ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΒΕΡΟΙΑΣ (1915-1916)
Βιογραφικά σημειώματα Καθηγητών από ανέκδοτους κώδικες
Το 1879 άρχισε ένας νέος τύπος σχολείου, το Ημιγυμνάσιο (1), που για πρώτη φορά λειτούργησε από το σχολικό έτος 1879-1880.
Το σχολείο αυτό λειτούργησε με τρεις τάξεις (πριν από το 1900) και τέσσερις τάξεις μετά ως ανεξάρτητο εκπαιδευτικό ίδρυμα.
Κατά το σχολικό έτος 1908-1909 ενώθηκε με την Αστική Σχολή και η Ζ΄, Η΄ και Θ΄ τάξη αποτελούσαν τις τάξεις του Ημιγυμνασίου.
Από το πρώτο έτος λειτουργίας του Ημιγυμνασίου (1879) έως το 1912, πέρασαν 33 χρόνια. Στην περίοδο αυτή, είχαμε την Κοινοτική Εκπαίδευση (1879-1912).
Από την απελευθέρωση της Βέροιας (1912) έως το 1914, έχουμε το πρώτο μεταβατικό στάδιο ενσωμάτωσης και αφομοίωσης της Κοινοτικής Εκπαίδευσης στο Κρατικό Εκπαιδευτικό πλαίσιο.
Τα σχολεία στις νέες χώρες, την περίοδο αυτή, συνέχισαν τη λειτουργία τους χωρίς καμία διαφοροποίηση. Η εκκλησία και η Κοινότητα με τη σχολική εφορεία διατήρησαν την ευθύνη για τη χρηματοδότηση, τη λειτουργία και την εποπτεία των Εκπαιδευτικών Καταστημάτων.
Από το 1914 έως το 1920, έχουμε το δεύτερο μεταβατικό στάδιο. Άρχισαν οι συστηματικές προσπάθειες του Κράτους ως προς την ενσωμάτωση και αφομοίωση της Κοινοτικής Εκπαίδευσης που έγιναν, πιο εμφανείς και καταλυτικοί.
Μόνο με την έγκριση του Κράτους εισάγονταν τα διδακτικά βιβλία. Οι εξουσίες των σχολικών εφορειών περιορίστηκαν.
Οι διορισμοί και οι μεταθέσεις των εκπαιδευτικών γίνονταν, μετά από γνωμάτευση της σχολικής εφορείας.
Το σχολικό έτος 1915-1916, όπως φαίνεται από κώδικα (2), υπηρετούσαν στο Γυμνάσιο οι εξής καθηγητές:
1. Μαραγκός Γεώργιος, Μαθηματικός, προσωρινός Δ/ντής Γυμνασίου
2. Λεονταρίτης Διονύσιος, Φυσικός
3. Αραούζος Βρασίδας, Γαλλικών
4. Πουρναρής Δ.Π., Φιλόλογος
5. Μακρής Δημήτριος, Φιλόλογος
6. Ιωαννίδης Β. Ιωάννης, Φιλόλογος
7. Βασιλείου Δήμος, Ελληνοδιδάσκαλος με μεγάλη εμπειρία
8. Καταμπάτσος Γεώργιος, Αξιωματικός για το μάθημα της Γυμναστικής
Στις 16 Ιουνίου, η Εφορεία, με πρακτικό της (3), ύστερα από το υπ’ αριθμ. 657/6-6-1916 της Γενικής Επιθεωρήσεως «Περί προτάσεως διορισμού, μεταθέσεως ή απολύσεως των λειτουργιών της Μέσης Εκπαίδευσης, ατελούς Γυμνασίου Βεροίας, γνωμάτευσε τα εξής:
«Ο προσωρινός διευθύνων το ατελές Γυμνάσιον κ. Μαραγκός αποδειχθείς θερμός οπαδός του Μαλλιαρισμού, ουδέν παρέλειψε μέτρον προς επιβολήν χρήσεως αυτού εν τω Γυμνασίω. Την μαλλιαρήν εχρησιμοποίει εν ταις σχέσιν αυτού προς τους καθηγητάς και διδασκάλους, ταύτην διέτασσε να λαλώσι προς αυτόν οι μαθηταί ως πολύ πλουσιωτέρο, αν ως έλεγεν αυτοίς, της καθαρευούσης. Εις των μέλλον χυδαίαν μαλλιαράν ηρμήνευε τους Έλληνας συγγραφείς Πλάτωνα, Όμηρο κ.λπ. εν τη Δ΄ και Ε΄ Γυμνασιακή τάξει, οιον, μικελειό, γιουχτρός, ούλοι, εκειός, τρανός, τρανίτεροι, τρούπα, απατούς, να τηράζωμε, τριγιάντο, εννιά κατό, να με θυμυθής αφέντη σαν έρτης στα πράγματα (γλαφυρά ερμηνεία του «μνήσθητί μου, Κύριε εν τη Βασιλεία σου).
Κομίζω βιβλία μαλλιαρά υπηγόρευεν εξ αυτών ποιήματα εις τους μαθητάς προς γραφήν και αποστήθεσιν, επέτασσεν αυτοίς να γράψωσι παραμύθια εις χυδαΐζουσαν γλώσσαν κ.λπ. και κ.λπ.
Καταργήσας ούτω από της Σχολής και δη από των ανωτέρω Γυμνασιακών τάξεων την επίσημον γλώσσαν του Κράτους οίαν καθορίζη αυτή το 107 άρθρον του Συντάγματος.
Τούτ’ όπερ αλγεινήν ενεποίησε τοις πάσιν εντύπωσιν και απορίαν πώς επιτρέπετο τω κ. Μαραγκώ υπό των προϊσταμένων αυτού αρχών το τοιούτον…».
Στις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, διετύπωσαν τη σχολική δραστηριότητα του Γεωργίου Μαραγκού, του πρώτου θερμού οπαδού του Μαλλιαρισμού στο Γυμνάσιο Βέροιας, κατά τέτοιο τρόπο, που επέτρεψε, σύμφωνα με το Νόμο «περί προτάσεως διορισμού, μεταθέσεως… την απομάκρυνσή του το επόμενο σχολικό έτος.
Για να μην αδικήσουμε τους εφόρους, πρέπει να επαναλάβουμε αυτό που έγραψε ο Πάρης Παπακανάκης στην έγκριτη τοπική Εφημερίδα «ΛΑΟΣ», στις 28-29 Νοεμβρίου 2020 «Με αφορμή μια αναδρομή στη Βέροια του μαλλιαροφεμινισμού…», ότι τη χρονική περίοδο εκείνη ήταν ευρέως διαδεδομένη και στέρεη πεποίθηση πως η χρήση της αρχαΐζουσας καθαρεύουσας διασφάλιζε την εθνική ενότητα των Ελλήνων και τη σύνδεση με το ένδοξο παρελθόν της Αρχαίας Ελλάδας.
Ο Μαλλιαρισμός στη Βέροια δεν σταμάτησε εδώ, συνεχίστηκε έως ότου η Δημοτική Γλώσσα αναγνωρίστηκε επίσημα από την Πολιτεία.
Ευχής έργον να γραφτεί από ειδικό η ιστορία του γλωσσικού ζητήματος στη Βέροια για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι.
Τέλος, δημοσιεύω τα βιογραφικά σημειώματα (καταγωγής, σπουδών, υπηρεσιών που πρόσφεραν σε διάφορα σχολεία κ.ά.) καθηγητών που υπηρέτησαν στο Γυμνάσιο Βέροια και περιέχονται σε κώδικα (4) (Κώδικας 126 Γ.Α.Κ. Ν. Ημαθίας, Μισθολόγιον… ό.π., σ. 143, 145, 147, 149, 151, 153, 155, 157 και 159) των Γενικών Αρχείων του Κράτους Ν. Ημαθίας.
Τα Βιογραφικά Σημειώματα
1. Χειμωνίδη, σ. 143
Γεννήθηκε στη Σάντα του Πόντου (1890), σπούδασε στο πεντατάξιο Γυμνάσιο Τραπεζούντος (1909).
2. Χιονίδης Γ. ΣΚομάς, σ. 145
Γεννήθκε στη Σάντα Τραπεζούντος το 1890. Σπούδασε στο πεντατάξιο Γυμνάσιο Τραπεζούντος. Υπηρέτησε στο Ελληνικό Σχολείο Ιθάκης το 1923. Στο εξατάξιο Βεροίας τον Οκτώβριο 1923-1926 και στο Παρθεναγωγείο από τον Οκτώβρη του 1927.
3. Γαβριηλίδη Σωκρ. Κωνσταντίνου, σ. 147
Γενήθηκε στην Αμισό το 1891. Σπούδασε στο Ελληνικό Κολλέγιο Αμισού (1907-1911) και το 1921-1924 στο ανώτερο. Διορίστηκε στη Βέροια το 1924. Υπηρέτησε έως το 1926 ως καθηγητής Γαλλικών.
4. Θεοφανόπουλου Κωνσταντίνου, σ. 149
Γεννήθηκε στα Γαρδενά Αιγίου το 1903. Σπούδασε στο Εθνικό Πανεπιστήμιο 1923-1926, Μαθηματικός. Διορίστηκε στη Βέροια στις 29-12-1926. Μετατέθηκε στη Δράμα το 1927.
5. Μπατάλη Θεοδ. Ιωάννη, σ. 151
Γεννήθηκε στα Γαρδενά Αιγίου το 1902. Σπούδασε στο Εθνικό Πανεπιστήμιο 1923-1926, Φυσικός. Στη Βέροια διορίστηκε το α΄ (πρώτο) 29-12-1926.
6. Ματροπούλου Ιωάν. Ευθυμίου, σ. 153
Γεννήθηκε στο Γαλαξίδι το 1866. Σπούδασε στο Εθνικό Πανεπιστήμιο 1904-1910, Φιλόλογος. Υπηρέτησε στο Δομοκό, Πειραιά, Λοδωρίκη, Βέροια από το 1927.
7. Στρουποπούλου Θεοδ. Γεωργίου, σ. 155
Γεννήθηκε στο Τροντσή Νικοπόλεως Πόντου στις 3-11-1876. Σπούδασε στο Εθνικό Παμεπιστήμικο 1904-1908, Φιλόλογος. Υπηρέτησε διδάσκαλος στην Αστική Σχολή Νικοπόλεως (1897-1899), Ημιγυμνάσιο Λήμνου Σχολάρχης (1908), στα Εκπαιδευτήρια Επιβατών Αμισού (1910-1911). Στο Βαθυρύακο Κωνσταντινουπόλεως ως διευθυντής (1912), στην Κεντρική Σχολή Σουρμένων (το 1913 και 1914). Κερασούντα 1915 έως 1917, στο Γυμνάσιο Αμισού 1918 ως δευτεροβάθμιος καθηγητής. Τραπεζούντα ως Πρωτοβάθμιας καθηγητής (1919-1922). Γυμνάσιο Βεροίας από 13 Φεβρουαρίου 1923, Έδεσσα, Βέροια 1926 ως Πρωτοβάθμιος.
8. Μαλούτα Μιχ. Νικολάου, σ. 157
Γεννήθηκε στην Κοζάνη στις 2 Δεκεμβρίου 1873. Σπούδασε στο Εθνικό Πανεπιστήμιο από 1891-1903, Θεολογία. Υπηρέτησε ως δημοδιδάσκαλος στο Λειβάδι Ολύμπου (1900-1901), Σέλιτσα ως τριτοβάθμιος Ελληνοδιδάσκαλος (1905-1908), στο Τσοτύλι (1909-1914) και ως πρωτοβάθμιος καθηγητής στο Τσοτύλι έως το 1916 και από το 1917 έως 1925 στο Γυμνάσιο Βεροίας. Απεχώρησε το 1925. Συνταξιοδοτήθηκε με 30 χρόνια, 4 μήνες και 20 ημέρες.
9. Φιλιππίδου Πετρ. Λαζάρου, σ. 159
Γεννήθηκε στο Λάχτση Μοναστηρίου το 1890. Σπούδασε στην Αθήνα (Εθνικό Πανεπιστήμιο) 1908-1912, Φιλόλογος. Τριτοβάθμιος Ελληνοδιδάσκαλος. Υπηρέτησε στο Β΄ Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης, Β΄ Ελλ. Σχολή Αθηνών ως δευτεροβάθμιος καθηγητής. Ως καθηγητής στο Α΄ Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης και ως πρωτοβάθμιος στο ίδιο και ως Γυμνασιάρχης στο εξατάξιο Βεροίας.
Όλα αυτά, αποτελούν χρήσιμες πληροφορίες για σύνταξη μεμονωμένων προσωπογραφιών, καταλόγου καθηγητών που υπηρέτησαν στο Παραδοσιακό Γυμνάσιο Βεροίας και να γνωρίσουν οι επόμενες γενιές τα προσόντα τους.
Π.Π.
1. Κώδικας 64 Γ.Α.Κ. Νομού Ημαθίας, Μαθητολόγιον / σχολικά έτη 1879-1910 Ημιγυμνασίου, σ. 8, Παύλου Δ. Πυρινού, Η συμβολή της Μητροπόλεως Βεροίας στην Παιδεία κατά τον 19ο αιώνα, Θεσσαλονίκη 1983, σ. 28, του ιδίου Τα σχολεία της Βεροίας (1901-1912) και η Ιερατική Σχολή Τιμίου Προδρόμου Βεροίας (1909-1915), Θεσσαλονίκη 1989, σ. 14, Αντωνίου Μ. Κολτσίδα, Ιστορία της Βέροιας, τόμοι Α΄+Β΄, σ.σ. 613, 614, 616-617, 635, 1067, 1072 και 1352.
2. Κώδικας υπ’ αριθμ. 1 Ελληνικό Ημιγυμνάσιο-Ελληνικό Γυμνάσιο από 27-10-1914 έως 30-1-1925.
3. Πρακτικό Εφορείας 1912-1923, σ.σ. 81-82.
