Του Γιάννη Δ. Μοσχόπουλου
Διάταγμα του Μεχμέτ Εμίν της 29.3.1822 (;) προς τον ιεροδίκη Βεροίας Εμίν αγά (που στάλθηκε από το διβάνιο Θεσσαλονίκης στο στρατόπεδο της Βέροιας), ζητούσε την επιβεβλημένη λόγω των πολεμικών γεγονότων εντατική καλλιέργεια όλων των δημητριακών και ειδικά του ρυζιού, προτρέποντας και συνιστώντας στους γεωργούς του καζά περισσότερη εργασία και επιμέλεια, καθώς και την αύξηση των δημοσίων εσόδων με τη συστηματική είσπραξη των φόρων υπέρ του αυτοκρατορικού ταμείου.
Ο Άγγλος πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη Stragford, σε αναφορά του προς το Foreign Office έγραφε στις 25.4.1822: «… Ο πρόξενος Σαρνό μου γράφει απ’ τη Θεσσαλονίκη με ημερομηνία 30 Μαρτίου ότι ολόκληρη η ακτή από τη Λεπτοκαρυά ως την πεδιάδα του Λιμπάνοβου, στην άλλη μεριά του Αλιάκμονα είναι σε κατάσταση επανάστασης. Ο αριθμός των επαναστατών υπολογίζεται σε 12 χιλιάδες. Έχουν αρχηγό τους έναν Διαμαντή και έναν άλλον οπλαρχηγό …».
Ένα διάταγμα του Μεχμέτ Εμίν προς τον ιεροδίκη Βεροίας Εμίν αγά, με ημερομηνία 6.4.1822 (;) διόριζε ως μπουλούκ – μπασή στον καζά της Βέροιας τον διακριθέντα στο στρατό, ικανό και έμπειρο Ελμάζ Τσαρκαλή, ο οποίος εγκαταστάθηκε στη Βέροια με εκατόν πενήντα στρατιώτες υπό τις διαταγές του.
Οι επαναστάτες από τα τέλη Μαρτίου 1822 είχαν ήδη συμπτυχθεί στη Νάουσα, όπου έφθασε (μάλλον στις αρχές Απριλίου 1822) ο Μεχμέτ Εμίν με 10.000 τακτικό στρατό και 10.600 άτακτους κι άρχισε η πολιορκία της ηρωϊκής πόλης. Kατά τη διάρκεια της πολιορκίας έφθασε ελπιδοφόρα επικουρία για τους επαναστάτες από τον Διαμαντή Ολύμπιο με τους διακόσιους πενήντα οπλίτες του. Όμως την νύχτα της 10ης προς 11η Απριλίου 1822 οι Τούρκοι κατόρθωσαν, μετά από προδοσία, να εισβάλουν στην πόλη, όπου έγιναν φοβερές οδομαχίες. Μέσα στη Νάουσα οι Τούρκοι έσφαζαν τους άνδρες, αιχμαλώτιζαν τα γυναικόπαιδα, λεηλατούσαν και έβαλαν φωτιά στα σπίτια.
Eνθύμηση του Μιχαλούση σε εκκλησιαστικό βιβλίο του Aγίου Αντωνίου Βεροίας αναφέρει: «1822: Απρηλήου: 10 / Ώτας χαλάστηκεν η νηάουστα κ(αί) τα μαναστήρηα» Δηλαδή: 1822, Απριλίου 10 / όταν χαλάστηκε η Νάουσα και τα μοναστήρια. Ήταν ημέρα Δευτέρα μετά την Κυριακή του Θωμά.
Ο Γ. Χιονίδης, μετά από έρευνα που έκανε στην ιερά μονή τιμίου Προδρόμου Βεροίας, βρήκε το 1959, ενδιαφέρουσα ενθύμηση, η οποία αναφέρει τα εξής: « 21. 1822 Μαρτίου 30 τη αγία και μεγάλη πέμπτη έγινεν η αρχή του τραγικού δράματος του εξαφανίσαντος άπαντα τα περί την Βέρροιαν ιερά καταγώγια και χωρία και προ πάντων την περίφημον Νάουσαν τη 13 απριλίου ημέρα πέμπτη. …».
Τουρκικά αποσπάσματα άρχισαν απηνή καταδίωξη εναντίον των ελληνικών σωμάτων που προσπαθούσαν να διαφύγουν προς ασφαλείς περιοχές. Σύμφωνα με αναφορά του Γάλλου Πρόξενου Θεσσαλονίκης Bottu, στην Κουλακιά την εβδομάδα των Παθών (Μεγάλη Παρασκευή 31.3.1822) και σε ώρα που οι κάτοικοι εκκλησιάζονταν, διαδόθηκε ξαφνικά, ότι τουρκικό ιππικό είχε κυκλώσει την εκκλησία, διότι υπήρχε υποψία ότι είχαν καταφύγει εκεί καταδιωκόμενοι κλέφτες. Το τρομοκρατημένο πλήρωμα της εκκλησίας, προσπαθούσε να διαφύγει από τις πόρτες και τα παράθυρα, αλλά από τον πανικό βρήκαν οικτρό θάνατο από ασφυξία και ποδοπατήματα στο συνωστισμό περίπου 50 γυναίκες, παιδιά και γέροντες, μεταξύ των οποίων και ο ιερέας.
Ο Stragford εγγράφως ανέφερε: «… οι αφηγήσεις μου απ’ την περιοχή της Θεσσαλονίκης είναι πάρα πολύ λυπηρές. Ο αριθμός απ’ τα χωριά και τα χωριουδάκια που καταστράφηκαν από τους επαναστάτες υπολογίζεται απ’ τον πρόξενο Σαρνό σε 134. Ο Διαμαντής χτυπήθηκε και έχει τραπεί σε φυγή στην πόλη (Νάουσα). Ο Ζαφειράκης κατόρθωσε να διαφύγει με 70 άνδρες, …».
Ο Εμπού Λουμπούτ αποκεφάλισε περίπου 2.500 συλληφθέντες Ναουσαίους άνδρες στην περιοχή «Κιόσκι» της Νάουσας, λαφυραγώγησε την πόλη, αιχμαλώτισε γυναίκες και παιδιά και στη συνέχεια διέταξε την κατεδάφιση των τειχών της πόλης.-
Γιάννης Δ. Μοσχόπουλος, Το Ρουμλούκι [Kαμπανία] κατά την πρώιμη και μέση
οθωμανοκρατία [14ος αιώνας -1830], Θεσσαλονίκη, εκδόσεις Εντευκτηρίου 2012, σελ. 225-227, 229, 230.
19.05.2021/ mosio@otenet.gr / 6977336818
