Το σημείωμά μου για τον Αδαίο κάνει τον γύρο του. Προχωρώ στην παρουσίαση και δεύτερου Μακεδόνα επιγραμματοποιού, του Αντιφάνη. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα εξαντλήσω το θέμα Μακεδόνες Επιγραμματοποιοί. Είναι πολλοί και είναι πάρα πολλά τα επιγράμματά τους. Αυτή τη δουλειά μπορεί και πρέπει να την κάνει ένα Ίδρυμα ή ένα συλλογικό όργανο, π.χ. η νεοσσός Ομοσπονδία των Μακεδονικών Συλλόγων. Πιθανόν να σας δώσω ένα - δύο ακόμα επιγράμματα.
Πριν δώσω δείγμα της δουλειάς του Αντιφάνη, του παλιού αυτού συμπατριώτη μας, θα πω γενικώς για το επίγραμμα ότι περνάει ζωή τριών μεγάλων περιόδων και ακολουθεί τις αξίες και τον τρόπο έκφρασης της καθεμιάς εποχής.
Η πρώτη εποχή είναι η κλασσική με την αποτροπή της Περσικής απειλής. Το επίγραμμα έχει τις αρετές του κλασσικού πνεύματος, την ανάταση, τη χάρη, την ακρίβεια, τη λιτότητα. Ακολουθεί η Αλεξανδρινή εποχή με το επίγραμμα να είναι ευρύτερης έκτασης. αναφέρεται σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής με πάθος και κομψότητα. Τέλος, τρίτη είναι η Βυζαντινή περίοδος. Το επίγραμμα χάνει από τις αρετές των προηγούμενων χρόνων, διακρίνεται όμως για την πνευματικότητά του.
Ο Αντιφάνης ζει στην μεσαία περίοδο, για την ακρίβεια στον πρώτο προ Χριστού αιώνα. Είναι Μακεδών. Το επίγραμμά του μας μιλάει για την αξία της ζωής. Ουσιαστικά περιγράφει τον τρόπο ζωής των συντοπιτών του στην εποχή του. Προσωπικά βρίσκω πως δεν άλλαξε στον τόπο μας τίποτε, εδώ και περισσότερο από δυο χιλιάδες χρόνια. Πχ χτες στη Νάουσα, αρχή του τριωδίου άρχισαν τα νταούλια.
Για το λόγο αυτό αφιερώνω το επίγραμμα στους συμπατριώτες μου Ναουσαίους που έχουν τον τρόπο να χαίρονται τη ζωή στα Εξωκλήσια, στις γιορτές και τα πανηγύρια. Ιδιαίτερα στους φίλους που ανέβηκαν στις 2 Φεβρουαρίου στην Υπαπαντή. Τους ευχαριστώ που με δικαιολόγησαν για το ότι τους ζήλεψα. Να ’χεις δίπλα σου ένα τέτοιο βουνό, με την υπέροχη φύση, τα δέντρα, τα νερά τα πουλιά και να μην το χαίρεσαι με τους δικούς σου, τους φίλους σου, όταν μπορείς, δεν είναι αμαρτία;
Ο Αντιφάνης λοιπόν μας λέει, σε μια ελεύθερη ερμηνεία, τα παρακάτω. Ακούστε τον:
Όποιος δεν ευχαριστιέται την καλόηχη μουσική, πνευστή για τους χορούς έγχορδη για τους ύμνους, τη φύση, τη νιότη, τα μύρα της άνοιξης, τα στεφάνια, τις σπονδές στους ιερούς χώρους, κάτω από τη σκέπη του θείου, αλλά στερείται, ακόμα και πεινάει, για να σωρεύσει τον λαθροπόδαρο πλούτο στα αρπαχτικά του χέρια, για μένα πέθανε. Πεινασμένο νεκρό τον προσπερνώ. Ξένοι θα χορτάσουν φάρυγγες από τη δική του τσιγκουνιά!
Ιδού οι στίχοι του επιγράμματος: Εἰ τινὰ μὴ τέρπει λωτοῦ μέλος1 ἢ γλυκὺς ἦχος ψαλμών2 ἢ τριγέρων νεκτάρεος Βρόμιος3, ἢ πεῦκαι, κοῦροι, στέφανοι, μύρα, λειτὰ4 δὲ δειπνῶν, λαθροπόδας τρώκταις χερσὶ τίθησι τόκους5, οὗτος ἐμοὶ τέθνηκε +Περὶ+ νήστιν δὲ παρέρπω νεκρὸν ἒς ἀλλοτρίους φειδόμενον φάρυγας.
Σημειώσεις:
1) Μελωδία πνευστού οργάνου που κατασκευάζεται από ξύλο δένδρου λωτού. 2) Γλυκείς ήχοι ύμνων εγχόρδου οργάνου. 3) Διόνυσος. 4) Στα επιγράμματα αντί του λιτά. 5) Χρήματα.