Του Δημήτρη Π. Τόλιου
Toν Ιούνιο του 2004 λίγο μετά την κοίμηση του Γέροντα π. Γερμανού Δημάκου, του προηγούμενου της Ι.Μ.Αγάθωνος Υπάτης στην Οίτη, του θρυλικού παπα Ανυπόμονου, συνεργάτη στον ΕΛΑΣ του Άρη Βελουχιώτη, δημοσίευσα στην τοπική εφημερίδα ΛΑΟΣ δύο λόγια ανυπόκριτου θαυμασμού μου με αφορμή την γνωριμία μου και κατ’ επανάληψη συναναστροφή μου μαζί του στα γεράματα του πια στο Μεγάλο Μετέωρο κοντά στον π. Αθανάσιο Αναστασίου αλλά και στην μονή Αγάθωνος.
Φέτος τα Χριστούγεννα, ξαναπερνώντας από τα μέρη της Οίτης, έπεσαν στα χέρια μου σχετικά πρόσφατα δημοσιευμένα ενθυμήματα του μακαριστού γέροντα Γερμανού δηλαδή μια σειρά αυτογραβιογραφούμενων στιγμών σαν ημερολόγιο προς τον πρόεδρο του Συλλλόγου Φθιωτών «Λαική Αναγένηση» Θωμά Σκιαδά . Τις 135 σελίδες τις ρούφηξα κυριολεκτικά μέσα σε λίγες ώρες ως αναπάντεχο μετά θάνατον χριστουγεννιάτικο δώρο ενός ανθρώπου που γνώρισα.
Πιστεύω ότι οι παλιοί βεροιώτες που ζουν ακόμη και όσοι αγάπησαν και αναδίφησαν τον τόπο τούτο στον οποίο ζουν σήμερα θα τα βρουν άκρως ενδιαφέροντα αφού δίδουν φως σε στιγμές της πρόσφατης τοπικής ιστορίας.
Ο π.Γερμανός γράφει στις 30.11.1977 ενθυμούμενος 35 χρόνια πίσω τι έγινε το Φθινόπωρο του 1943. (σ.σ. βρίσκεται με τον δεσπότη Κοζάνης Ιωακείμ σε αποστολή στα Πιέρια)
« Παρέλειψα και πάλι να ειπώ ότι από το Περτούλι φύγαμε χωρίς άλογα. Επέρναμε από χωριό σε χωριό ένα ζώο για τον Δεσπότη. Από το Καταφύγι πήγα στην Λαφίνα, πέρασα στην Σφηκιά και κατέβηκα στο Μοναστήρι του Προδρόμου, που είναι στις όχθες του Αλιάκμονα. Ευρήκα τον Ηγούμενο, του είπα ποιος είμαι, και τον παρεκάλεσα να με διευκολύνει να πάω στην Βέροια.
Η διευκόλυνση που του ζητούσα ήταν να κρατήσει μυστικό το πέρασμα μου απ’ εκεί και να μου υποδείξει ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να πάω στην Βέροια. Στο μοναστήρι αυτό ασκήτεψαν ο ‘Άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω και ο ‘Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. ‘Όμορφο μοναστήρι με πολλά νερά και σπήλαια φυσικά. ‘Έμεινα το βράδυ εκεί και την επομένη αφήκα το πιστόλι μου, την εξάρτηση μου, τα έφιππα και ότι άλλο μπορούσε να με προδώσει, έκανα τον σταυρό μου και ξεκίνησα για τη Βέροια. Στο ποτάμι ήταν ένας που είχε ένα πλεούμενο με το οποίο σε περνούσε απέναντι αντί μιας μικρής αμοιβής. Πέρασα το ποτάμι και περπατώντας έφθασα σο χωριό «Βαρβάρες» και σε λίγο και στην Βέροια. Πήγα στα αδέλφια μου. Ξαφνιάστηκαν και με χαρήκανε. Την άλλη μέρα το πρωί με τον αδελφό μου Χρήστο επήγαμε στον Δεσπότη Βέροιας, τον μακαρίτη Αλέξανδρο, έναν από τους ελάχιστους αρχιερείς που έμειναν κοντά στο ποίμνιο τους τις χαλεπές αυτές μέρες. Μας δέχθηκε και όταν του είπα ποιος είμαι εσηκώθη απάνω, με φίλησε, με συνεχάρη, μου είπε πολλά λόγια ενθουσιώδη και πατριωτικά και εν κατακλείδι μου λέει:
«Μεθαύριον του Αγίου Δημητρίου, να έλθεις να λειτουργήσουμε μαζί στον ‘Άγιο Δημήτριο. Πρέπει να ήταν που πήγα στον Δεσπότη 24 Οκτωβρίου. Μου είπε που μένω και κράτησε τη διεύθυνση του σπιτιού των αδελφών μου. 9.12.1977 (άρχισε να ξαναγράφει ο π.Γερμανός ): «Πράγματι την επόμενη, παραμονή του Αγίου Δημητρίου, πήγα στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, στον εσπερινό, ήρθε και ο Δεσπότης, ο οποίος μου έδωσε το προβάδισμα κατά τον εσπερινόν, μολονότι ήταν και άλλοι κληρικοί οφφικιούχοι, έχοντες τα πρεσβεία, θυμάμαι συγκεκριμένα τον μακαρίτη π. Κύριλλο Λαμπρινίδη , ιεροκήρυκα της Μητροπόλεως, ο οποίος με πολύ καλοσύνη και φιλαδέλφεια μου παραχώρησε την θέση του. Την επομένη λειτούργησα και εγώ μαζί με τον Δεσπότη, ο οποίος μετά την λειτουργία με πήρε με το αυτοκίνητο του στη Μητρόπολη και πήραμε καφέ. ‘Όταν θα έφευγα μου λέει «Στις 28 θαρθείτε στην Μητρόπολη να λάβετε μέρος στην δοξολογία» Τον ευχαρίστησα, του φίλησα το χέρι και έφυγα. Στις 28 Οκτωβρίου πήγα στη Μητρόπολη, έλαβα μέρος στη δοξολογία, πρώτος από τα δεξιά του Δεσπότου. Ως ήτο επόμενο, κατά την δοξολογία παρίσταντο οι αρχές της πόλεως , μεταξύ των οποίων πολλοί αξιωματικοί και πολύς κόσμος. Κατάμεστος ο ναός. Μετά τη δοξολογία και πάλι στη Μητρόπολη, μαζί και ο ιεροκήρυκας π. Κύριλλος Λαμπρινίδης. Μετά τον καφέ που θα έφευγα μου λέει ο Δεσπότης «Εάν δεν πρόκειται να φύγετε, μεθαύριο την 1η Νοεμβρίου των Αγίων Αναργύρων, ναρθείτε να λειτουργήσουμε στους Αγίους Αναργύρους». Επειδή θα παρέμενα μερικές ημέρες ακόμη, τον ευχαρίστησα και εφύγαμε με τον π. Κύριλλο και τον αδελφό μου Χρήστο, που ήταν και αυτός μαζί μας. ‘Όταν φύγαμε από την Μητρόπολη λέει, ο αδελφός μου, «ρε αδελφέ αυτού που γυρνάς στα βουνά-κούφια η ώρα που τα ακούει-μπορεί να σκοτωθείς πουθενά και δεν έχουμε μια φωτογραφία να σε βλέπουμε. Πάμε σε ένα φωτογραφείο να βγάλεις μια φωτογραφία να σε έχουμε». Αυτά λέγονται μπροστά στον π. Κύριλλο ο οποίος στο άκουσμα αυτό υπερθεμάτισε. Μας αφήκε εκεί που τα λέγαμε, έσπευσε στο σπίτι του, επήρε τον επιστήθιο Σταυρό του, το επανωκαλύμαυχον και μπαστούνι για να φωτογραφηθώ «μ’ όλα τα διάσημα του αξιώματος μου» όπως ο ίδια είπε. Επειθάρχησα και επήγαμε σε ένα φωτογραφείο και έβγαλα μια φωτογραφία που είναι η μόνη «επίσημη», ας την πούμε φωτογραφία μου, μέχρι προ ημερών που πεισθείς από πολλούς και φίλους και συγγενείς έβγαλα μια φωτογραφία «επίσημη» και αυτή, και που φαντάζομαι θα είναι και η τελευταία. Ευχαρίστησα τον π. Κύριλλο και εδώσαμε ραντεβού για την παραμονή των Αγίων Αναργύρων στον εσπερινό.Την επόμενη μαζί με τον αδελφό μου τον Χρήστο πήγαμε σ’ ένα χρυσοχοείο και αγόρασα ένα σταυρουδάκι χρυσό για να το κάνω δώρο στον Άρη . Στον σταυρό αυτόν επάνω είπα στον χρυσοχόο και χάραξε στο πίσω μέρος την εξής επιγραφή: «Στον αρχηγό μου ‘Άρη».Ελειτουργήσαμε και την 1η Νοεμβρίου στους Αγίους Αναργύρους και πάλι μαζί με τον Δεσπότη, μετά το τέλος της λειτουργίας σε παρακείμενο με τον ναό σπίτι , νομίζω επιτρόπου, πήραμε καφέ. Ευχαρίστησα τον Δεσπότη, με όσο πιο θερμά λόγια μπορούσα, του φίλησα το χέρι και έφυγα διότι σε δύο μέρες θα έφευγα για να γυρίσω στο Καταφύγι που είχα αφήσει τον Δεσπότη (σσ Κοζάνης Ιωακείμ). Το βράδυ της ίδιας ημέρας 1ης Νοεμβρίου 1943 έρχεται στο σπίτι των αδελφών μου ο Γραμματέας του Δεσπότη –Μανωλάκης το όνομα του, δε θυμάμαι το επίθετο του- και μας λέει: «με έστειλε ο Δεσπότης να ειπώ στον π. Γερμανό ότι πρέπει να φύγει το συντομότερο και όσο μπορεί πιο μυστικά γιατί τον ψάχνει η οργάνωση της ΠΑΟ. Επήγε σήμερα στον Δεσπότη μας ένας ταγματάρχης της ΠΑΟ Χονδρόπουλος λεγόμενος, ο οποίος ρώτησε τον δεσπότη «Ποιος είναι ο αρχιμανδρίτης που ήταν δεξιά σας προχθές στη Δοξολογία; Και ο δεσπότης του είπε ότι ήταν ένας ηγούμενος από ένα μοναστήρι κοντά στην Λαμία, έχει αδελφούς εδώ και ήρθε να τους ίδει. Τον γνωρίζω από πολλά χρόνια. Κάθε τόσο έρχεται στα αδέλφια του. Και ο ταγματάρχης Χονδρόπουλος απαντά: « Αυτός Σεβασμιότατε είναι αντάρτης στον ΕΛΑΣ και συγκεκριμένα στην ομάδα του ‘Άρη Βελουχιώτη. Τον γνωρίζουμε καλά, τον είχαμε ιδεί όταν ήταν στο κοινό Γενικό Στρατηγείο στο Περτούλι . Εγώ τότε ήμουν σύνδεσμος της οργάνωσης στο κοινό Γενικό Στρατηγείο και δεν πρέπει να πέφτω έξω.» Ο Δεσπότης τον καθησύχασε διαβεβαιώνοντας τούτον ότι « θα φροντίσω εγώ» το πράγμα αυτό κ. ταγματάρχη και έτσι έφυγε ο Χονδρόπουλος και έτσι έστειλε εμένα ο Δεσπότης να σας πω αυτά που σας είπα».Ευχαριστήσαμε τον άνθρωπο αυτό, παρεκάλεσα να υποβάλλει την ευγνωμοσύνη μου στον ‘Άγιο Βερροίας και έφυγε και αυτός και εμείς ετοιμαστήκαμε να φύγουμε. Τη νύκτα με το κάρο του αδελφού μου και με συνοδούς τον αδελφό μου Χρήστο και τον κατόπιν γαμβρό μου Αλέκο, φύγαμε από ένα μέρος που αυτοί ήξεραν για ασφαλές, περάσαμε τον Αλιάκμονα και ξημερώσαμε στο μοναστήρι του Προδρόμου. Εκεί πήρα τα πράγματα μου, ευχαρίστησα τον ηγούμενο και έφυγα. Τα αδέλφια μου είχαν πάρει μαζί τους τα τσεκούρια για να κόψουν ξύλα ούτως ώστε να έχουν κάποια δικαιολογία τι γύρευαν εκεί πάνω τέτοια ώρα. Την εποχή εκείνη στην Βέροια έμεναν τα αδέλφια μου Χρήστος, Λεμονιά, Θανάσης, και κατόπιν ο γαμβρός μου Αλέκος, έμενα όλοι στο «Καράντζαλι», είχαν ενοικιάσει ένα κτήμα μεγάλο και το δούλευαν όλοι μαζί. Θα ήταν παράλειψη βασική αν δεν εξεδήλωνα και από τις γραμμές αυτές την άπειρη ευγνωμοσύνη μου στον Δεσπότη Βέροιας Αλέξανδρο ο οποίος με εφύλαξε την κακή εκείνη ώρα. Ποιος ξέρει τι περιπέτειες μπορεί να είχα με την ΠΑΟ αν ο Δεσπότης δεν έπαιρνε την θέση που πήρε. Μετά την απελευθέρωση επανειλημμένα επήγα και τον είδα και τα αδέλφια μου επήγαιναν συχνά και του εξεδήλωναν την ευγνωμοσύνη τους ποικιλοτρόπως. Αυτό μου το έλεγε ο μακαρίτης κάθε φορά που τον επισκεπτόμουν. Ως προεδρεύων της Ι. Συνόδου, ο Αλέξανδρος και πάλι με υπερασπίσθη όταν ζήτησε το Υπουργείο Παιδείας κ θρησκευμάτων δια του υπ. αριθμ. εμπιστ. 1946/17.11.1945 έγγραφου του , από την Ι. Σύνοδο, να πληροφορήσει αυτό περί «της εν γένει διαγωγής του υπό το ψευδώνυμο «Παπανυπόμονος» κληρικού κατά τα «διαρρεύσαντα τελευταία έτη». Όπως ο ίδιος ο Αλέξανδρος μου είπεν «διαβεβαίωσεν την Σύνοδον, ως Προεδρεύων, ότι πρόκειται περί λαμπρού κληρικού κλπ» Οπωσδήποτε βάρυνε η γνώμη του Αλέξανδρου αλλά εκείνη γνώμη που ήτο περισσότερο υπεύθυνος και έγκυρος ήτο η γνώμη του Μακαρίου Μητροπολίτου Φθιώτιδος Αμβροσίου, ο οποίος απαντών στο υπ. αριθμ. έγγραφον της Ι. Συνόδου 2607/1945/31.1.1946 δια του οποίου ζητείται να αναφέρει σχετικά με εμένα λέει: …ούτως ευδοκίμησε εν τη Μητροπόλει ημών ως ειπέρ τις και άλλος…έχων υπ’ όψιν την ευδόκιμον τέως Υπηρεσίαν του ως ηγουμένου και ότι εις ουδεμίαν προέβη πράξη αντικανονική διώρισα αυτόν και πάλιν Ηγούμενον της Μονής και ενισχύοντα δια της όλης του δράσεως το ηθικοθρησκευτικό συναίσθημα παρά τοις πέριξ χωρίοις»
Ο μακαρίτης Αλέξανδρος γενομένης συζητήσεως περί Κοζάνης Ιωακείμ και Ηλείας Αντωνίου, μου είπεν και τα εξής: «Μετείχον και εγώ εις το συνοδικό δικαστήριον που θα εδικάζοντο οι δύο αυτοί αρχιερείς για τους οποίους η μόνη κατηγορία των ήτο ότι εγκατέλειψαν πλέον του εξαμήνου τας Μητροπόλεις των. Εσηκώθηκα επάνω και είπα: «’Άγιοι αδελφοί αν υπάρχει άλλη κατηγορία να προχωρήσωμεν εις την εκδίκασιν, αν όμως οι άγιοι αδελφοί κατηγορούνται διότι απουσίασαν πλέον του εξαμήνου από τας μητροπόλεις των, θα έπρεπε τότε και οι περισσότεροι ημών των δικαστών να καθίσουμε εις το εδώλιον. Πόσοι από εμάς τους αρχιερείς παρέμειναν εις Μητροπόλεις μας κατά το διάστημα της Κατοχής; Η σκοπιμότης όμως προσέθεσε ο Αλέξανδρος τους έξωσε των μητροπόλεων των. Δεν είχαν την τόλμη οι δικάσαντες να χαρακτηρίσουν ως αντεθνικήν την συμμετοχή των δύο αυτών αρχιερέων στην Εθνική Αντίσταση διότι πράγματι δεν ήτο αντεθνική Απεναντίας από πληροφορίας υπευθύνους που έχω και οι δύο μόνο καλό έκαμαν στο πέρασμα τους.» Αυτά μου είπε ο μακαρίτης Βεροίας Αλέξανδρος και ας είναι η μνήμη του αιωνία.
Και η δική σου μνήμη αιώνια π.Γερμανέ!
