Πριν αναφερθούμε στα γεγονότα του πραξικοπήματος της 15 Ιουλίου 1974 που προετοίμασε στη συνέχεια στην εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο πέντε μέρες αργότερα, θα μιλήσουμε για το σχηματισμό πολιτικής κυβέρνησης με πρωθυπουργό τον οικονομολόγο και αρχηγό των «ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΩΝ »Σπύρο Μαρκεζίνη η οποία ορκίστηκε στις 8 Οκτωβρίου 1973. Ήταν ένα πείραμα φιλελευθερωποίησης του καθεστώτος που προσπαθούσε ο Γεώργιος Παπαδόπουλος με την ιδιότητά του Προέδρου της Δημοκρατίας. Από την κυβέρνηση αυτήν θα προκύψει η νέα έκφραση του στρατιωτικού πραξικοπήματος της 25ης Νοεμβρίου υπό τον μοιραίο αξιωματικό ταξίαρχο Ιωαννίδη και θα ξεκινήσει η Κυπριακή τραγωδία. Μέσα από αυτή θα προκύψει η ολέθρια απόφαση της δολοφονικής απόπειρας του Μακαρίου για να νομιμοποιήσει η Τουρκία την εισβολή της. Σε αυτό τον τόπο πάντα υπάρχουν οι μοιραίοι Εφιάλτες, που το πατριωτικό τους συναίσθημα πολλές φορές αποδεικνέται αναξιόπιστο και καταστροφικό.
Η Κυβέρνηση Μαρκεζίνη ήταν μια απόφαση που δεν ικανοποιούσε τις φιλοδοξίες κάποιων στρατιωτικών που δεν συμφιλιώθηκαν με την ιδέα, ότι η πολιτική εξουσία δεν είναι η αποστολή που τους ανάθεσε η πατρίδα, παρά η άμυνα του κράτους μέσα στους . Άνθρωποι του χώρου των αξιωματικών αναζητούσαν τρόπους ανατροπής της έναρξης της μεταπολίτευσης. Ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος είχε εκλεγεί με βάση το Σύνταγμα που είχε ψηφιστεί στα πλαίσια του σχεδίου φιλελευθεροποίησης του στρατιωτικού καθεστώτος με αλλαγή του πολιτεύματος σε Προεδρική Δημοκρατία. Βασικός σκοπός του ήταν η διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών στην κατάλληλη ώρα και την επιστροφή στο κοινοβουλευτικό καθεστώς, Πίστευε ότι αυτό μόνο με τη συνεννόηση με τους αρχηγούς των, προ της χούντας , πολιτικών κομμάτων θα το επιτύγχανε αλλά δεν βρήκε ανταπόκριση. Στο πρόσωπο του Σπύρου Μαρκεζίνη, αρχηγού του κόμματος των Προοδευτικών βρήκε τον άνθρωπο που δέχτηκε να αναλάβει την Πρωθυπουργία και με την κυβ΄ρνηση να οδηγήσει μέσα από ένα δύσκολο δρόμο, τη χώρα σε εκλογές και στην ομαλοποίηση της κατάστασης.
«Ο Μαρκεζίνης πίστευε ότι αξίζει να δοκιμάσει όπως αναμειχθεί ενεργώς έστω και με τον Πρόεδρο Παπαδόπουλο.» Στις 8 Οκτωβρίου 1973 Θα ορκιστεί η κυβέρνηση Μαρκεζίνη.Την Κυβέρνηση εκείνη ο συγγραφέας την αποκάλεσε «δοτή» και είναι γνωστό ότι ο ίδιος εισήγαγε στη γλώσσα της πολιτικής και τους όρους, «Λήθη,Συμβόλαιο Θεσσαλονίκης, Αναπληρωτής Υπουργός.» Το κυβερνητικό σχήμα ήταν προσωρινό. Είχε συμφωνηθεί ότι θα ακολουθούσε, το συντομότερο δυνατό , ανασχηματισμός και το νέο σχήμα θα αποτελείτο, πλην του Υπουργού Εθνικής Άμυνας και Δημοσίας Τάξεως από πρόσωπα της επιλογής του πρωθυπουργού. Ο Μαρκεζίνης ανέλαβε τα καθήκοντα του προέδρου της κυβέρνησης στηριγμένος στις υποσχέσεις στήριξης που έλαβε από τον Παπαδόπουλο. Άρχισε αμέσως τις διαβουλεύσεις και τις συνομιλίες με τους πολιτικούς αρχηγούς προκειμένου να τους πείσει να πάρουν μέρος στις εκλογές. Πολλοί από τους πολιτικούς της ΕΡΕ και της ΕΚ με τους οποίους είχε τηλεφωνική επικοινωνία έβλεπαν με ενδιαφέρον την πρόσκληση του Παρκεζίνη. Ο Γεώργιος Ράλλης μάλιστα σε άρθρο του στη «Βραδυνή» αρχές Νοεμβρίου 1973, διετύπωσε την άποψη ότι «κακώς οι πολιτικοί εναντιώνονται εις την πολιτική Μαρκεζίνη και ρίπτουν από τούδε το σύνθημα της αποχής. Τουναντίον ο πολιτικός κόσμος θα πρέπει να συνεννοηθεί να προετοιμασθεί για εκλογές …» Γράφει οΜαρκεζίνης στο βιβλίο του : «Ετηλεφώνησα στον Κανελλόπουλο στις 16 Οκτωβρίου μια εβδομάδα μετά την ορκωμοσία μου.Γνώριζα ότι δεν εσυμερίζοντο τις ιδέες μου περί ομαλής εξελίξεως ακόμη δε περισσότερο δεν ενέκρινε την πολιτικήν της ¨γέφυρας»του Αβέρωφ.» Μετά τι 19 Οκτωβρίου του απέστειλε επιστολή με την οποία τον ενημέρωνε ότι επέμενε στις απόψεις του. « Χαρακτηριστική της αντιλήψεως περί της συμμετοχής του πολιτικού κόσμου είναι η επιστολή του Νικόλαου Μομφεράτου (ο οποίος θα συμμετάσχει στην κυβέρνηση) προς τον Κ. Καραμανλή με ημερομηνία 7 Νοεμβρίου 1973. «(...)νομίζω ότι η λύσις Μαρκεζίνη επιβάλλεται να υποστηριχθεί, διότι αποτελεί βήμα προόδου προς την κατεύθυνσιν της δημιουργίας συνθηκών ομαλότερων (...) Δρομολογείται η επαναλειτουργία πολιτικού βίου. Αι εκλογαί αποτελούν μεγάλην ευκαιρίαν. Δεν θα πρέπει να χαθεί από πάθη, πείσματα, προσωπικάς αντιθέσεις ή απωθημένας καταστάσεις που κατέχουν τον πολιτικόν κόσμον. Βεβαίως όταν λέγω "Ευκαιρίαν" δεν εννοώ ότι ο πολιτικός κόσμος θα επανέλθει κυρίαρχος του δημόσιου βίου. Άλλωστε δεν θα έπρεπε να είναι και αυτή η επιδίωξίς του.» Τραγικό λάθος για την τύχη της χώρας η άρνηση των πολιτικών αρχηγών στην πρόσκληση του Μαρκεζίνη. Μεγάλη η ευθύνη τους. Δυστυχώς το πείραμα Μαρκεζίνη δεν ολοκληρώθηκε. Άλλοι παράγοντες εξωγενείς επηρέασαν τις εξελίξεις με αποτέλεσμα να διακοπεί η ομαλοποίηση του τόπου. Τα φοιτητικά κινήματα που ξεκίνησαν με αίτημα τις ελεύθερες εκλογές αναβαθμίστηκαν και αποτέλεσαν την αιχμή του δόρατος του ελληνικού λαού. Οι φοιτητές της Νομικής Σχολής τον Φεβρουάριο 1973 ήταν το έναυσμα. Είχα την τύχη την ημέρα εκείνη να μεταβώ στη Φιλοσοφική Σχολή και να μείνω έκπληκτος όταν από την ταράτσα του κτηρίου μετέδιδαν αντιδικτατορικά συνθήματα. Η δάδα θα μεταφέρει το φως της ελεύθερης έκφρασης στο Πολυτεχνείο. Εκεί αναμετρήθηκαν οι φοιτητές με την ιστορία. Βιβλιογραφία:1.Σπύρος Μαρκεζίνης. «Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος.» τ.3ος 1952-1975 σελ.180… Βέροια Σάββατο 7 Νοεμβρίου 2020 Φιλόλογος
