Έρευνα-Επιμέλεια:

Μάκης Δημητράκης

Γύρω στα 1920, η Βέροια ήταν μια μικρή πόλη με 15.000 κατοίκους περίπου, οι οποίοι βασικά ασχολούνταν με την γεωργοκτηνοτροφία και κάποια συγγενή επαγγέλματα όπως του σαμαρά, του πεταλωτή, του σιδερά κ.ά.

Η εγκατάσταση των προσφύγων από Μ. Ασία, Πόντο και Θράκη, περίπου 7.000 ψυχές, όπως ήταν φυσικό επέφερε μια κοινωνικοοικονομική αναταραχή στην πόλη. Νέες καλλιέργειες, καινούργια επαγγέλματα, υπηρεσίες κοινής ωφέλειας. Η πόλη «μεγάλωνε» και ο νέος ρυθμός ζωής ντόπιων και προσφύγων δημιούργησε και την ανάγκη ξεκούρασης αλλά και ψυχαγωγίας. Το τελευταίο άλλωστε υπήρξε χαρακτηριστικό της Ελληνικής φυλής. «Άρτον και θεάματα» όπως λέμε.

Έτσι άρχισαν να «ξεφυτρώνουν» τόσο στις παλιές γειτονιές όσο και στις καινούργιες μικρά ταβερνάκια-στέκια αλλά και μεγάλα εξοχικά κέντρα όλα σχεδόν κάτω από τη σκιά μεγάλων και πανύψηλων δέντρων.

Τα τελευταία θα μας απασχολήσουν σε μια σειρά δημοσιευμάτων που σίγουρα θα φέρουν θύμησες και συγκινήσεις στους παλιότερους Βεροιωτάδες. Ταυτόχρονα θα δοθεί η δυνατότητα στους νεότερους να μάθουν για κάποια τοπωνύμια της πόλης αφού τα εξοχικά κέντρα αποτέλεσαν -τα περισσότερα- σημεία αναφοράς της πόλης και η γύρω από αυτά περιοχή-γειτονιά διατηρεί ακόμη και σήμερα, την ίδια με τα «εξοχικά» ονομασία.

Έτσι στο ερώτημα «πού μένεις;» οι απαντήσεις «Στην Ελιά» ή «Στον Πράσινο Κήπο» ή «Στο Πασα-Κιόσκι» δήλωναν την περιοχή κοντά ή γύρω από το εξοχικό κέντρο και όχι «αυτό καθ’ εαυτό» το εξοχικό κέντρο διασκέδασης.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα όλων σχεδόν των «εξοχικών κέντρων» που βρίσκονταν στα όρια της πόλης, ήταν το γεγονός ότι διέθεταν πίστα χορού αφού και οι χοροεσπερίδες αλλά και τα αυθόρμητα γλέντια γίνονταν συνοδεία ζωντανής μουσικής.

Οι Βεροιώτες και οι Βεροιώτισσες, αρέσκονταν να χορεύουν ταγκό, βαλς, φοξ-τροτ, σουίγκ, σάμπα χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν χόρευαν τους παραδοσιακούς μας χορούς αλλά και τους λαϊκούς ζεϊμπέκικο, τσιφτετέλι και χασάπικο.

Ελιά

«Στο μπαλκόνι της Βέροιας αλλά και της Μακεδονίας», όπως χαρακτήρισε την τοποθεσία ο Ελευθέριος Βενιζέλος σε μία επίσκεψή του στην πόλη, στη σκιά μιας μοναδικής συστάδας πλατάνων, δημιουργήθηκε το «πρώτο εξοχικό κέντρο» της Βέροιας.

Μια γέρικη ελιά με μεγάλη κουφάλα που υπήρχε στο χώρο (ασυνήθιστο δέντρο εκείνη την εποχή για την περιοχή) έδωσε το όνομα στο χώρο, το πάρκο αλλά και το εξοχικό κέντρο που όπως πληροφορούμαστε από το βιβλίο του Ε. Ζάχου, θεμελιώθηκε το Μάϊο του 1929 επί δημαρχίας Ιωάννη Μάρκου.

Ήταν, το πρώτο αυτό κέντρο, μια ψηλή κεραμοσκεπής κατασκευή με επιφάνεια 250 τ.μ., με μεγάλα παράθυρα που είχαν ρομβόσχημη ξύλινη διακόσμηση.

Θα πρέπει όμως να θεωρείται βέβαιο ότι και κατά τα τελευταία χρόνια τη τουρκοκρατίας στον ίδιο χώρο λειτουργούσε καφενείο-αναψυκτήριο όπου εύποροι Τούρκοι της Βέροιας απολάμβαναν τον καφέ και τον ναργιλέ τους.

Μετά την απελευθέρωση της πόλης (1912) στο χώρο λειτούργησε το πρώτο καφενεδάκι. Ήταν μία κατασκευή με ένα υπόστεγο, δύο κελάρια κι έναν στάβλο. Τα έπιπλα ψάθινα χαμηλά καθίσματα, σκαμνιά, ξύλινα τραπεζάκια και ψάθες για τους ρομαντικούς που πήγαιναν τα βράδια για ράκισμα. Ιδιοκτήτης, καφετζής, μπουφετζής και γκαρσόν το ίδιο πρόσωπο και από τους πιο συμπαθείς ο Σπύρος Πέτσας και Κωστούλας Ζήσης.

Για πολλά χρόνια στην «Ελιά» δραστηριοποιήθηκαν επιχειρηματικά οι αδερφοί Σπανόπουλοι (Βασίλης και Φίλιππος). Για την περίοδο αυτή αξίζει να αναφερθεί πως συχνά ψυχαγωγούσε τους θαμώνες η Βεροιώτισσα αοιδός Διδώ Παπαθεοκλήτου που έπαιζε ταυτόχρονα και ντραμς!!!

Τη διετία 1962-63 τη διαχείριση είχε ο Τάκης Παπαχατζής. Για την ίδια περίοδο (μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’60) αξιομνημόνευτο είναι το γεγονός ότι δίπλα από το εξοχικό κέντρο, προς την πλευρά του γηπέδου μπάσκετ λειτουργούσε τα καλοκαίρια ο θερινός κινηματογράφος «Ελιά» επιχείρηση του Δημ. Πυλορώφ ο οποίος είχε τους χειμώνες την εκμετάλλευση του κινηματογράφου «Πάνθεον» (σούπερ Μασούτη).

Για τη δημιουργία του σημερινού χώρου εργάστηκαν πολλοί Δήμαρχοι που αξίζει να μνημονευτούν όπως οι Αντώνιος Πρωτοψάλτου την περίοδο του οποίου φυτεύτηκαν πολλά δέντρα και λουλούδια, Αντώνιος Κεμιντζές που επέβλεπε προσωπικά την πορεία των εργασιών για τη διαμόρφωση του χώρου, Ευθύμιος Τσελέπογλου, διάδοχος του προηγούμενου και Γεώργιος Τσαλέρας επί δημαρχίας του οποίου ολοκληρώθηκε η διαμόρφωση του χώρου και αποπερατώθηκε το σημερινό δημοτικό περίπτερο.

Πρώτος που επιχειρηματικά δραστηριοποιήθηκε στη σύγχρονη «Ελιά» ήταν ο σπεσιαλίστας του είδους Γιώργος Ιωακειμίδης (Ηλύσια, Παναγία Σουμελά, Αρζεντίνα). Μαζί του και ο Γιώργος Δημόπουλος (Ασημάκης). Ακολούθησε η τετράδα επιχειρηματιών (Κώστας Σφήκας, Θανάσης Θεοδωρίδης, Γιάννης Λιόλιος και Αργύρης Μυσιρλής). Αργότερα μόνος του ο Κώστας Σφήκας.

Ακολούθησε μία περίοδος που την εκμετάλλευση είχε ο Δήμος Βέροιας ενώ στη συνέχεια την εκμετάλλευση της «Ελιάς» είχε ο δικηγόρος Φίλιππος Γιαννούλης για να φτάσουμε στις μέρες μας που μετά από αρκετές σημαντικές παρεμβάσεις (μέσα και έξω) η επιχείρηση πέρασε στους Αφους Μπίκα, Γ. Πολιτίκο και Στ. Ζιαμπούλη και Νίκο Οικονόμου που λίγο αργότερα αποχώρησε δημιουργώντας το «BELUGA».

Διαχρονικά η «Ελιά» γνώρισε ημέρες ακμής και παρακμής. «Γνώρισε» μέρες και νύχτες ξεγνοιασιάς και γλεντιού. Τραγούδησαν από το πάλκο της μεγάλοι καλλιτέχνες ιδίως τα χρόνια που ο Τουριστικός Όμιλος Βέροιας οργάνωνε το «Φεστιβάλ Παραγωγής». Μάγεψαν με τη φωνή τους και ξεσήκωσαν με το μπρίο τους οι μοναδικοί Τόνης Μαρούδας, Τζίμης Μακούλης, Ρένα Βλαχοπούλου, Νάνα Μούσχουρη, Νάντια Κωνσταντοπούλου, Μαίρη Λω κ.ά.

Στις μέρες μας στον Πολυχώρο «Ελιά» λειτουργούν: εστιατόριο (αίθουσα mansa), καφετέρια-αναψυκτήριο (αίθουσα KORI), χώρος σεμιναρίων και κοινωνικών εκδηλώσεων (αίθουσα Sala), 24ώρες (καφέ-μπουγάτσα-γλυκά ανοικτό όλο το 24ωρο), BAR και το υπαίθριο PANORAMA (το μπαλκόνι της Βέροιας με θέα τον ημαθιώτικο κάμπο και όχι μόνο). Μία μοναδική θέα. Από τα Πιέρια (Βεργίνα-Παλατίτσια-λίμνη Αλιάκμονα) μέχρι το Πάϊκο, τα Γιαννιτσά και το Καϊμάκτσαλάν και στον ορίζοντα ο Χορτιάτης. Τα βράδια, μια λαμπυρίζουσα πεδιάδα (τα ρουμλουκιώτικα χωριά) και στο βάθος τα προάστια της «Νύφης του Θερμαϊκού).