Του Πάρη Παπακανάκη
Η θλιβερή επέτειος της 6ης & 7ης Σεπτεμβρίου του 1955, γνωστή ως «Σεπτεμβριανά της Πόλης», έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι η επιδερμική θεώρηση της στάσης του προέδρου και των λοιπών πολιτικών προσώπων της γείτονος Τουρκίας ως αφελή έπαρση ή υπερφίαλη χρήση ρητορικών επιθετικών σχημάτων μόνο και μόνο για την ικανοποίηση εσωτερικών σχεδιασμών μπορεί να αποβεί τεράστιο στρατηγικό λάθος με τραγικές εθνικές συνέπειες!!!
Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάνης (1923), εξαιρέθηκαν από τις ανταλλαγές οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου όπως και οι μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα Έλληνες πολίτες της Δυτικής Θράκης. Έτσι, το 1925 υπήρχαν στην Κωνσταντινούπολη 250.000 Έλληνες (το 1/3 του συνολικού τότε πληθυσμού της). Σχεδόν αμέσως μετά την υπογραφή της συνθήκης το νέο (κεμαλικό) καθεστώς της Τουρκίας, άρχισε να επιβάλλει σειρά συντριπτικών περιορισμών στην πολιτιστική και οικονομική ζωή των Ελλήνων, στοχεύοντας στον εκτουρκισμό ή την εξόντωσή τους σε βάθος χρόνου…
Με την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ (για την απελευθέρωση της Κύπρου από κατοχή των Άγγλων) την 1η Απριλίου 1955, η κατάσταση για τους ομογενείς στην Τουρκία άρχισε να γίνεται ακόμα πιο δύσκολη, καθώς ο τότε πρωθυπουργός Αντνάν Μεντερές -ένας «πρώιμος Ερντογάν»- υποδαύλιζε σε κάθε ευκαιρία με δηλώσεις του τον τουρκικό εθνικιστικό πυρετό. Έτσι, η προβοκάτσια της δήθεν βομβιστικής επίθεσης στον κήπο του τουρκικού προξενείου της Θεσσαλονίκης και έξω από το σπίτι του Κεμάλ τη νύχτα της 5ης προς 6η Σεπτεμβρίου χρησιμοποιήθηκε ως θρυαλλίδα για να ξεσπάσουν προσχεδιασμένα έκτροπα βαρβαρότητας εις βάρος των Ελλήνων της Πόλης.
Τα γεγονότα όπως τα περιγράφει ο Β. Θεοδωρόπουλος, τότε Πρόξενος της χώρας μας στην Κωνσταντινούπολη:
«Ώρα 13.30, μεταδίδεται ραδιοφωνικώς η είδησις περί βόμβας εις την οικίαν του Ατατούρκ στη Θεσσαλονική.
Ώρα 16.00, κυκλοφορεί έκτακτον παράρτημα της «Ισταμπούλ Εξπρές» με την είδησιν, δημοσιεύον και παραποιημένην φωτογραφίαν δήθεν της καταστραφείσης οικίας.
(Επρόκειτο για τις φωτογραφίες που είχαν τραβηχτεί για λογαριασμό της συζύγου του Τούρκου Πρόξενου στη Θεσσαλονίκη , οι οποίες παραποιήθηκαν έντεχνα και εμφανίστηκαν ως γνήσιες!)
Ώρα 16.30, ομάδες νέων περιέρχονται τας κεντρικάς οδούς του Πέραν αναγράφοντας υβριστικά συνθήματα κατά των Ελλήνων εις τους τοίχους.
Ώρα 17.30, αι πρώται ομάδες διαδηλωτών συγκεντρώνονται εις την πλατείαν του Ταξίμ.
Ώρα 18.00, η συγκέντρωσις εις την πλατείαν του Ταξίμ ακούει διαφόρους ρήτορας εκφωνούντας εμπρηστικούς λόγους κατά των Ελλήνων και της Ελλάδος.
Ώρα 18.30, η συγκέντρωσις μεταβάλλεται εις διαδήλωσιν, της οποίας μία ομάς φθάνει μέχρι του Γεν. Προξενείου και διαλύεται με την άμεσον εμφάνισιν αστυνομικών δυνάμεων αι οποίοι κλείουν όλας τας προς το Προξενείον προσβάσεις.
Ώρα 19.00, άρχεται η θραύσις των υαλοπινάκων και σιδηρών θυρών των ομογενών καταστημάτων της πλατείας Ταξίμ και της οδού του Πέραν…».
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία: 16 Έλληνες έχασαν τη ζωή τους και 32 τραυματίστηκαν σοβαρά εκείνο το μοιραίο βράδυ, 200 Ελληνίδες έπεσαν θύματα βιασμού, 73 ορθόδοξες εκκλησίες με κειμήλια τεράστιας αξίας, 8 αγιάσματα, 2 Μονές, 26 ελληνικά σχολεία και 5 αθλητικοί σύλλογοι, 1004 κατοικίες, 4.348 καταστήματα, 27 φαρμακεία, 21 εργοστάσια και 110 ξενοδοχεία καταστράφηκαν. Σε 69.578.744 τουρκικές λίρες υπολογίστηκαν από τις τουρκικές αρχές οι υλικές ζημιές. Ελληνικές πηγές υπολόγισαν τις ζημιές σε 165 εκατ. τουρκικές λίρες (60 εκατ. δολάρια), ενώ 150 εκατ. δολάρια ήταν οι ζημιές από τις καταστροφές σε εκκλησίες κλπ.
Η τότε ελληνική κυβέρνηση (Παπάγου) προσπάθησε να διεθνοποιήσει το θέμα, αλλά χωρίς σημαντικά αποτελέσματα. Οι νατοϊκοί σύμμαχοί μας (κυρίως οι Αμερικανοί και οι Βρετανοί) δεν ήταν διατεθειμένοι να ασκήσουν πιέσεις στην Τουρκία, πολύτιμο σύμμαχό τους κατά τη διάρκεια του «Ψυχρού Πολέμου», και ξεκάθαρα υπέδειξαν να… ξεχάσουμε το συμβάν. Τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα αυτής της «διατεταγμένης λήθης» είναι η δυστυχής μοίρα τόσο των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, Ίμβρου, Τενέδου αφενός και της Κύπρου αφετέρου…
Για να επιστρέψουμε στο σήμερα, όσο φαιδρό κι αν ακούγεται το αναθεωρητικό επινόημα της «Γαλάζιας Πατρίδας» του αντιναύαρχου Τζιχάτ Γιαϊτζί, το οποίο τελευταία έχει ενστερνιστεί και προβάλλει με φανατισμό ο νυν πρόεδρος της Τουρκίας, σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να το αντιμετωπίζουμε μόνο ως «γραφικό εθνικιστικό παραλήρημα» ή ως «προϊόν προς εσωτερική κατανάλωση και προσωπική πολιτική εκμετάλλευση».
Η ορθή ανάγνωση είναι ότι η Τουρκία διά του ανώτατου άρχοντά της θεωρεί πως είναι ο κατάλληλος χρόνος (ευνοούν οι συγκυρίες) για να υλοποιήσει τους όρους –εάν όχι όλους, τουλάχιστον τους περισσότερους- του περίφημου «Εθνικού Όρκου*» (misak-I millî στα τουρκικά), τον οποίο είχε βάλει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ο Μουσταφά Κεμάλ αλλά στην πράξη η Συνθήκη της Λωζάνης απέτρεψε.
Ο χάρτης της «Γαλάζιας Πατρίδας» του Ερντογάν
Ο Ερντογάν μπροστά από τον οθωμανικό χάρτη
του «Εθνικού Όρκου»
[*Την περίοδο που ο Μουσταφά Κεμάλ προσπαθούσε να οργανώσει την αντίσταση εναντίον κυρίως των Ελλήνων στην Μικρά Ασία, συγκάλεσε δύο συνέδρια στο Ερζερούμ (Ιούλιος -Αύγουστος 1919) και στη Σεβάστεια (Σεπτέμβριος 1919) όπου τέθηκαν οι βάσεις ενός κειμένου με τις προϋποθέσεις τις οποίες η τότε Οθωμανική αυτοκρατορία θα υπέγραφε συνθήκη ειρήνης. Αργότερα, στις 28 Ιανουαρίου 1920, το Όθωμανικό κοινοβούλιο, καθοδηγούμενο από τους υποστηριχτές του Μουσταφά Κεμάλ υιοθέτησε αυτό το κείμενο για το οποίο ο ίδιος αναφέρει πως «Αποτελεί την σιδερένια γροθιά του έθνους η οποία γράφει τον Εθνικό Όρκο, που αποτελεί την κύρια αρχή η οποία διέπει την ανεξαρτησία μας…»].
Να υπενθυμίσω τέλος ότι όλα τα γεγονότα για τα οποία καυχώνται κατά τον εθνικιστικό τους παροξυσμό οι γείτονες (μάχη του Ματζικέρτ, πτώση της Κωνσταντινούπολης, Μικρασιατική καταστροφή) ως πολεμικές τους επιτυχίες ήταν επί της ουσίας απότοκα του μεγάλου εθνικού μας ελαττώματος, του διχασμού…
Οι περιστάσεις, αγαπητοί φίλοι, απαιτούν: περίσκεψη, εγρήγορση και ενότητα !!!
