Του ιερέως
Παναγιώτου
Σ. Χαλκιά
Δεν γνωρίζω αν διερωτηθήκατε ποτέ, φίλοι αναγνώστες: ο αθλητισμός γεμίζει ή αδειάζει τη ζωή μας; Γι’ αυτό μη βιάζεστε να απαντήσετε. Να γυμναζόμαστε δεν είναι να φοράμε αθλητική εξάρτηση και να παίρνουμε μέρος σε αγώνες. Είναι κάτι πολύ περισσότερο, γιατί πλάι στο μεγαλείο των σπορ υπάρχει και η μικρότητά τους.
Στις σκέψεις αυτές με έβαλε η μηνιαία επιθεώρηση «Υγεία του κόσμου», του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που έκανε έρευνα εξαιτίας των εκάστοτε Ολυμπιακών Αγώνων. Υπάρχουν εκεί μερικά ερωτήματα, που τα θέτουν οι επίσημοι εκπρόσωποι ολόκληρου του ιατρικού κόσμου. Αποκτούν μεγαλύτερη σπουδαιότητα, γιατί είναι παρμένα από το ιατρικό αρχείο των Ολυμπιακών αγώνων. Να μερικά από αυτά:
Γιατί οι αθλητές και πιο καλοί, δεν ζουν περισσότερο από τους κοινούς θνητούς; Για ποιο λόγο το ποσοστό θνησιμότητάς τους στην ώριμη ηλικία είναι μεγαλύτερο από εκείνο των συγχρόνων τους, που ζουν μια ζωή πιο καθιστική; Για ποιο λόγο αρκετά παιδιά ολυμπιονικών γεννιούνται παραμορφωμένα;
Και οι γιατροί σίγουροι για τα πλεονεκτήματα των σπορ και τα ευνοϊκά αποτελέσματα που ασκούν γενικά στην υγεία, απορούν και προσπαθούν να εξηγήσουν αυτή την αντίφαση. Η απάντηση, όμως, δεν είναι τόσο απλή όσο και αν τα συγκεκριμένα περιστατικά είναι συγκλονιστικά.
Είναι σχεδόν απίστευτοι αριθμοί που έδωσε, πριν από πολλά χρόνια μια σχετική έρευνα. Στο τέλος των Ολυμπιακών του Τόκιο το 1964, 1.100 αθλητές από 23 χώρες, συμπλήρωσαν ένα ιατρικό ερωτηματολόγιο με τη βοήθεια των γιατρών τους. Η μελέτη των απαντήσεων έδωσε χρήσιμες πληροφορίες. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι στους 824 αθλητές (οι υπόλοιπες ήταν αθλήτριες), οι 808 είχαν έναν καρδιακό ρυθμό ακανόνιστο και άλλοι είχαν μία ανατομική ανωμαλία.
Κάποια, λοιπόν, εκτροπή πρέπει να υπάρχει πίσω από τους θλιβερούς αυτούς υπολογισμούς. Και ασφαλώς η αιτία βρίσκεται στο γεγονός ότι ο αθλητισμός, σε μεγάλο βαθμό, έχασε τον αρχικό προσανατολισμό του, όπως τον οραματίστηκαν οι πρώτοι εμπνευστές του.
Ο αρχαίος, ο κλασικός αθλητισμός, γύμναζε το σώμα και το ασκούσε για να το αναπτύξει συμμετρικά και να το έχει σαν εύχρηστο όργανο στην υπηρεσία του πνεύματος. Ενώ ο σύγχρονος (αθλητισμός) γυμνάζει το σώμα για το σώμα ή για το ρεκόρ ή το χειρότερο ακόμη, για το χρήμα!
Στο βωμό των ρεκόρ θυσιάζονται κάθε τόσο η αίσθηση του ωραίου, η ομορφιά της συμμετρίας και αυτή η υγεία. Πρόκειται συχνά για μία εγκληματική θεώρηση του ανθρώπινου σώματος. Αρχίζει από τη μονομερή άσκηση που δημιουργεί υπερτροφικούς μυς, παραμορφωμένα πρόσωπα, ασύμμετρα σώματα, πόδια ανοιχτά σε μορφή παρενθέσεων. Και όταν αυτό δεν αρκεί για να πετύχουν το σκοπό τους – γιατί φυσικά το ανθρώπινο σώμα έχει ορισμένες δυνατότητες – καταφεύγουν στο εγκληματικό ντοπάρισμα, αδιαφορώντας για τις τρομερές συνέπειες.
Πρέπει, λοιπόν, να δούμε σωστά το θέμα και με γενικότερη θεώρηση. Τα σπορ και οι ασκήσεις αναμφισβήτητα είναι απαραίτητα για τη φυσική ανάπτυξη, ιδιαίτερα των νέων. Ανταποκρίνονται στην έμφυτη επιθυμία του ωραίου. Με αυτά επιδιώκεται η αρμονία των μελών και η απόκτηση δύναμης. Και δεν πρόκειται μόνο για σωματική, μυϊκή δύναμη. Πρόκειται και για πνευματική. Οι δύσκολες και κοπιαστικές ασκήσεις δυναμώνουν όχι μόνο το σώμα, αλλά ισχυροποιούν και τη θέληση. Είναι μια πνευματική κατάκτηση το να υποφέρει κανείς θεληματικά μερικές στερήσεις και κακουχίες. Ο Απόστολος Παύλος κάνει ιδιαίτερο λόγο για τη «σωματική γυμνασία» και την «νόμιμο άθληση».
Για να πρωτεύσουμε, όμως, αληθινά μέσα στο στίβο, πρέπει να έχουμε μαζί με τη σωματική και ψυχική αντοχή. Έτσι, θα παραμερίσουμε τις ενστικτώδεις αντιδράσεις της βίας, της αγριότητας και του εγωϊσμού, που δεν αναγνωρίζουν καμία αξία στον άλλον. Συγχρόνως θα δώσουμε ένα τόνο ανωτερότητας στις προσπάθειές μας. Τότε, θα υπάρχει μια ευγενική άμιλλα και όχι ένας εξοντωτικός αγώνας για την εκμηδένιση του αντιπάλου. Ο στίβος δεν είναι αρένα ταυρομαχίας, αλλά στάδιο κοινών προσπαθειών. Δεν θα βλέπουμε τον άλλον σαν εχθρό και σαν αντίπαλο, αλλά σαν φίλο και συναγωνιστή. Σκοπός μας δεν θα είναι τα ρεκόρ και η ψεύτικη ηρωοποίηση, αλλά η ομορφιά του σώματος που συνδυάζεται με την ευγένεια της καρδιάς και την ψυχική ανωτερότητα. Ρώμη σωματική, αλλά και καρδιά λεπτή και γενναία και ψυχή γελαστή, που θα σφίγγει ειλικρινά το χέρι του νικητή και θα συγχαίρει για τη νίκη σ’ όποιον και αν ανήκει.
Γι’ αυτό μην ξεχνάμε ποτέ πως τα σπορ δεν είναι αυτοσκοπός. Έχουν ασφαλώς μεγάλη αξία. Αλλά είναι μέσον. Μέσον που πρέπει πρώτα-πρώτα να χρησιμοποιεί έντιμα μέσα, για να φτάσει στο σκοπό του, ο οποίος δεν μπορεί να είναι άλλος από την πλήρη και αρμονική ανάπτυξη της προσωπικότητας.
Ο αθλητισμός, ιδιαίτερα για τη μηχανοποιημένη ζωή της εποχής μας, πρέπει να είναι δραστικό αντίδοτο εναντίον της μαλθακότητας, της πλαδαρότητας και της εύκολης ζωής. Ο καλός αθλητής είναι πιστός στους κανονισμούς, ταπεινός στο θρίαμβο, γενναίος στην ήττα, ειλικρινής στην αποτυχία. Πέρα από την άσκηση του σώματος, γυμνάζεται στην τάξη, στην πειθαρχία, στην προγραμματισμένη ζωή, στην αυτοκυριαρχία.
Δηλαδή, ο αθλητισμός πρέπει να είναι γυμναστήριο τιμιότητας, θάρρους, καρτερίας, αποφασιστικότητας, αδελφικής αγάπης και αμοιβαίου σεβασμού. Ένας αρμονικός συνδυασμός φυσικών και πνευματικών αρετών.
