Έρευνα-Επιμέλεια:
Μάκης Δημητράκης
Μνήμη του Αγίου Αντρέα σήμερα και πανηγυρίζει η πόλη της Πάτρας στην οποία έχει «αναπαυθεί» ο Πρωτόκλητος (πρώτος μαθητής που κλήθηκε από τον Χριστό) των Αποστόλων.
Καταγόταν από την πόλη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας και ήταν στο επάγγελμα ψαράς όπως και ο αδερφός του Απόστολος Πέτρος.
Μετά την Πεντηκοστή βρέθηκε και δίδαξε στη Σινώπη, τον Εύξεινο Πόντο και ακολούθως στην Αμισό (Σαμψούντα) όπου ίδρυσε πολλές εκκλησίες. Σε άλλη του πορεία δίδαξε στην Έφεσο, Νίκαια και Νικομήδεια. Δίδαξε ακόμη στην Τραπεζούντα, Θράκη και Μακεδονία για να καταλήξει στην Πάτρα όπου βρήκε σταυρικό (σε σχήμα Χ) θάνατο στις 30 Νοεμβρίου το 66 μ.Χ. κατά τη διάρκεια διωγμών του αυτοκράτορα της Ρώμης Νέρωνα.
Το λείψανό του έθαψε ο πρώτος επίσκοπος Πατρών Στρατοκλής.
Αργότερα το 357 μ.Χ. το Άγιο Λείψανό του μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια στην Ιταλία. Στις 26 Σεπτεμβρίου 1964 η τίμια κάρα του Απόστολου Αντρέα επιστράφηκε στην Πάτρα από τον ίδιο τον Πάπα Παύλο της Ρώμης. Οι Πατρινοί τιμώντας το γεγονός και τον Άγιό τους έκτισαν το 1974 μεγαλοπρεπή ναό (από τους μεγαλύτερους στον Ελλαδικό χώρο) ενώ στην «πόλη του» υπάρχει και άλλος ναός προς τιμήν του που κτίστηκε στο χρονικό διάστημα 1836-1843.
Ο Απόστολος Αντρέας τιμάται με ιδιαίτερη λαμπρότητα και ευλάβεια στην Ουκρανία (δίδαξε πιθανότατα στον Κίεβο), στη Σκοτία όπου θεωρείται προστάτης, στη Σικελία, Ισπανία, Κύπρο και στην Ελλάδα.
Φυσικά και στη Βέροια των 48 σήμερα βυζαντινών εκκλησιών (παλιότερα 72) αφού στην πόλη μας υπάρχουν δύο εκκλησίες. Η μία βρίσκεται στην ενορία της Κυριώτισσας (οδός Ρήγα Φεραίου). Από το βιβλίο του φιλόλογου καθηγητή και ερευνητή Θωμά Γαβριηλίδη «Προσκύνημα στα Ιερά της Θεοσώστου πόλεως Βεροίας» που εκδόθηκε από τη Θρακική Εστία Βέροιας πληροφορούμαστε ότι ο μικρός αυτός ναός (ο μικρότερος της Βυζαντινής Βέροιας), που εξωτερικά δεν μοιάζει καθόλου με εκκλησία υπήρχε κατά τον 15ο αιώνα, αφού κάποια δείγματα τοιχογραφιών ανήκουν σ’ αυτήν την περίοδο ενώ η νεότερη αγιογράφηση έγινε στις 16 Απριλίου 1720 επί Μητροπολίτη Βέροιας Μακαρίου (1715-1725).
Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια ο ναΐσκος παραμένει κλειστός ακόμη και ανήμερα της εορτής του Αγίου. Ίσως επίκειται επιδιόρθωση. Οψόμεθα!
Προσωπικά νιώθω άσχημα γιατί «μεγάλωσα» μπροστά από την πόρτα του ναΐσκου καθώς ακριβώς δίπλα είναι το πατρικό σπίτι της μητέρας μου που νέα, μαζί με άλλες κοπέλες της ηλικίας της φρόντιζαν το ναό στον οποίο μάλιστα είχε βαπτιστεί πριν από εκατό περίπου χρόνια.
Παλιότερα δεν υπήρχαν τα κάγκελα και τα σκαλιά που σήμερα περιβάλλον το χώρο. Το καλντερίμι συνεχιζόταν μέχρι την πόρτα της αυλής που ο παππούς μου έμπαινε με το κάρο γυρνώντας από την Λουλουμάρου όπου είχε τα χωράφια του. Η πόρτα αυτή που σήμερα βρίσκεται στην θέση της είναι ο μοναδικός «μάρτυρας» των όσων γράφω.
Από τη σκέψη μου περνούν σκηνές της παραμονής του Αγ-Αντρέα τότε που η εκκλησία δε χωρούσε όλους τους πιστούς και αρκετοί παρακολουθούσαν την ακολουθία του Εσπερινού όρθιοι έξω από το ναό παρ’ ότι έκανε κρύο. Άλλωστε τ’ Αγ-Αντρέα το κρύο αντριεύει=δυναμώνει όπως λέγανε οι πρόγονοί μας.
Τα τελευταία χρόνια επισκέπτομαι ανήμερα της γιορτής τον Αγ-Αντρέα το «Μικρό», πριν ή μετά τη Θεία Λειτουργία που τελείται πια στον παρακείμενο ναό της Κυριώτισσας, έτσι για να «γεμίσω» με αναμνήσεις τις «μπαταρίες» μου.
Η δεύτερη εκκλησία του Αγίου βρίσκεται στην ενορία του Αγ. Γεωργίου, στη βλάχικη γειτονιά όπως λέγαμε παλιότερα. Βρίσκεται στην προέκταση της οδού Βερμίου, γωνία με την οδό Ακαταμαχήτου και κτίστηκε τον 16ο αιώνα με μορφή μονόχωρου ξυλόστεγου ναού με στοά και νάρθηκα. Οι παλιότερες τοιχογραφίες χρονολογούνται τον 16ο αιώνα με θέματα όπως η Θεοτόκος, η Ανάληψη του Κυρίου και η Ανάσταση του Λαζάρου.
Αξίζει τέλος να αναφέρουμε το γεγονός ότι φέτος κατά τη διάρκεια των ΚΕ΄ Παυλείων που τελούνται στην πόλη μας, ο Μητροπολίτης μας κ. Παντελεήμων υποδέχθηκε στις 25 Ιουνίου, μπροστά στο Δημαρχείο την Τίμια Κάρα του Αποστόλου Αντρέα που στη συνέχεια μεταφέρθηκε στον Μητροπολιτικό Ναό για προσκύνηση από τους πιστούς.