Μαθαίνοντας τα πρώτα μου γράμματα στο 6ο
Δημοτικό Σχολείο της Βέροιας το 1970, την παιδική μου περιέργεια προκάλεσε μια
ερμητικά σφαλισμένη πόρτα. Ποτέ δεν την είχα δει ανοιχτή, ποτέ δεν είδα κάποιον
να μπαινοβγαίνει!!!
«Τι είναι εκεί μέσα;» ρώτησα στην πρώτη ευκαιρία τη δασκάλα
μου. «Άφησέ τα αυτά, παιδί μου, εσύ πήγαινε να παίξεις…», μου απάντησε με τη
συνήθη ευγένειά της, αλλά όπως ήταν φυσικό η απάντησή της μόνο έξαψη της
φαντασίας μου προκάλεσε. Το ίδιο παράξενη μου φάνηκε και η απάντηση του πατέρα
μου, όταν του εξέφρασα την απορία μου. «Να μη ζήσετε τέτοιες καταστάσεις
εσείς…», ψέλλισε αινιγματικά και άλλαξε θέμα συζήτησης.
Έπρεπε να περάσουν πολλά χρόνια για να μάθω επιτέλους το
«Τι είναι εκεί μέσα;» και ακόμη περισσότερα για να κατανοήσω τη στάση των
μεγαλύτερων. Να κατανοήσω δηλαδή ότι η δίνη του καταστροφικού εμφύλιου σπαραγμού ο οποίος ακολούθησε
τη γερμανική κατοχή και τα έντονα πάθη που εξέθρεψε είχαν δημιουργήσει στεγανά
και άβατα...
Όμως αυτή η στάση της… σιωπής συμπαρασέρνει και αποσβαίνει τη μνήμη κάποιων συμπατριωτών μας, την οποία αδυνατεί να διατηρήσει μια μαρμάρινη πλάκα με μισοσβησμένα ονόματα τοποθετημένη ψηλά πάνω από μια πόρτα (την πόρτα «Τι είναι εκεί μέσα;») στο εν λόγω σχολείο.
Παίρνω λοιπόν την
πρωτοβουλία να αναφερθώ στη σημερινή μας συνάντηση, αγαπητοί φίλοι, στα
σχετιζόμενα θλιβερά γεγονότα, όχι για να προκαλέσω αναζωπύρωση παθών, αλλά ως
οφειλόμενη ενθύμιση και απόδοση τιμής στη μνήμη των θυμάτων μιας αποσιωπημένης
(για τους λόγους που προανέφερα) ναζιστικής κτηνωδίας στην πόλη μας…
Ως τον Μάρτιο του 1944 η ολιγομελής ομάδα των δασκάλων του 6ου Δημοτικού Σχολείου Βέροιας, παρά τις δυσκολίες της εποχής και τα σοβαρότατα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε (η φυματίωση και η ελονοσία σε συνδυασμό με τις συνθήκες φτώχειας θέριζαν ψυχές τότε στη Βέροια), έδινε αδιάλειπτα τη μάχη της μόρφωσης των παιδιών της προσφυγικής κατά βάση γύρω περιοχής. Στις αρχές Απριλίου όμως μια ιδιότυπη ναζιστική στρατιωτική ομάδα, αποκαλούμενη Poulos Verband, επίταξε δια της βίας το διδακτήριο και το μετέτρεψε σε στρατόπεδό της.
Η ομάδα αυτή είχε συγκροτηθεί στις 22 Μαΐου 1943, με
επικεφαλής τον εν αποστρατεία αντισυνταγματάρχη μηχανικού Γεώργιο Πούλο και
στελεχώθηκε από εθελοντές (με βεβαρυμμένο ποινικό παρελθόν στην πλειοψηφία
τους) οι οποίοι τέθηκαν υπό τη Γερμανική
Στρατιωτική Διοίκηση Θεσσαλονίκης-Αιγαίου. Οι «Πουλικοί», όπως έμειναν γνωστοί,
έφεραν ναζιστικά σύμβολα, γερμανικές στολές κι οπλισμό και συμμετείχαν σε
εκκαθαριστικές επιχειρήσεις (κατά ελληνικών αντιστασιακών ομάδων) τις οποίες
διενεργούσαν φανατικά ναζιστικά τμήματα του γερμανικού στρατού κατοχής, ενώ
έγιναν ιδιαίτερα γνωστοί στην κεντροδυτική Μακεδονία από φρικαλέους βασανισμούς
και αιμοσταγείς σφαγές αμάχων.
Ο
Γεώργιος Πούλος ομιλεί σε χωριό της Ημαθίας, υπό το βλέμμα μελών της ναζιστικής
ομάδας του
Στις 6 Απριλίου, την ώρα του μεσημεριανού συσσιτίου, δέχτηκαν αιφνιδιαστική επίθεση από τοπική αντιστασιακή ομάδα. Μετά από ολιγόωρη συμπλοκή, σε εκδίκηση των απωλειών τους και για να τρομοκρατήσουν τους κατοίκους της πόλης, οι «Πουλικοί» ξεχύθηκαν στους γειτονικούς δρόμους πυροβολώντας και εκτελώντας εν ψυχρώ όποιον έβρισκαν μπροστά τους, μην κάνοντας διάκριση σε άνδρες, γυναίκες, ηλικιωμένους και παιδιά!!!
Ο Στέφανος Ζάχος περιγράφει φριχτές λεπτομέρειες στις
Αναμνήσεις ενός Βεροιώτη, το 1979 : «…ο αριθμός των σκοτωθέντων ανήλθε περί
τους 45, τους οποίους και λήστεψαν, κόβοντες και τα δάχτυλα των σκοτωμένων για
να πάρουν τα δαχτυλίδια και δεν τους έφτασε το όργιο αυτό και η λεηλασία των
γύρω σπιτιών, ήθελαν το πρωί να βάλουν φωτιά στα σπίτια…».
Την ανίερη συμπεριφορά τους συμπλήρωσε το στοίβαγμα (σαν
πεταγμένα σακιά με πατάτες, μου το περιέγραψαν) των κατακρεουργημένων πτωμάτων
αυτών των αθώων θυμάτων στον αποθηκευτικό χώρο πίσω από την πόρτα της παιδικής
μου απορίας.
Η παρέμβαση του διοικητή των γερμανικών δυνάμεων κατοχής
στη Βέροια, μετά από ριψοκίνδυνη προσωπική διαμαρτυρία του τότε Δημάρχου κ.
Προκόπη Καμπίτογλου, κόπασε κάπως το δολοφονικό μένος τους και επετράπη
υποτυπωδώς η ταφή τους από τον Δήμο...
Ο Φώτης Πανανόπουλος (ηρωικό θύμα της ναζιστικής κτηνωδίας
στη Βέροια) με τον γιο του Γιώργο.
Η ομάδα Poulos Verband σε μια από τις
παρελάσεις που συνήθιζε να πραγματοποιεί
Με σεβασμό στη μνήμη τους, παραθέτω με αλφαβητική σειρά τα
ονόματα των 51 θυμάτων που δολοφονήθηκαν στις 6 Απριλίου1944 και μετέπειτα από
τους άνδρες του Πούλου, όπως
καταγράφονται σε έγγραφο του Δήμου Βέροιας (1945):
Αϊδίνογλου Γεώ.,
Ανδρεάδης Σπ., Βασιλειάδης
Παν., Βελτσίδης Ε., Βουτσάς Στέρ., Γαλαζούλας Ροδ., Γεωργιάδης Ιω., Γεωργιάδης Ευσ., Γεωργιάδου Μαρίκα, Γκαλαίτσης Μιχ., Δασκαλίκος Ιω., Δεληγιάννη Ισμ., Δεληγιάννης Κων., Εβρένογλου Τηλ., Ζαφειρογιάννης Ιω., Ζησουλάκος Κων., Θεοδοσιάδης Μωυ., Θώμογλου Βας., Ισαακίδης Βας., Καγκελίδης Χαρ., Καζαντζίδης Γεω., Καλογήρου Αθ., Καταραχιάς Εμ., Κατσώνης Ιω.,
Κιρμιζόγλου Χαρ., Κωστής
Θωμ., Λαζόπουλος Ν., Μαϊμουντζή Ζαχ., Μήτκου Ελ.,
Μπατζογιάννης Ιω., Μπαντής
Δημ., Μπαχάρης Εμ., Μπρανιώτης Κων., Μπογδαμπεϊδης Ευθ., Παπατζίκος Γεω., Πανανόπουλος Φώτ., Πανίδης Ευγ., Παπουτσής Χαρ., Παρασκευόγλου Δημ,, Πασαλής Φίλ.,
Σαρήοστας Δημ., Σιαμπάνης
Δημ., Σιδηρόπουλος Κων., Σίμος Απ.,
Ταναμπάσης Γεώρ , Τσαπάλογλου
Κων., Τσομπανίδης Ιππ, Τσούπελης Τηλ., Χατζηαναστασίου Σάβ., Χατζηευστράτογλου Εμ., Χρυσοστομίδης Ελ.
Θα ανατρέξω, ολοκληρώνοντας, στη φράση ενός καλού φίλου: «Η
κτηνωδία είναι μονότονα και πεισματικά κτηνωδία…»
