιβάλλον και καλό φαγητό.
Παραθεριστές στο
Ξηρολίβαδο-1920
Παραθεριστές στο Σέλι-1922
(Από το βιβλίο του Α.Τζίμα “Η Κιβωτός των Βλάχων του Σελίου”)
Η ύπαρξη της αμαξιτής οδού Βέροιας-Κοζάνης έδωσε σύντομα σημαντικό πλεονέκτημα στην Καστανιά, «…διότι η μετ’ αυτής συγκοινωνία της πόλεώς μας είναι ευκολοτάτη διά αυτοκινήτου εν ώ των άλλων εξοχικών συνοικισμών είναι ημιονική και κάτι χειρότερα…», στην οποία αναπτύχθηκαν με τον χρόνο κάποιες υποτυπώδεις υποδομές: «…το κέντρον των παραθεριστών είναι το Παντοπωλείον και Καφεζυθεστιατόριον του κ, Αγγέλου Σπανίδη, πρότυπον όχι μόνον για την Καστανιά αλλά και για άλλας κατά πολύ μεγαλύτερας κωμοπόλεις συγκεντρώνον το “Χάι Λάιφ” των παραθεριζόντων και παραθεριζουσών, όπου κάθε βράδυ διεξάγεται το ρωμέικο Κοτσομπολιό. Ένα καλό επίσης κέντρο είναι και το Καφενείο-Παντοπωλείο του κ. Μ. Παυλίδη. Τρίτο κέντρο είναι το περιβόητο “Γρα-Γρου” κείμενον επί της αμαξιτής οδού Βερροίας –Κοζάνης…»
Το "λεωφορείο" που εκτελούσε την διαδρομή ΒΕΡΟΙΑ- ΚΑΣΤΑΝΙΑ ιδιοκτησίας Γεώργιου Τσιρίδη (Αρχείο Αηδονίδη Χρήστου)
Το εστιατόριο Γρα-Γρου χτίστηκε το 1925.
Αρχικά ήταν χάνι, έπειτα κουρείο και τελικά έγινε εστιατόριο ονομαστό στη
Βόρεια Ελλάδα. Η χαρακτηριστική ονομασία δόθηκε γιατί στο σημείο εκείνο τα
βαριά αυτοκίνητα έπρεπε να κατεβάσουν ταχύτητα και το σασμάν έκανε τον γνωστό
θόρυβο “γρρρρρρ”.
Από το 1931 «…η Καστανιά χάρις εις την ενεργητικότητα του δραστηρίου κ. Σταύρου Χειμωνίδου απέκτησε και Ξενοδοχείον στο οποίο μπορούν να βρουν κάθε άνεσι εκείνοι που θέλουν να μείνουν λίγες ημέρες...» (Αστήρ Βερροίας Αρ.Φ. 147/34 – 8 Ιουλίου 1931), ενώ κατά τα τότε αθηναϊκά πρότυπα άρχισαν να διοργανώνονται οι περιβόητες “Ζουρ Φιξ” (προκαθορισμένες, ανάλαφρες συναντήσεις) στις οποίες μεταξύ ρετσίνας και μεζέ άκουγε κανείς από σχολιασμούς της προσφιλούς ραδιοφωνικής εκπομπής της εποχής: “Μικρή, πικρή μου αγάπη” ως τα πικάντικα νέα της πόλης. Κάθε Κυριακόβραδο δε το «…αδυσώπητον κοτσομπολιό ελάμβανε χώρα υπό την μουσικήν επένδυσην τοπικών μουσικών σχημάτων…».
Παραθεριστές στην Καστανιά-1938
Προετοιμασίες γεύματος στη
μαθητική κατασκήνωση του Κωστοχωρίου
Θα παρατηρήσατε ασφαλώς ότι δεν γινόταν καθόλου λόγος για
παραθαλάσσιους προορισμούς, σε αντίθεση με τη σύγχρονη τάση κι αυτό γιατί τα
“θαλάσσια λουτρά” γινόταν τότε μόνο με “ιατρική συνταγή” !!! Όπως μας διασώζει ο Στέφανος Ζάχος στις
Αναμνήσεις ενός Βεροιώτη: «…Έπρεπε ο αλησμόνητος γιατρός Νικολούσης, ο πατέρας
των Αντώνη και Σόλωνος Αντωνιάδη, (…) να
συστήσει τα μπάνια, να καθορίσει τον αριθμό, δεκαπέντε ως είκοσι, την διάρκεια
της παραμονής στη θάλασσα, τις πρώτες μέρες δέκα λεπτά, τις μετέπειτα δεκαπέντε
και τις τελευταίες εικοσιπέντε…»
Όποια κι αν είναι η δική σας επιλογή, αγαπητοί φίλοι, να έχετε ένα ευχάριστο καλοκαίρι χωρίς να παραμελείτε την επιβεβλημένη από τις συνθήκες σύνεση…
