ΣΕ ΜΙΑ ΧΩΡΑ ΜΑΚΡΙΝΗ *του εκπαιδευτικού Γιάννη Γεωργουδάκη

Σε μια χώρα μακρινή κι ονειρεμένη, ο κύριος Χουαν ο Διευθυντής ανοίγει στις 8.00 το Σχολείο και ξεκινάει την καθημερινή του ρουτίνα. Ενημερώνεται για την αλληλογραφία από τον Η/Υ, ελέγχει τον χώρο για πιθανά προβλήματα, ανοίγει τα καλοριφέρ και  στέλνει έγγραφα στην Διεύθυνση και  στις τεχνικές υπηρεσίες για τα καθημερινά «μερεμέτια». Βλέπετε δεν υπάρχει γραμματειακή αλλά ούτε και τεχνική υποστήριξη καθώς η πολιτεία δεν θεώρησε ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι πρόβλημα σε ένα σχολείο του 21ου αιώνα.

Ο κύριος Χουάν είναι τρία χρόνια Διευθυντής στο σχολείο. Έμαθε τη «δουλειά» και θεωρεί πως είναι πλέον ώριμος και πετυχημένος. Ανέθεσε κατά γράμμα τις εξωδιδακτικές εργασίες στους υφιστάμενους με το ξεκίνημα της χρονιάς, εκτελεί κατά γράμμα τις εντολές των ανωτέρων, συγκαλεί το σύλλογο διδασκόντων όποτε χρειάζεται και όλα δουλεύουν ρολόι ή… περίπου ρολόι. Βλέπεις από την αρχή της χρονιάς υπάρχουν πολλά κενά εκπαιδευτικών στο σχολείο, ενώ ταυτόχρονα υπάρχουν εγκυμονούσες σε άδεια. 

Σήμερα όμως είναι μια σημαντική μέρα, καθώς θα έρθουν στο σχολείο οι πρώτοι αναπληρωτές  και επιτέλους τα παιδιά θα πάψουν να διαμαρτύρονται και να σουλατσάρουν άσκοπα  στην αυλή. Ποιοι είναι οι αναπληρωτές, ή τι προσόντα έχουν, δεν ξέρει και δεν τον αφορά κιόλας.  Του αρκεί που θα «κουμπώσουν» στο πρόγραμμα. Έτσι άλλωστε γινόταν πάντα. 

   Ο κύριος Χουάν δεν πολυασχολείται με καινοτόμες δράσεις και εξωστρεφείς δημιουργίες που του προτείνουν οι συνάδελφοί του από το ξεκίνημα. Έχει άλλες σκοτούρες καθώς δεν βρέθηκε ακόμη λύση για την μεταφορά των μαθητών στο σχολείο. Άσε που τα παιδιά στριμώχνονται παρά την υγειονομική κρίση-προσωρινά όπως τον διαβεβαίωσαν- στις υπάρχουσες αίθουσες επειδή… αυτές είναι οι εντολές.  Δεν σκοτίζεται και πολύ  βέβαια καθώς του χρόνου θα φύγει. Βλέπεις μετά τις εκλογές ήρθαν οι «άλλοι» και μάλλον θα βάλουν κάποιον δικό τους. Προπονείται όμως καθημερινά στις δημόσιες σχέσεις. Έτσι άλλωστε γινόταν πάντα. 

   Ο κύριος Χουάν επιβλέπει την είσοδο των παιδιών, τηλεφωνεί σε συνάδελφους που άργησαν και συνήθως μπαίνει σε μια τάξη για να απασχολήσει τους μαθητές καθώς όλο και κάποιος συνάδελφος απουσιάζει «δικαιολογημένα». Το παραπάνω σκηνικό συνεχίζεται σε όλη την διάρκεια της μέρας, διανθισμένο με το απαραίτητο αλατοπίπερο του «ξαφνικού»- όπως αδιαθεσία μαθητών, ποινές σε απείθαρχους, παρεξηγήσεις μεταξύ συναδέλφων, πόρτες που δεν ανοίγουν, πρίζες που δεν δουλεύουν, λεκάνες βουλωμένες,  και άλλα τέτοια γόνιμα περιστατικά.

Πολλές φορές φεύγει για προκαθορισμένα ραντεβού με την Διοίκηση ή τις Δημοτικές αρχές. Την ίδια στιγμή τα τηλέφωνα στο σχολείο χτυπάνε ασταμάτητα. Ερωτήσεις από γονείς, προμηθευτές, διοικητικές εντολές, θέματα λειτουργίας. Η απάντηση για όποιον εκπαιδευτικό έχει την ατυχία να είναι κοντά στο τηλέφωνο,  είναι πάντα η ίδια: «δεν γνωρίζω κύριέ μου πάρτε αργότερα». Ο μόνος που γνωρίζει είναι ο διευθυντής.

   Η ιεροτελεστία, η ύψιστη στιγμή θα λέγαμε του καθήκοντος, είναι όταν ο κύριος Χουάν πρέπει να προωθήσει τα έγγραφα στους συναδέλφους. Τα κάθε είδους έγγραφα που έρχονται άλλοτε με την μορφή κατεπείγοντος και άλλοτε ως έγγραφα ρουτίνας. Αποστολέας πάντοτε η αόρατος αρχή κάπου εκεί στο κτίριο του Υπουργείου στην πρωτεύουσα. Στέλνονται παντού χωρίς διάκριση, χωρίς προειδοποίηση. Άλλοι αποφασίζουν, άλλοι προτείνουν και εγκρίνουν, χωρίς καμία συμμετοχή των άμεσα ενδιαφερόμενων, με μια ισοπεδωτική λογική που χωρίς αμφιβολία δεν αφήνει περιθώρια παρανόησης στους παραλήπτες. Είστε όλοι ίδιοι. Έτσι θα λειτουργήσετε, έτσι θα πορευθείτε και μη ρωτάτε πολλά. Άλλωστε έτσι γινόταν πάντα.  

   Ο κύριος Χόρχε ο μαθηματικός  ξυπνάει όπως κάθε πρωί στις 9.00π.μ. Τρώει το πρωινό του και γύρω στις 10.00 βρίσκεται στο σχολείο. Βλέπετε είναι παλιός και έχει συνεννοηθεί με τον προγραμματιστή του σχολείου να μην του χαλάει τον ύπνο. Μετά τις καθιερωμένες «καλημέρες», μπαίνει για μάθημα. Η πόρτα κλείνει πίσω του.

Τα 30 τετραγωνικά της τάξης είναι το βασίλειό του. Κανείς δεν δικαιούται να μπει ή να βγει χωρίς την άδειά του. Κανείς δεν δικαιούται να ενοχλήσει. Κι αυτός από το ύψος της έδρας αφού εξετάσει ως είθισται, παραδίδει το επόμενο μάθημα. Διάλλειμα, καφές, γρήγορες ατάκες με τους συναδέλφους για την άτιμη κοινωνία, τα ποδόσφαιρα και τις πολιτικές  και μια επανάληψη του σκηνικού σε άλλη τάξη. Αφού τελειώσει το τρίωρο, χαιρετάει και επιστρέφει στο σπίτι για τα δυο κολλητά «ιδιαίτερα» καθώς ο μισθός είναι πενιχρός και οι απαιτήσεις πολλές.

   Η κυρία Κατρίν η φιλόλογος ξυπνάει νωρίς σήμερα. Είναι Τρίτη και έχει εφημερία. Η κυρία Κατρίν διορίστηκε σε ένα μακρινό νησί αλλά κάθε χρόνο παίρνει απόσπαση όπως άλλωστε και δεκάδες άλλοι που είναι στην ίδια θέση. Ας είναι καλά ο τοπικός «παντρόνε» κομματάρχης  που την βοηθάει. Θα τον βοηθήσει κι αυτή άλλωστε.

Αγχώθηκε τις τελευταίες μέρες καθώς έχασε αρκετά μαθήματα και για να «βγάλει την ύλη» αποφάσισε να παραδώσει τρία μαθήματα κολλητά. Εντάξει δεν υπάρχει πρόβλημα, άλλωστε όλα τα παιδιά πηγαίνουν σε φροντιστήρια.   Η κυρία Κατρίν κάνει παρέα με την κυρία Έλεν της Γαλλικής. Όποτε μπορεί βέβαια καθώς η Έλεν διδάσκει σε τέσσερα σχολεία και συνήθως γυρίζει σπίτι κουρασμένη κι απογοητευμένη. Αλλιώς ξεκίνησε την καριέρα της, γεμάτη όνειρα και στόχους αλλά το μάθημα που διδάσκει θεωρήθηκε από το Υπουργείο ξεπερασμένο και σχεδόν εξαφανίστηκε από το πρόγραμμα σπουδών. 

Η Έλεν θέλει να προσφέρει, να δημιουργήσει αλλά δεν μπορεί. Δεν προλαβαίνει. Σήμερα όμως είναι Τρίτη. Προσευχή, τα παιδιά στις τάξεις μάθημα τρεις ώρες και κατόπιν παρέα με την κυρία Κατρίν κατευθύνονται στο παζάρι που εδρεύει εκατό μέτρα από το σχολείο. Ψώνια και στο σπίτι για τα περαιτέρω.

  Ο Κριστιάνο είναι αναπληρωτής φυσικός. Υπέγραψε την πρόσληψη, πήρε θερμή χειραψία από τον Διευθυντή ο οποίος τον ενημέρωσε για τα «πως και τα γιατί». Του είπε να είναι αυστηρός και σοβαρός με τα παιδιά, να ενημερώνει το βιβλίο ύλης, να μην διαμαρτύρεται που δεν υπάρχει εργαστήριο στο σχολείο και γενικώς ότι έτσι έχουν τα πράγματα και δεν αλλάζουν. «Θα σου δώσω και δυο ώρες project για να συμπληρώσεις ωράριο» συμπλήρωσε και βλέποντας την απορία στο πρόσωπο του Κριστιάνο συνέχισε «μη φοβάσαι δεν είναι τίποτε. Θα περνάς την ώρα σου χαλαρά» και κατέληξε κουνώντας το σοφό του κεφάλι «δεν αλλάζουν τα πράγματα εύκολα…μεγάλη μάζα μεγάλη αδράνεια παιδί μου που λέτε κι εσείς οι φυσικοί». Ο Κριστιάνο μπήκε για πρώτη φορά  σαν χαμένος στην τάξη.

Έχει καιρό να ασχοληθεί με την επιστήμη του, καθώς δούλευε ντελίβερι στην επιχείρηση του αδελφού του. Το άγχος είναι μεγάλο, η βοήθεια από πουθενά και η ώρα μέσα στην τάξη ατέλειωτη.   Δέχτηκε φιλικά χτυπήματα στην πλάτη από τους παλιούς κι εκεί γύρω στο μεσημέρι έφυγε τρέχοντας για να ψάξει να νοικιάσει σπίτι. Μια νέα καριέρα μόλις ανέτειλε. Βλέπεις, στην μακρινή αυτή χώρα η στελέχωση των σχολείων  αποτελεί μια διοικητική πράξη για την κάλυψη των κενών θέσεων. Για να κουμπώσουν στο πρόγραμμα. Κανείς δεν ενδιαφέρεται για την ανεύρεση του κατάλληλου διδακτικού προσωπικού. 

   Οι περιπτώσεις που περιέγραψα δεν χαρακτηρίζουν το σύνολο των εκπαιδευτικών της μακρινής αυτής χώρας. Θα ήταν όμως παράλειψη να περάσουν στο μουλωχτό.  Η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών δουλεύει με πάθος τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι. Και δεν το κάνουν από  φόβο για την αξιολόγηση που- σε άλλες χώρες- πλανάται σαν δαμόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια των εκπαιδευτικών. 

Μέρα με τη μέρα προσπαθούν για το καλύτερο με μοναδικά τους όμως όπλα την πείρα της καθημερινότητας και την προσωπική υπευθυνότητα (φιλότιμο το λένε σ’ αυτή τη χώρα). Χωρίς επιπλέον επιβράβευση, χωρίς κίνητρα, χωρίς όραμα. Απελπιστικά μόνοι στο έργο τους. Απελπιστικά μόνοι στην τάξη τους. Άλλωστε έτσι γινόταν πάντα.

  Ο Πέντρο-ένας από τους χιλιάδες Πέντρο της χώρας- είναι μαθητής στην Α Λυκείου. Η βαριά γεμάτη όνειρα τσάντα του Δημοτικού έχει πια αδειάσει. Έχοντας ήδη εννέα χρόνια σχολικής πείρας στην πλάτη του, μπήκε στο πετσί του  ρόλου για τον οποίο εκπαιδεύεται. Πρωινή προσευχή, μάθημα-απαγγελία- από τον καθηγητή, μια από τα ίδια την επόμενη ώρα κι ένα τεστ όμοιο με το προχθεσινό για να αποδείξει ακόμη μια φορά τις γνώσεις του. Ευλογημένη γυμναστική την επόμενη ώρα για χαλάρωμα, όποτε δεν βρέχει βέβαια καθώς κλειστό γυμναστήριο δεν υπάρχει.

Νανούρισμα μεταξύ ύπνου και ξύπνιου  τις τελευταίες ώρες με γνώσεις επι χάρτου και με την μόνιμη απορία στην άκρη του μυαλού: «πού θα μου χρησιμεύσουν όλα αυτά;» Και η μέρα ξεκινάει αμέσως μετά. Επιστροφή στο σπίτι, φαγητό- ζεστό αν είναι τυχερός- και αμέσως μετά, φροντιστήρια, αθλήματα, ξένες γλώσσες. Οργασμός γνώσης γιατί όπως λέει και ο πατέρας  «Πληρώνω ένα κάρο λεφτά αλλά ο ανταγωνισμός είναι εξοντωτικός και θα σε φάνε όταν βγεις εκεί έξω».

Το εκεί έξω αργεί άλλα δυο χρόνια. Κι αυτός περιμένει. Κι ετοιμάζεται από τώρα για τις περίφημες εξετάσεις εκεί στην άκρη του τούνελ. Όλα τα άλλα δεν έχουν σημασία. Δυο εβδομάδες είναι αυτές που θα κρίνουν το μέλλον του. Έτσι του είπαν. Κι αυτός το πίστεψε. Το μέλλον του που είναι αόρατο αλλά ταυτόχρονα προβλέψιμο. Όπως προβλέψιμη είναι και η καθημερινότητα στο σχολείο. Σε λίγο θα ξεκινήσουν οι καταλήψεις-έτσι γίνεται πάντα-  και θα βρει λίγο χρόνο να αφιερώσει στον εαυτό του.

Να διαβάσει το βιβλίο που το άφησε στη μέση από το Καλοκαίρι, να περπατήσει παρέα με την Κριστίν που όλο και κάτι θέλει να της πει αλλά δεν βρίσκει λέξεις. Ο Πέντρο θα σπουδάσει, θα κάνει οικογένεια και παιδιά. Τα παιδιά θα πάνε στο σχολείο με μια τσάντα γεμάτη όνειρα. Πολύ πιθανόν κι ο Πέντρο που θέλει να γίνει εκπαιδευτικός. Η γη γυρίζει οι άνθρωποι γερνούν και φεύγουν. Το ίδιο κι οι εκπαιδευτικοί. Νομοτελειακά ο Πέντρο θα γίνει εκπαιδευτικός αφού το θέλει. Το σύστημα είναι στρωμένο, την δουλειά την ξέρει από τώρα.  Απλά αλλάζουν οι ρόλοι. Έτσι γινόταν πάντα. 

  Γύρω στις 2.00μμ κι ο κύριος Διευθυντής είναι μόνος από ώρα. Περιμένει τον φύλακα για να παραδώσει το κτίριο. Προωθεί κάποιες τελευταίες διαταγές στο mail και αποχωρεί.

   Η εκπαιδευτική καθημερινότητα που περιγράψαμε στην μακρινή αυτή χώρα μας φέρνει ασυναίσθητα στο νου  μια βαθιά ανθρώπινη προσέγγιση όπως περιγράφεται στο άρθρο 26 της Παγκόσμιας Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου  «η εκπαίδευση πρέπει να αποβλέπει στην πλήρη ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας και στην ενίσχυση του σεβασμού προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες».

Δεν απαιτείται πολύ φαντασία για να προβλέψουμε το ζοφερό μέλλον που επιφυλάσσει η μοίρα στους κατοίκους της μακρινής αυτής χώρας αν δεν ξυπνήσουν από τον εκπαιδευτικό τους λήθαργο Εμάς βέβαια δεν μας ενδιαφέρουν τέτοιου είδους προβλήματα. Εμείς έχουμε άλλα προβλήματα να επιλύσουμε και άλλωστε αυτή η χώρα είναι πολύ μακριά.

Καλή σχολική χρονιά