Φωτό: Γενική άποψη της
Βέροιας στα 1916 (Αρχείο Γεώργιου
Παπασουλιώτη)
Έχουμε
την τύχη αλλά ταυτόχρονα και το βάρος πολιτισμικής ευθύνης να διαβιούμε σε μία
πόλη με αδιάλειπτη κατοίκηση που χάνεται στα βάθη των ιστορικών χρόνων και πιο
πέρα, στα χρόνια του μύθου!!! Ως τέτοια, κάθε γειτονιά, κάθε κτήριο, κάθε πέτρα
της ακόμη, έχουν “συνυφανθεί” με σημαντικά γεγονότα. Είναι λοιπόν ηθική
υποχρέωσή μας (ως πολίτες) να μαθαίνουμε και να προσαρμόζουμε με τον ανάλογο
σεβασμό τη συμπεριφορά μας.
Ίσως να “ακούγεται” υπερβολικό, αλλά ακόμη και κάποια περιφρονημένα κακόσχημα και παρηκμασμένα από το βάρος των χρόνων δέντρα, πέρα από την περιορισμένων διαστάσεων πλέον περιβαλλοντική ωφελιμότητά τους, φέρουν φορτίο ιστορίας και πολιτισμού (ακριβέστερα, είναι τα ίδια συστατικά στοιχεία αυτών)…
Κατηφορίζοντας
την οδό Υψηλάντου, αριστερά πριν την είσοδο στη γέφυρα του Σταυρού, μια συστάδα
υπερήλικων πεύκων κέρδιζε πάντα την προσοχή μου με την έναρξη της άνοιξης λόγω
της ερασιτεχνικής ενασχόλησής μου με τη μελισσοκομία, ως δείκτες μελιτοφορίας.
Δεν ήταν λίγες όμως οι φορές που στις ολιγόλεπτες στάσεις μου άκουγα από
περαστικούς την απαξιωτική έκφραση: “Τι τα κρατάνε αυτά;” και μόνο κάτι λίγα
για την χρησιμότητά τους στο περιβάλλον μπορούσα να αντιπαραθέσω…
Πριν λίγες ημέρες όμως, ξεφυλλίζοντας τοπικές εφημερίδες παρελθόντων χρόνων, κατά την προσφιλή μου συνήθεια, έπεσε το βλέμμα μου πάνω σε ένα ταπεινό μονόστηλο: «Πρωτοβουλία της Τοπικής Δασικής επιτροπής εγένετο την παρελθούσαν Κυριακήν 20ην Μαρτίου έ.έ. και ώραν 11 ½ π.μ. η πρασίνη Σχολική εορτή εν τω προ του Μουαρίφ τόπω, όστις είχε ορισθή ως αναδασωτέος υπό μαθητών Γυμνασίου…» (Αστήρ Βερροίας Αρ.Φ. 49 / 27 Μαρτίου 1927)
Καταλαβαίνετε την έκπληξη και ταυτόχρονα την χαρά μου, διαβάζοντας ότι “ τα πεύκα της απαξίωσης” πιθανότατα είναι απομεινάρι της ευαισθησίας νεαρών μαθητών του Γυμνασίου της Βέροιας του 1927 για το περιβάλλον, οι οποίοι υπό την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών τους και την επικουρία του τότε Δασάρχη κ. Βερδέση, δεντροφύτεψαν με περίπου εκατό πεύκα τον περιβάλλοντα χώρο του εξοχικού κέντρου «Ελευθερία» (όπου σήμερα το κτήριο της ΔΕΗ) !!! Την σχολική “Πράσινη Εορτή” τίμησαν με την παρουσία και τη συμβολή τους οι πολιτικές και θρησκευτικές αρχές του τόπου, πλήθος κόσμου, ενώ η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με παρέλαση των μαθητών.
Δενδροφύτευση μαθητών
Γυμνασίου (Πηγή: Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας)
“ Τα πεύκα της
απαξίωσης” παράπλευρα της οδού Υψηλάντου
Καθώς
κεντρίσθηκε ευχάριστα το ενδιαφέρον μου, καταπιάστηκα με το θέμα κι “ανέσκαψα”
κάποιες ακόμη ενδιαφέρουσες πληροφορίες, τις οποίες θα ήθελα να μοιραστώ μαζί
σας:
Στη
χώρα μας από το 1927, με πρωτοβουλία του Υπουργείου Γεωργίας, άρχισαν
συστηματικές προσπάθειες δημιουργίας “Ταμείου Δασών” με σκοπό «…να ενισχύη με
κάθε τρόπο το έργο των αναδασώσεων οικονομικά και ηθικά. …Μέσα σε διάστημα δύο ετών τα νεοσυσταθέντα
κρατικά φυτώρια έβγαλαν περί τα δέκα εκατομμύρια δασικά δενδρύλλια τα οποία
εχρησιμοποιήθηκαν από Δήμους, Κοινότητες και φιλοδασικές ενώσεις…» (Αστήρ
Βερροίας Αρ.Φ. 189-76 / 18 Μαΐου 1932).
Η
κοινωνία της Βέροιας ανταποκρίθηκε πρόθυμα στην προσπάθεια αυτή του Υπουργείου
Γεωργίας και στη συνέχεια, το 1931 «…με πρωτοβουλία του Βουλευτού κ. Ι.
Παπαδάκη και του Δημάρχου Α. Πρωτοψάλτου συνήλθον (την Κυριακή 11 Οκτωβρίου
1931) περί τους είκοσι πέντε έγκριτοι συμπολίται μας στην αίθουσα του
Δημαρχείου …και ίδρυσαν Φιλοδασικήν Ένωσιν…», της οποίας η προσωρινή επιτροπή,
μετά από εκλογικές αρχαιρεσίες, συγκροτήθηκε από τους: Ι. Παπαδάκη, Αλ.
Στράλλα, Αν. Καρατζόγλου, Κων. Αλεξιάδη, Βασ. Σιδέρη, Στεφ. Ζάχο και Αντ. Σαρρή
(Αστήρ Βερροίας Αρ.Φ. 162-49 / 14 Οκτ. 1931).
Έργο
αυτών και σημαντικού αριθμού εθελοντών συμπολιτών μας ήταν η δενδροφύτευση: της
οδού “Περιπάτου” (Λ. Ανοίξεως), του “φρυδιού” από τον Ι. Ναό Αγίων Αναργύρων ως
τον χώρο περί (και) το πάρκο “Εληάς” (μέρος δυστυχώς καταστράφηκε σε σύντομο
χρονικό διάστημα κατά την μεγάλη πλημμύρα του 1935), της οδού “Εληάς”, του
λόφου των πεύκων (νεότερα γνωστού ως Βικέλα), παρόχθιων περιοχών του
Τριποτάμου, και… και… και… Ώστε να
σχολιάζει ενθουσιασμένος ο Ι. Ποτήρης: «…Με πολύ ευχαρίστησι βλέπει κανείς τη
θέρμη που έχει παρθή το πράγμα και τιμά όλους τους κατοίκους. …Πρέπει να το καταλάβουμε πως είνε
ανάγκη ν’ αναδασωθούν όλα τα γύρω της
πόλεως γυμνά μέρη. Ας κουραστούμε λοιπόν για το φυσικό της ηρεμίας και της
ψυχικής γαλήνης χρώμα πράσινο.» (Αστήρ Βερροίας Αρ.Φ. 189-76 / 18 Μαΐου
1932).
Άποψη της οδού “Περιπάτου”,
αρχές της δεκαετίας του ‘50
Άποψη της Λ. Ανοίξεως, αρχές της δεκαετίας του ‘50 (Αρχείο Στέργιου Ζυγουλιάνου)
Η οδός “Εληάς”, αρχές
της δεκαετίας του ‘50 (Αρχείο Στέργιου Ζυγουλιάνου)
Λ. Ανοίξεως, 1952
(Αρχείο Σοφ. Χοχλιούρου)
Πρωταγωνιστικός ήταν ο ρόλος της τοπικής ομάδας προσκόπων στο αξιομίμητο αυτό έργο πολιτισμού, ο οποίος συνεχίστηκε με αμείωτο ζήλο και αργότερα σε πάρα πολλές ακόμη δράσεις δενδροφυτεύσεων (όπως στο Άλσος Παπάγου και στον λόφο του προφήτη Ηλία, τα οποία αξίζουν εκτεταμένης αναφοράς, σε κάποια επόμενη συνάντησή μας).
[ Για την ιστορία, ο Προσκοπισμός ιδρύθηκε στην πόλη της Βέροιας το 1916. Πρωτοστάτησε ο μαθητής της 4ης Γυμνασίου Αναστάσιος Καρατζόγλου (είναι το ίδιο πρόσωπο που συναντήσαμε στην επιτροπή της Δασικής Ένωσης) και με τη συμπαράσταση του καθηγητή της Γυμναστικής Ευάγγελου Παυλίνη συγκροτήθηκε η πρώτη ομάδα αποτελούμενη από σαράντα μαθητές. Ενωμοτάρχης της ήταν ο Αντ. Σαρηκωστής, και υπενωμοτάρχες οι Κύρος Κύρου, Ιωάννης Οικονόμου, Αστέριος Σίσσας και Αργύριος Δημητρακάκης…]
Οι πρώτοι πρόσκοποι της Βέροιας (Αρχείο Περιφερικής Εφορείας Προσκόπων Ημαθίας)
Πρόσκοποι, μαθητές και
λοιποί εθελοντές της Βέροιας σε δενδροφυτεύσεις (Πηγή: Δημόσια Βιβλιοθήκη
Βέροιας)
Πολλές
δενδροστοιχίες στους δρόμους της πόλης, πλήθος συστάδων δένδρων και αλσυλλίων
περιφερειακά της ήταν προπολεμικά ο καρπός από τις «…πραγματικά εργώδεις
προσπάθειες…» των μελών της “Φιλοδασικής Εταιρείας Βέροιας” και των πάσης
ηλικίας εθελοντών δημοτών.
Την
ακμή ως φαίνεται νομοτελειακά ακολουθεί η παρακμή… Έτσι, μεταπολεμικά δεν είναι
λίγες οι φορές διαμαρτυρίας του τοπικού τύπου, γιατί: «…Η ζώνη των οικίσκων όσο
πηγαίνει αγκαλιάζει πιο σφικτά, πιο ασφυκτικά, τους όμορφους δασώδεις λοφίσκους
και απειλούν να τους πνίξουν. Οι Δημοτικοί μας άρχοντες μένουν ανάλγητοι,
ατάραχοι προ του οικτρού θεάματος της καταπάτησης των Δημοτικών μας εκτάσεων. Ή
δεν υπάρχει συνείδησις ή δεν υπάρχει το απαιτούμενον σθένος διά να
αντιμετωπήσουν οι αρμόδιοι τους άρπαγας…»
(Αστήρ Βερροίας Αρ.Φ. 758-174 / 20 Ιανουαρίου 1954).
Για
να φτάσουμε με την τακτική αυτή ως τις σύγχρονες θλιβερές διαπιστώσεις των
επιστημόνων μελετητών περιβάλλοντος: «…στην πόλη της Βέροιας είναι ιδιαίτερα
έντονη η έλλειψη κοινοχρήστων χώρων και ο κατακερματισμός του αστικού
πρασίνου…»!!!
Θα σας αποχαιρετίσω λοιπόν από τη σημερινή “συνάντησή” μας, αγαπητοί φίλοι, με μια βαρυσήμαντη φράση από επιστολή διαμαρτυρίας του Αντώνη Λιάσκου:
«Το αλυσοπρίονο των εργατών
τη ζωή μας ακρωτηριάζει και όχι τον γερο-πεύκο που μας συντρόφευε…
Η ζωή μας δεν μπορεί να πάει
μακριά, εφόσον απαξιώνονται τα στοιχεία εκείνα που μας έφτασαν ως εδώ. Είναι
απλό: ζωή δεν είναι μόνο το χρηστικό και το μετρήσιμο…»
