Ο Σύλλογος Βλάχων Βέροιας και η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας μας επιφύλαξαν το βράδυ της Δευτέρας μια άκρως ενδιαφέρουσα εκδήλωση στα πλαίσια της παρουσίασης του ιστορικού λευκώματος του Τάκη Γκαλαΐτση “Από τη ζωή των Βλάχων” στην βιβλιοθήκη της Βέροιας με προσκεκλημένους τους εξαίρετους επιστήμονες Βασίλη Νιτσιάκο, καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και Κώστα Ντίνα, καθηγητή Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.
Στην κατάμεστη αίθουσα της βιβλιοθήκης, που αποδείχθηκε τελικά μικρή για να φιλοξενήσει το πολυπληθές κοινό από όλη την Ελλάδα, οι δύο ομιλητές γοήτευσαν τους παρευρισκόμενους με την άρτια επιστημονική τους τοποθέτηση και την γλαφυρότητα του απλού και συνάμα τεκμηριωμένου λόγου τους.
Μπορεί αιτία της εκδήλωσης να ήταν η επιστημονική προσέγγιση της καλαίσθητης έκδοσης του ιστορικού-φωτογραφικού Λευκώματος του Συλλόγου Βλάχων Βέροιας που παρουσιάζει την ιστορία των βλάχων μέσα από κείμενα, ντοκουμέντα και κυρίως σπάνιο φωτογραφικό υλικό εγκυκλοπαιδικού και ανεκδοτολογικού χαρακτήρα από το 1900 ως σήμερα, εξελίχθηκε όμως με τη συμμετοχή και την προτροπή του κοινού σε επιμορφωτική ημερίδα.
Για πρώτη ίσως φορά στα εκδοτικά χρονικά γίνεται εκτενής αναφορά στην ιστορία και την προσφορά των Βλάχων της Βέροιας και των χωριών του Βερμίου (βλαχοχώρια) με επίκληση ονομάτων και οικογενειών που σφράγισαν με την παρουσία και τη δράση τους την νεώτερη κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ιστορία της περιοχής μας. Το ιστορικό λεύκωμα του Τάκη Γκαλαΐτση αποτελεί ένα σημαντικό ντοκουμέντο με αξιόλογα λαογραφικά, επιστημονικά και ιστορικά στοιχεία που αξίζει να μελετηθεί από τον καθένα, του οποίου το φυλλομέτρημα μας ταξιδεύει στην ανεπιτήδευτη και άδολη εποχή των τσελιγκάδων, των κιρατζήδων, της πρώτης βιομηχανικής και εμπορικής ανάπτυξης του τόπου μας αλλά και των απελευθερωτικών αγώνων.
Η αναφορά του λευκώματος με παράθεση φωτογραφικού υλικού στις βλάχικες γειτονιές της Βέροιας αποτελεί σαφώς ερευνητικό προϊόν πολυετούς συλλογικής προσπάθειας με ιδιοφυή οργάνωση του υλικού και εξαντλητική έρευνα και αποτίει φόρο τιμής στη μνήμη των προγόνων των συγγενών, γειτόνων και φίλων μας δηλαδή των πραγματικών προσώπων που παρελαύνουν στις σελίδες του βιβλίου από μια άλλη εποχή, με υποβλητικό συναισθηματικό φορτίο.
Ο καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας και ομιλητής Βασίλης Νιτσιάκος χαρακτήρισε συναρπαστικό το έργο ζωής και ιστορικού αποστάγματος του Τάκη Γκαλαΐτση χωρίς να εγκλωβίζεται ο συγγραφέας σε ακαδημαϊκές νόρμες ενώ ο καθηγητής Γλωσσολογίας Κώστας Ντίνας έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο ζήτημα της βλάχικης γλώσσας που πραγματεύεται ο συγγραφέας σε πάνω από 80 σελίδες του βιβλίου του, για να αποθησαυρίσει εκεί ό,τι πολύτιμο κουβαλά κάθε γλώσσα και την καθιστά αναντικατάστατο όργανο επικοινωνίας και αυτογνωσίας, κατά τον ομιλητή.
Παρά την εξαντλητική έρευνα και τεκμηρίωση και την πληθώρα των πληροφοριών, παραμένει ένα ευανάγνωστο, απλό βιβλίο που απευθύνεται στον καθένα χωρίς να διακατέχεται από ελιτίστικη φυλετική αυταρέσκεια.
Ο Τάκης Γκαλαΐτσης με το ιστορικό του λεύκωμα ικανοποίησε την συγγραφική και ερευνητική του αγωνία που-όπως μας εκμυστηρεύτηκε στην παρουσίαση- ήταν η συγκέντρωση σε έναν τόμο όλου αυτού του πλούτου και η εκλαΐκευση της επιστημονικής γνώσης όχι μόνο για την ενημέρωση των μελών και των φίλων του Συλλόγου, αλλά και όλων αυτών που θέλουν να γνωρίσουν τους Βλάχους. Σκοπός του συγγραφέα –και τον πέτυχε με τον πιο γλαφυρό τρόπο- ήταν η κατάρριψη, μέσα από τη γνώση, ανυπόστατων ιδεολογημάτων και στερεότυπων απαξιωτικών για τους Βλάχους και η ιστορική αποκατάστασή τους, η ανάδειξη της ζωής των Βλάχων στην καθημερινότητα της, η παρουσίαση της καθημερινότητας των βλάχων σε όλες τις εκφάνσεις της που από μόνη της συνιστά στοιχείο πολιτισμού, η ενίσχυση της ιστορικότητας και της πολιτισμικής κληρονομιάς, η αναγκαιότητα καταγραφής του πολιτισμικού πλούτου των Βλάχων, που συνιστούν ένα κομμάτι του κοινωνικού και οικονομικού ιστού της πόλης μας και η διάσωση αυτών των πολιτισμικών στοιχείων, που διαφορετικά είναι αναπόφευκτο να χαθούν.
Η αγωνία του συγγραφέα για την διατήρηση της βλάχικης γλώσσας ως φορέα ζωντανής ιστορίας και πολιτισμού είναι έκδηλη και αποτυπώνεται σε απόσπασμα του βιβλίου του:
«Όταν μια γλώσσα εξαφανίζεται, όλοι χάνουμε ένα μέσο επικοινωνίας, έναν τρόπο να καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλο. Όλες οι γλώσσες έχουν την ίδια αξία και χρειάζονται ίδια υποστήριξη. Πάντως σε κάθε περίπτωση, ακλόνητη είναι η πεποίθηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι η προστασία και η ενίσχυση των γλωσσών αυτών δε θα πρέπει να δημιουργήσει νέα όρια μεταξύ των Ευρωπαίων, αλλά θα πρέπει να τους βοηθήσει να βρουν μέσα από την πολυμορφία τα κλειδιά για την αμοιβαία κατανόησή τους».
Το λεύκωμα “Από την ζωή των Βλάχων” είναι ένα σημαντικό ιστορικό πόνημα, γιατί σε μια εποχή ισοπεδωτικής παγκοσμιοποίησης, όπου πολλοί αγωνίζονται να αμβλύνουν την ιστορική μνήμη μας και να αλλοιώσουν την εθνική μας υπόσταση, το διφυές αυτό βιβλίο ιστορικής και λαογραφικής ύλης έρχεται να μας τονώσει ηθικά, να μας ξεδιψάσει υπαρξιακά και να μας εξυψώσει εθνικά.
Ο Σύλλογος Βλάχων Βέροιας για μια ακόμη φορά έδειξε το δρόμο….
Γιώργος Μπιλέκας,
Σύμβουλος Δημοτικής
Κοινότητας Βέροιας
