Του Βασίλη Αγγελή*
Την περασμένη Παρασκευή τέθηκε προς διαβούλευση το νομοσχέδιο για τις αλλαγές στον ΕΟΠΥΥ και με αφορμή αυτό το γεγονός απλώθηκε μια ανησυχία και αγωνία στον πληθυσμό. «Πού θα βρίσκουμε γιατρό;», «πώς θα γράφουμε τα φάρμακά μας;», «τι θα γίνει αν αρρωστήσουμε πιο βαριά;». Αυτά είναι τα ερωτήματα που βασανίζουν όλους τους συμπολίτες μας.
Για αρχή, ας δούμε τι αλλαγές προωθούνται:
Ο ΕΟΠΥΥ μετατρέπεται αποκλειστικά σε «αγοραστή» υπηρεσιών υγείας. Αυτό σημαίνει ότι η δωρεάν πρωτοβάθμια περίθαλψη θα προσφέρεται μόνο σε ιδιωτικά ιατρεία, ιατρικά κέντρα και κλινικές, ή σε ειδικές μονάδες πρωτοβάθμιας περίθαλψης που θα δημιουργηθούν στις μονάδες του ΕΣΥ, δηλαδή στα κέντρα υγείας, στα περιφερειακά ιατρεία (αυτά που ο κόσμος γνωρίζει ως «αγροτικά») και στα πολυϊατρεία του ΙΚΑ που θα μετατραπούν σε μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ενταγμένες στο ΕΣΥ. Ο ΕΟΠΥΥ λοιπόν δε θα «παράγει» πλέον υπηρεσίες υγείας.
Ας δούμε τι ισχύει μέχρι τώρα:
Οι ασφαλισμένοι, όταν χρειάζονται γιατρό, μπορούν να πηγαίνουν είτε στα πολυιατρεία των ασφαλιστικών ταμείων, είτε σε συμβεβλημένους ιδιώτες γιατρούς, είτε στα αγροτικά ιατρεία και στα κέντρα υγείας. Τι γίνεται, όμως στην πράξη; Με τις τιμές που δίνει ο ΕΟΠΥΥ ως αμοιβή, οι συμβεβλημένοι γιατροί είναι ελάχιστοι και συνεπώς δε μπορούν παρά να εξυπηρετούν ελάχιστους ασθενείς. Έτσι, ο στόχος των 15000 συμβεβλημένων ιατρών, (σύμφωνα με την ιδρυτική διακήρυξη του ΕΟΠΥΥ) είναι πολύ μακρινός. Για να πλησιάσουν αυτό το νούμερο οι διοικούντες τον ΕΟΠΥΥ, κράτησαν ανοιχτά τα πολυιατρεία των ταμείων (σε αντίθεση με την ιδρυτική διακήρυξη του ΕΟΠΥΥ) αφού αυτοδίκαια, το προσωπικό των πολυιατρείων φαίνεται ως προσωπικό του ΕΟΠΥΥ. Παράλληλα, λόγω της αυξημένης ζήτησης υπηρεσιών υγείας, η αναμονή για εξέταση στα πολυιατρεία των ταμείων είναι πολύ μεγάλη. Τέλος, αρκετοί ασφαλισμένοι καταφεύγουν στα εξωτερικά ιατρεία καθώς και στα διαγνωστικά κέντρα κι εργαστήρια των νοσοκομείων (τα οποία είναι ήδη επιβαρυμένα) με αποτέλεσμα εκεί η αναμονή να είναι ακόμη μεγαλύτερη. Έτσι, όποιος θέλει να κάνει γρήγορα και σωστά τη δουλειά του, αναγκαστικά καταφεύγει στους ιδιώτες, επί πληρωμή, γιατρούς.
Και τώρα τι θα γίνει;
Σύμφωνα με τον υπουργό υγείας, από αύριο όλα θα δουλεύουν ρολόι. Χιλιάδες γιατροί θα κάνουν συμβάσεις με τον ΕΟΠΥΥ στα ιατρεία τους, ενώ οι υπόλοιποι που χρειάζονται, θα ενταχθούν στο ΕΣΥ, ως ιατροί πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης. Είναι όμως αυτό πρακτικά δυνατόν; Το νομοσχέδιο ενώ έχει χαρακτήρα αυστηρά ιατροκεντρικό, πονηρά δεν προβλέπει το ύψος των αμοιβών προς τους γιατρούς, εκτός από αυτούς που θα ενταχθούν στο ΕΣΥ. Η σύμβαση με τους ιδιώτες ιατρούς μέχρι τώρα προβλέπει για κάθε ιατρό 200 επισκέψεις το μήνα ως μέγιστο όριο, με αμοιβή 6 ευρώ την επίσκεψη, δηλ. σύνολο αποδοχών για κάθε ιατρό 1200 ευρώ το μήνα χωρίς καμία άλλη υποχρέωση (ασφαλιστική, έξοδα κινήσεως ιατρείου, προμήθεια ιατρικού υλικού κ.λπ). Αν υπολογίσουμε ότι οι μέχρι τώρα ελάχιστοι συμβεβλημένοι ιατροί και εργαστήρια πληρώνονται με αρκετή καθυστέρηση, αναγκάζονται να δεχτούν μία περικοπή 10% στο ποσό της τελικής αμοιβής όταν έρθει η ώρα της πληρωμής, αναγκάζονται να υπογράψουν ότι δε θα κινηθούν δικαστικά έναντι του ΕΟΠΥΥ εάν υπάρξει μεγάλη καθυστέρηση στην πληρωμή τους και παράλληλα τα ασφαλιστικά ταμεία τους χρωστούν περί τα 570 εκατομμύρια ευρώ από υπηρεσίες της προ ΕΟΠΥΥ περιόδου, δηλ. πριν το 2011, μπορούμε να υποθέσουμε ότι ελάχιστοι ιατροί κι εργαστήρια θα κάνουν νέα σύμβαση. Στο ΕΣΥ πάλι, ακόμη κι αν δημιουργηθούν οι θέσεις που υποσχέθηκε ο υπουργός (τι θα πει η τρόικα, άραγε για τόσες χιλιάδες διορισμούς;), ποιος γιατρός θα πάει, όταν ξέρει ότι θα πρέπει να κλείσει το ιατρείο του και θα αμείβεται με το ενιαίο μισθολόγιο του ΕΣΥ που έχει κατακρημνισθεί;
Και με το νοσηλευτικό και παραϊατρικό προσωπικό τι θα γίνει;
Αυτοί μπαίνουν σε διαθεσιμότητα για ένα μήνα ή 15 μέρες (ανάλογα με τα κοινωνικά κριτήρια) αμειβόμενοι με τα ¾ του μισθού τους γι’ αυτό το διάστημα, και μετά θα αποσπαστούν στις νέες δημόσιες δομές της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Τι θα γίνει όμως αν γι’ αυτές δεν υπάρχει ενδιαφέρον από γιατρούς; Υποτίθεται ότι οι κενές θέσεις ιατρών θα καλυφθούν με νέα προκήρυξη. Φανταστείτε λοιπόν την αντίδραση της τρόικας σε μία τέτοια εξέλιξη. Υπάρχει δηλ. σοβαρός κίνδυνος να έχουμε μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας γεμάτες με νοσοκόμες και άδειες από γιατρούς. Τι θα γίνει τότε με το παραϊατρικό προσωπικό; Ουδείς γνωρίζει.
Και οι ασφαλισμένοι τι θα κάνουν;
Ό,τι έκαναν πάντα: θα συνωστίζονται στα νοσοκομεία, θα εξετάζονται με μεγάλη καθυστέρηση στις δημιουργούμενες δομές του νέου ΕΟΠΥΥ, εάν έχουν την ανάλογη υπομονή και αν η κατάστασή τους το επιτρέπει, και τελικά, εάν θέλουν να βρουν την υγειά τους, θα πηγαίνουν στους ιδιώτες ιατρούς πληρώνοντας από την τσέπη τους. Έτσι και η δημόσια δαπάνη υγείας θα πέσει (προς τέρψιν της κυβέρνησης και της τρόικας), και η ιδιωτική θα ανεβεί (προς τέρψιν των ιδιωτών της υγείας). Σας θυμίζω ότι η Ελλάδα είναι ήδη η πρώτη χώρα του ΟΟΣΑ με τη μεγαλύτερη δαπάνη ιδιωτικής υγείας και με τη μικρότερη δαπάνη δημόσιας υγείας, ως ποσοστό του ΑΕΠ. Το χάσμα λοιπόν, μεγαλώνει. Ζήτω η δημόσια δωρεάν υγεία!
Υπάρχει εναλλακτική πρόταση;
Η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας πρέπει να παρέχεται μόνο μέσα από ένα δημόσιο σύστημα στα πλαίσια ενός αναβαθμισμένου ΕΣΥ. Ο άξονας πρέπει να είναι το τρίπτυχο: οικογενειακός γιατρός-κέντρο υγείας αστικού τύπου-νοσοκομείο. Οι γιατροί πρέπει να είναι πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης με ικανοποιητικές αμοιβές, αντάξιες των υπηρεσιών που προσφέρουν. Η πληθυσμιακή κατανομή των οικογενειακών γιατρών πρέπει να γίνεται με βάση τα διεθνή πρότυπα. Τα κέντρα υγείας αστικού τύπου πρέπει να είναι αναβαθμισμένα, με 24ωρη λειτουργία, με οργανωμένα, πολυδύναμα εργαστήρια και ιατρούς ειδικοτήτων εκτός των αυστηρά νοσοκομειακών. Τα έσοδα για τη λειτουργία της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας πρέπει να προέρχονται από τη γενική φορολογία και την αναδιανομή του πλούτου και όχι από το ασφαλιστικό σύστημα που χρεωκόπησε. Αυτό είναι σημαντικό ειδικά σήμερα, που εκατομμύρια συμπολίτες μας δεν εχουν ασφαλιστική κάλυψη λόγω της εκτεταμένης ανεργίας και της αδυναμίας πληρωμής ασφαλίστρων από τους φυτοζωούντες ελεύθερους επαγγελματίες. Και φυσικά η πρόσβαση πρέπει να επιτρέπεται σε όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα αν έχουν ασφαλιστική κάλυψη ή όχι. Μόνο ένα δημόσιο σύστημα υγείας μπορεί να δικαιώσει τις προσδοκίες του πληθυσμού για ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτικές, φθηνές υπηρεσίες υγείας. Το ανθρώπινο δυναμικό υπάρχει και πρέπει να αξιοποιηθεί. Στο ΕΣΥ η πλειοψηφία του προσωπικού δίνει και την ψυχή του για να παρέχεται υγεία σε όλους τους πολίτες. Οι λίγες εξαιρέσεις, απλά επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
Πρέπει επιτέλους οι κυβερνώντες να καταλάβουν, ότι στην Υγεία, πίσω από τους αριθμούς κρύβονται άνθρωποι. Και να αναπροσαρμόσουν τη δράση τους προς την κατεύθυνση της προστασίας του κοινωνικού συνόλου και όχι της αυστηρά λογιστικής προσαρμογής.
*Ο Βασίλης Αγγελής είναι ιδιώτης οδοντίατρος, MSc στην Οργάνωση και Διοίκηση Μονάδων Υγείας. Διατέλεσε ελεγκτής οδοντίατρος του ΟΠΑΔ και Θεράπων Ιατρός στο πολυϊατρείο του ΙΚΑ Βέροιας. Είναι μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ Ημαθίας και μέλος του Τομέα Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ Ημαθίας.
