Γράφει ο
Παναγιώτης Παπαδόπουλος Φιλόλογος
Δύσκολος και τραχύς ο ιστορικός δρόμος της Κύπρου προς την ελευθερία και την Ένωση με την Ελλάδα. Ύστερα από πολλές διαβουλεύσεις και διαφωνίες εκπροσώπων κρατών και κομμάτων η λύση του προβλήματος έφτασε στην ειδυλλιακή πόλη της Ελβετίας Ζυρίχη,. Εκεί συναντήθηκαν εκπρόσωποι της Ελλάδος και της Τουρκίας και με θέα τις ομορφιές των χιονισμένων Άλπεων θα αποφασίσουν για την τύχη της Κύπρου. Ύστερα από συζητήσεις κατέληξαν σε Συμφωνίες και με βάση αυτών η Κύπρος ανακηρύχτηκε Ανεξάρτητη Δημοκρατία. Τις Συμφωνίες υπέγραψαν στις 11 Φεβρουαρίου 1959 οι πρωθυπουργοί της Ελλάδος Κωνσταντίνος Καραμανλής και της Τουρκίας Ανταντ Μεντερές Η Συνθήκη επικυρώθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 1959 στο Λονδίνο από τους πρωθυπουργούς Ελλάδος, Τουρκίας και Βρετανίας, από τον εκπρόσωπο της Ελληνοκυπριακής Κοινότητας Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και της τουρκοκυπριακής Κοινότητας Φασίλ Κιουτσούκ. Κανείς, όμως, δεν ήταν βέβαιος αν το νεοσυσταθέν κράτος θα είχε μακροβιότητα και θα έλυνε τα προβλήματα της συμβίωσης των Ελλήνων και των Τούρκων στην Κύπρο. Μετά την υπογραφή της Συμφωνίας ο Γρίβας διέταξε (9 Μαρτίου 1959) τον τερματισμό της (ΕΟΚΑ). Ήταν ένας αγώνας άνισος και οδυνηρός γιατί άφησε πίσω του τα σημάδια από τις αγχόνες των παλικαριών της Κύπρου.
Στις 16 Αυγούστου του 1960 πραγματοποιήθηκε επίσημα η ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας . Η Κύπρος Ανεξάρτητο κράτος. Η νεοσύστατη τότε Κυπριακή Δημοκρατία απέκτησε και ένα Σύνταγμα, που παραμόρφωνε εντελώς την αρχή της πλειοψηφίας και έδινε δικαιώματα δυσανάλογα σε σχέση με τον πληθυσμό της κάθε εθνότητας. Οι Τούρκοι της Κύπρου, αποτελούσαν το 18% του πληθυσμού έγιναν συγκυρίαρχοι με την πλειοψηφία του 82%
. Η συμφωνία της Ζυρίχης διαμόρφωσε το περιεχόμενο το οποίο προέβλεπε: Δικαστική εξουσία: δημιουργία του Ανωτάτου και του Συνταγματικού δικαστηρίου. Δημοτική αυτοδιοίκηση: Δημιουργία χωριστών δήμων (ελληνικών και τουρκικών) στις πέντε μεγάλες πόλεις της Κύπρου. Το Πολίτευμα: Προεδρικό με Έλληνα πρόεδρο και Τούρκο Αντιπρόεδρο, εκλεγμένους από την ελληνική και την τουρκική κοινότητα αντίστοιχα, με θητεία πέντε ετών. Ο αντιπρόεδρος είχε δικαίωμα αρνησικυρίας (βέτο) σε θέματα άμυνας, εξωτερικής πολιτικής και εσωτερικής ασφάλειας. Βουλή των αντιπροσώπων: Δημιουργία δύο Κοινοτικών Συνελεύσεων (ελληνικής και τουρκικής), μιας ενιαίας Βουλής Αντιπροσώπων με αναλογία 70/30 Ελλήνων και Τούρκων. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με απλή πλειοψηφία, εκτός για θέματα νομοθεσίας δήμων και φορολογικών νομοσχεδίων για τα οποία ήταν απαραίτητη χωριστή πλειοψηφία.Υπουργικό Συμβούλιο: θα απαρτίζεται από επτά Έλληνες και τρεις Τούρκους, ενώ απαραίτητα ένα των υπουργείων Αμύνης, Εξωτερικών ή Οικονομικών θα έπρεπε πάντα να δίνεται σε Τούρκο υπουργό. Δημόσια διοίκηση: από 70% Έλληνες και 30% Τούρκους. Στρατός: 60% Έλληνες, 40% Τούρκοι. Ασκήθηκε σκληρή κριτική η σύνθεση και η αποτελεσματικότητα των Συμφωνιών αυτών. Το πρόβλημα ήταν με τους Έλληνες Κυπρίους οι οποίοι ένιωθαν αδικημένοι, γιατί πίστευαν ότι δόθηκαν πολλά δικαιώματα στη τουρκική μειονότητα του 18%. Ακόμα και σήμερα , πολλοί, διερωτώνται τι πρόσφεραν αυτές οι Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου; Τι προβλέπουν και γιατί λένε ότι έφεραν τόσο μεγάλο κακό στην Κύπρο. Γιατί κάποιοι υποστηρίζουν, ότι θα ήταν καλύτερα για μας, σήμερα , αν γυρίζαμε στη Ζυρίχη ; Τελικά τι ήταν; Λειτουργικές ή όχι ;Βιώσιμες ή μη; Μετά την εισβολή, όλοι λένε, ότι σίγουρα είναι προτιμότερη η Ζυρίχη. Ανάμεσα στα άλλα το Σύνταγμα αυτό έδινε δικαίωμα VETO στον Τούρκο αντιπρόεδρο, τον οποίο εξίσωνε με τον Έλληνα πρόεδρο. Στους δέκα υπουργούς, οι τρεις έπρεπε να ήταν Τούρκοι. Στη Βουλή οι Τούρκοι βουλευτές κατείχαν τις 15 από τις 50 έδρες. Εκλέγονταν με ξεχωριστή εκλογική διαδικασία και προβλέπονταν ξεχωριστές πλειοψηφίες για την ψήφιση φορολογικών νομοσχεδίων, την τροποποίηση του εκλογικού νόμου και την ψήφιση νομοσχεδίων για τους ξεχωριστούς δήμους. Η συμμετοχή των Τούρκων στη δημόσια υπηρεσία ήταν 30% και στο στρατό 40%. 1
Το καίριο ερώτημα όμως, που μέχρι σήμερα πλανιέται είναι πώς και γιατί οι Έλληνες σύρθηκαν σ’ αυτόν το συμβιβασμό του 1959. «Είναι το μεγάλο ερώτημα που αφορά την κατάληξη του αγώνα της ΕΟΚΑ. Με εκείνο τον αγώνα ξεκινήσαμε για ΕΝΩΣΗ. Ύστερα κυνηγήσαμε την αυτοδιάθεση. Δημιουργήθηκε ένα τέλμα και στο τέλος καταλήξαμε στη Ζυρίχη με την δημιουργία ενός ανεξάρτητου κράτους. Μήπως αυτό ήταν αποτέλεσμα ασυνεννοησίας μεταξύ μας ή παίξαμε άθελα μας το αγγλικό παιχνίδι; Για αλλού ξεκινήσαμε και αλλού βρεθήκαμε » , όπως τόνισε χαρακτηριστικά σε ανύποπτο χρόνο ο Σπύρος ο Κυπριανού. Η Κυπριακή Κυβέρνηση με πολλά προβλήματα και διενέξεις μεταξύ των δύο Κοινοτήτων θα φτάσουμε στο 1964, σημαντικό ιστορικό σταθμό της μαρτυρικής της Κύπρου.
Βιβλιογραφία:
1. «Ιστορία του Ελληνικού έθνους»τΙΣΤσελ.464-467.
2Αναστασία Γιάγκου (15 Μαρτίου 2015). «Οι Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου». Καθημερινή. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2018.
