Έρευνα – Επιμέλεια:
Μάκης Δημητράκης
Στη Βέροια των 48 εκκλησιών ξεχωριστή η παρουσία ναών προς τιμή του Αγίου Νικολάου. Έτσι υπάρχουν οι:
Άγιος Νικόλαος Ψαράς: Ο ναός κατά μία μαρτυρία είναι παλαιότερος του 1558. Είναι τρίκλιτος βασιλικός με δίρριχτη στέγη και τοιχογραφίες στο χώρο του Ιερού που χρονολογούνται στα τέλη του 17ου αιώνα. «Συστεγάζεται» με τον Άγιο Φανούριο στην οδό Μ. Αλεξάνδρου.
Άγιος Νικόλαος της Γούρνας: Στην οδό Παστέρ δίπλα από το Βλαχογιάννειο Μουσείο. Κατ’ αρχήν ήταν μονόχωρος και ξυλόστεγος, πριν όμως το1525 απόκτησε τη σημερινή του τρίκλιτη μορφή με δίρριχτη στέγη. Η εικόνα του Αγίου στην κόχη πάνω από την είσοδο είναι του 16ου αιώνα.
Άγιος Νικόλαος της Μακαριώτισσας: Στην οδό Κοντογεωργάκη, δίπλα από το 1ο Δημοτικό Σχολείο. Οφείλει την ονομασία του σε βυζαντινό ναό κοντά στον Αγ. Στέφανο της Θεοτόκου Μακαριώτισσας που ήταν γνωστή το 1355. Κατά το παρελθόν πρέπει να λειτούργησε σαν Καθολικό γυναικείου μοναστηριού. Είναι μονόχωρος ξυλόστεγος ναός με νάρθηκα. Υπάρχουν τοιχογραφίες του 1571 (της Μεταμόρφωσης, της προδοσίας του Ιούδα κ.ά.) και νεότερες του δεύτερου μισού του 18ου αιώνα (Θεότοκος – Ευαγγελισμός – Ανάληψη).
Άγιος Νικόλαος του μοναχού Άνθιμου: Στη συμβολή των οδών Κονίτσης και Αγ. Αντωνίου. Από κτητορική επιγραφή του 1565, ο ναός θεωρείται το πρώτο μεταβυζαντινό μνημείο της Βέροιας και οι τοιχογραφίες είναι της ίδιας περιόδου.
Άγιος Νικόλαος του Αμολεύτου ή Αμόλυντου ή του άρχοντα Καλοκρατά: Είναι παρεκκλήσι της ενορίας Αγ. Γεωργίου και κτίσμα του 14ου αιώνα που επισκευάσθηκε τον 16ο αιώνα με δαπάνη του βυζαντινού άρχοντα Κομνηνού Καλοκρατά την εποχή που Μητροπολίτης Βέροιας ήταν ο Θεοφάνης. Συγγενής του κτήτορα είναι προφανώς ο Κων/νος Καλοκρατάς, λόγιος από τη Βέροια που έζησε στη Ρώμη. Ο ναός βρίσκεται στην οδό των αδερφών Μανάκια. Ονομάσθηκε έτσι επειδή πιθανόν η περιοχή που βρίσκεται ο Ναός δεν μολύνθηκε από λοιμώδες νόσημα όπως άλλες γειτονιές της πόλης.
Άγιος Νικόλαος γνωστός ως Αγ. Σπυρίδωνας: Στην ενορία του Αγ. Γεωργίου. Πρόκειται για τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική με νάρθηκα των αρχών του 17ου αιώνα. Οι περίοικοι του ναού γνωρίζουν το ναό με το όνομα του Αγ. Σπυρίδωνα. Οι τοιχογραφίες που σώζονται είναι έργα του 1617. Ο Ναός είναι γνωστός και σαν Αγ. Νικόλαος της Μπομπόλης.
Άγιος Νικόλαος στην οδό Βενιζέλου: Στον ίδιο ναό τιμώνται και οι Άγιοι Σπυρίδων και Αγ. Ελευθέριος. Η παλιά εκκλησία του Αγ. Νικολάου γνωστού ως Ξυλοτραβηχτής ή Ξυλοτρίφτης βρισκόταν μεταξύ των οδών Εδέσσης και Καρακωστή και καταστράφηκε άγνωστο όμως πότε.
Άγιος Νικόλαος του Σφραντζή: Ονομάστηκε έτσι από τον ιδρυτή της Γεώργιο Σφραντζή. Στη θέση που υπήρχε στην παλιά εκκλησία που κατεδαφίστηκε υπάρχει παρεκκλήσι σαν κουβούκλιο στη γωνία Αγ. Δημητρίου και Μητροπόλεως (στο Δημαρχείο).
Αγ. Νικόλαος στην οδό Δημοσθένους: Είναι ένας σχεδόν τετράγωνος ναός γεροφτιαγμένος από πουρόπετρα.
Πηγές: «Προσκύνημα στη Βέροια» Θ. Γαβριηλίδης, «Αγιογραφίες στη Βέροια» Παπαζώτου.
