80 χρόνια από τη μάχη της Κρήτης *του Γιάννη Πατερμαράκη

Είθισται, κάθε 20 Μαΐου, να τι­μούμε την αντίσταση του λαού μας κατά των Γερ­μανών, μια αντίσταση, που ήρθε σα συνέχεια αγώνων που ποτέ δεν εί­χαν σταματήσει, ενάντια σε κάθε κατακτητή, με μόνο γνώμονα την ε­λευθερία του γένους μας.

Τον Μάιο του '41, η Κρήτη έδωσε τον Αγώνα άοπλη και δίχως στρα­τό κι αυτή είναι η συγκλονιστική της συμβολή στην Αντίσταση. Απόμαχοι και γυναικόπαιδα, με ό­πλα αγροτικά εργαλεία και τσιφτέδες, αντιμετώπισαν έναν εχθρό που αιφνιδιάστηκε από μια λυσσώδη και αναπάντεχη ορμή.

Τον Μάιο του '41, η Κρήτη έδωσε τον Αγώνα για όλο τον Ελληνισμό, όπως και νωρίτερα.

το 1904-08 πο­λέμησε στη Μακεδονία, το 1912-13 αγωνίστηκε στους Βαλκανικούς, το 1914 στη Β. Ήπειρο, για ό­λο τον Ελληνισμό. Νωρίτερα, όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1897, οι Οθωμανοί ξεκινούσαν σε αντίποινα, σφαγές στον Πόντο. Ετσι, για να μην ξεχνούμε ότι το όραμα το δικό μας, ισχύει και για τους εχθρούς μας ως απειλή.

Ο κάθε άνθρωπος μεγαλώνει με τις παρακαταθήκες των προγόνων του. Οι ιστορικές παραδόσεις πλάθουν τους λαούς και τα ιστορικά σύμβολα δημιουργούν τους χαρακτήρες των ανθρώπων.

     Η πίστη στις ηθικές αρχές και αξίες αποτελεί το βασικό δίδαγμα που όλες οι γενιές των Ελλήνων διαχρονικά κληρονομούν η μία στην άλλη με την ευχή η πίστη και η αφοσίωση σ’ αυτές τις ηθικές αξίες και αρχές να χαρακτηρίζει τόσο την προσωπική ζωή του καθενός όσο και την συλλογική μας συμπεριφορά και στάση σαν κοινωνία και σαν έθνος.

Έτσι το ΟXΙ των Ελλήνων στις δυνάμεις της βίας ανέδειξε την μικρή χώρα μας στην μοναδική δύναμη που μπήκε στην μάχη για την Ελευθερία πλάι στην επίσης μοναδική χώρα που μάχονταν εκείνο τον καιρό τον Χιτλερισμό - Φασισμό, την Μεγάλη Βρετανία.

     Παράτολμο αλλά και παράδοξο αυτό το φαινόμενο ενός μικρού και αδύναμου λαού να αψηφά έναν συντριπτικά αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων και να μπαίνει στη μάχη χωρίς την ελάχιστη προοπτική τελικής νίκης.

     Όμως αυτή την παράλογη αποκοτιά είναι που τιμούμε και δοξάζουμε. Είναι η χαρά που νοιώθουμε από το γεγονός ότι μπορέσαμε για άλλη μια φορά στη διάρκεια αυτής της υπέρτατης δοκιμασίας που ήταν ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος να αποδείξουμε ότι παραμένουμε πιστοί στον εαυτό μας - στην ιστορική του διάσταση- που μας θέλει αντίθετους στην τυφλή βία και παράλληλα υπερασπιστές των μεγάλων ιδανικών της Ειρήνης και της Ελευθερίας του Δικαίου και των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων που συνθέτουν την εθνική μας οντότητα και αξιοπρέπεια.

     Οι λαμπρές σελίδες στην ιστορία γράφονται με υπερβάσεις.  Γιατί υπέρβαση ήταν να πολεμά ένας λαός με τα γυμνά χέρια του, με ξύλα και με πέτρες την πιο σύγχρονη δολοφονική πολεμική μηχανή που είχε γνωρίσει μέχρι τότε η Ιστορία.

Υπέρβαση ήταν η πρωτοφανέρωτη παλλαϊκή άμυνα, την ώρα που είχε συνθηκολογήσει στους Ναζί σχεδόν ολόκληρη η Ευρώπη.

Υπέρβαση ήταν για πολλούς ανθρώπους με διαφορετικούς πολιτικούς προσανατολισμούς, το γεγονός ότι διέκριναν τι διακυβευόταν, παραμερίζοντας τις ιδεολογικές εμμονές τους, καλώντας σε ενότητα και αντίσταση.

Υπέρβαση ήταν η μάχη με το όπλο στο χέρι, αλλά και ο αγώνας της επιβίωσης, από απλούς πολίτες και στρατιωτικούς, που είχαν μάθει μέχρι τότε να εξουσιάζονται και να εξουσιάζουν κι όχι να συνεργάζονται.

     Είναι γνωστή ακόμα, η ρήση του Βρετανού ιστορικού Αρθουρ Κλαρκ ο οποίος είχε αναρωτηθεί: «Πόσο διαφορετικός θα ήταν πιθανά ο ρους της Ιστορίας, αν ένα χρόνο πριν οι κάτοικοι της Δύσης, είχαν δείξει το ίδιο σθένος όταν τα χωριά τους δέχονταν την ίδια εισβολή από τους Γερμανούς». Η Κρήτη έστειλε σε όλη την Ευρώπη το μήνυμα της παλλαϊκής αντίστασης στον κατακτητή κι η ψυχή της δε σίγησε παρά την απίστευτη βαρβαρότητα και τρομοκρατία που άσκησαν οι ναζί σε βάρος γυναικών, αμάχων και παιδιών.

     Φτάσαμε στην καρδιά στην πεμπτουσία της ιστορικής πράξης που λέγεται «Μάχη της Κρήτης» αυτό δηλαδή που δίδαξε ο Νίκος Καζαντζάκης «Να κάνουμε αυτό που δεν μπορούμε». Αυτό είναι που εξακολουθεί να χαρακτηρίζει την πεμπτουσία της έννοιας «Ελλάδα» αν την εξετάσουμε ιστορικά, φιλοσοφικά, πολιτιστικά, διαχρονικά. Μήπως δηλαδή η αξία του ΟΧΙ των Ελλήνων και στη συνέχεια του ΟΧΙ των Κρητικών έγκειται στο γεγονός ότι μπόρεσαν να πράξουν αυτό που δεν ήταν ανθρωπίνως δυνατό να μπορέσουν να πράξουν λόγω του συντριπτικού γι' αυτές συσχετισμού δυνάμεων. Μήπως δηλαδή η ουσία των παραδόσεών μας είναι η υπέρβαση, η αποκοτιά, η θυσία στη υπεράσπιση ορισμένων αρχών απαράβατων. Απαράβατων αλλά τόσο ισχυρών, τόσο δυνατών και τόσο ζωντανών που να κάνουν τον απλό Λαό της Κρήτης να σηκωθεί και να αψηφήσει τον θάνατο, γιατί κάποια φωνή μέσα του τού έλεγε: «Ίσαμε εδώ! Από το σύνορο αυτό του Χρέους και πέρα δε θα σε αφήσω να περάσεις. Ας είσαι και δράκος. Ας είσαι και Χίτλερ. Ας είσαι και ο ίδιος ο διάβολος. Έτσάμ' εγώ!».

     Αλίμονο μας, αν σβήσει από τα χείλη μας κι από τα χείλη των γενεών που έρχονται αυτό το «Έτσαμ’ εγώ».

     Από την άποψη αυτή η Μάχη της Κρήτης δεν αποτελεί μόνο ένα στρατιωτικό ιστορικό γεγονός αλλά κυρίως μια ολόκληρη Φιλοσοφία, ένα ηθικό Σύμβολο, μια πράξη που επανατοποθετεί τον Άνθρωπο στο βάθρο ταυ ημιθέου.

          Εκατοντάδες αφηγήσεις και αναλύσεις έχουν γίνει έως σήμερα και το στρατιωτικό σκέλος της μάχης της Κρήτης,  τη σημασία της και την επίδραση της τη ροή των γεγονότων.  Και όλοι πλην ελαχίστων συμφωνούν ότι ο ρόλος της ήταν ιστορικός από την άποψη ότι επέδρασσε καταλυτικά στην εξέλιξη των πολεμικών επιχειρήσεων,  κυρίως γιατί καθυστέρησε κατά ένα μήνα την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης.   

     Όμως εξίσου και περισσότερο σημαντικός είναι ο συμβολισμός αυτής της άνισης μάχης.  Η ηθική ακτινοβολία και το ιστορικό παράδειγμα που την κατατάσσει πλάι στο ιερά σύμβολα του Ελληνισμού : το Μαραθώνα,  τις Θερμοπύλες,  το Μεσολόγγι και το Αρκάδι . 

     Μέσα από τα σύμβολα αυτά πλάστηκε βασανιστικά η εσωτερική διάσταση της ελληνικότητας χάρη στην οποία είμαστε όλοι ψυχικά πλούσιοι και ας μην το γνωρίζουν -ή κάνουν ότι δεν το γνωρίζουν- μερικοί. 

     Ο άνθρωπος θα έπαυε να είναι ο άνθρωπος αν δεν υπήρχαν στιγμές όπως η Μάχη της Κρήτης για να μετρηθεί σαν ίσος προς ίσο με τον Δράκοντα γράφοντας τις σελίδες του βιβλίου της ιστορίας με πύρινα γράμματα: “Είμαι Άνθρωπος, είμαι Έλληνας, είμαι Κρητικός και γι αυτό πιο δυνατός απ όλες τις δυνάμεις του Κακού συνενωμένες,  γιατί τελικά είμαι πνεύμα,  είμαι Ιδέα,  είμαι η βαθιά ανάγκη που έχει μέσα του κάθε άνθρωπος να είναι αυτός ο τελικός νικητής,  όσες θυσίες θα χρειαστούν,  φτάνει να μπορέσει να μείνει ως το τέλος Έλληνας,  Κρητικός,  Άνθρωπος με όλο το βάρος και το μεγαλείο της λέξης «Άνθρωπος.

 Τιμή και δόξα στους νεκρούς μας στους ήρωες της Μάχης της Κρήτης, χρέος στη μνήμη τους.

 «Κρασί δεν είναι, αδέρφια, η λευτεριά μήτε γλυκιά γυναίκα, μήτε και βιος μες στα κελάρια σας μήτε και γιος στην κούνια, έρμο τραγούδι ‘ναι ακατάδεχτο και σβήνει στον αγέρα».

«Οδύσσεια», Ν. Καζαντζάκης

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΕΡΜΑΡΑΚΗΣ