Oδεύουμε σε μια Ελλάδα ένα εκατομμύριο μικρότερη σε μια εικοσαετία", ο καθηγητής δημογραφίας του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Βύρων Κοτζαμάνης.
Εφόσον δεχτούμε πως “στα επόμενα είκοσι χρόνια ο πληθυσμός της χώρας μας έχει πιθανότητες να είναι σίγουρα κατά ένα εκατομμύριο λιγότερος”, ποια από τις δύο ανησυχητικές προοπτικές, σε σχέση με την πληθυσμιακή εξέλιξη της χώρας, είναι εκείνη η οποία θα πρέπει να μας απασχολεί περισσότερο;
Αυτή της μείωσης του πληθυσμού καθεαυτήν ή εκείνη που αφορά το ηλικιακό μείγμα πληθυσμού, που θα έχει σε είκοσι χρόνια η Ελλάδα;
Σχολιάζοντας τα νέα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), ο Βύρων Κοτζαμάνης, εξήγησε ότι μεγαλύτερη πρόκληση “δεν είναι τόσο η μείωση του πληθυσμού (σ.σ σε είκοσι χρόνια από τώρα) κατά ένα εκατομμύριο, όσο το από πού προέρχεται αυτή η μείωση”.
Όπως τόνισε ο κ.Κοτζαμάνης, μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ – ΜΠΕ, “Πρακτορείο 104,9 FM”, το πλέον ανησυχητικό είναι πως η μείωση του πληθυσμού της χώρας προέρχεται από δύο παράγοντες.
Ελλάδα – πληθυσμός – γερνάμε…
Αφενός, όπως τονίζει ο καθηγητής, έχουμε “μια αύξηση των ηλικιωμένων” και αφετέρου έχουμε μια μείωση των νέων, ενώ ταυτόχρονα προοδευτικά μειώνεται και ο ενδιάμεσος πληθυσμός, δηλαδή “ο πληθυσμός κάτω των 15 ετών, αλλά και οι Έλληνες 15 – 64”.
Περιέγραψε δηλαδή ο κ. Κοτζαμάνης πως δεν αποτελεί ζήτημα μόνο το ότι η χώρα θα έχει πληθυσμό που θα μειωθεί κατά περίπου ένα εκατομμύριο, αλλά το ότι αναμένεται ο πληθυσμός να είναι διαφορετικός ως προς την ηλικιακή του σύνθεση.
“Σήμερα το 21% των Ελλήνων είναι άνω των 65 ετών, σε μια εικοσαετία ένας στους τρεις, το 30%, θα είμαστε άνω των 65 ετών, ενώ οι νέοι που σήμερα είναι περίπου 15% θα μειωθούν στο περίπου 11%, επομένως αλλάζει ριζικά η δομή του πληθυσμού μας”, σημείωσε ο κ.Κοτζαμάνης.
Αυτό, όπως τόνισε, θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στον πληθυσμό της Ελλάδας “σε πάρα πολλούς τομείς, που σήμερα δεν τους φανταζόμαστε, όπως υγεία, παιδεία, το ασφαλιστικό σύστημα και άλλους τομείς τους οποίους θα πρέπει να προσαρμόσουμε, έτσι ώστε, έως σε κάποιο βαθμό, να αμβλύνουμε τις επιπτώσεις, να μην εκτεθούμε συνταρακτικά σε σχέση με τις αλλαγές που έρχονται”.
Σε αυτό το πλαίσιο και “εάν δεν μας αρέσουν αυτές οι επιπτώσεις, (πρέπει) να πάρουμε μέτρα”, σημειώνει.
Ο κ. Κοτζαμάνης προσδιόρισε δε σε δύο τα βασικά μέτρα που πρέπει και δύναται να ληφθούν:
“Το ένα”, είπε, “είναι να περιοριστεί η έξοδος, η φυγή από τη χώρα και δεύτερο είναι να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκότερο για την τεκνογονία περιβάλλον”.
8η χρονιά που το ισοζύγιο θανάτων – γεννήσεων στον συνολικό πληθυσμό είναι αρνητικό
“Αυτή είναι η 8η αρνητική στο ισοζύγιο θανάτων – γεννήσεων χρονιά. Εάν είχαμε την ίδια συζήτηση μετά από 20 χρόνια θα λέγαμε ακριβώς το ίδιο πράγμα.
Και την επόμενη εικοσαετία το σίγουρο είναι ότι οι γεννήσεις θα είναι λιγότερες από τους θανάτους για δύο απλούς λόγους:
Είμαστε όλο και πιο γηρασμένοι, κάτι που σημαίνει πως το πλήθος των ατόμων που είναι πάνω των 65 ετών αυξάνεται και θα συνεχίσει να αυξάνεται και όσο αυξάνονται οι ηλικιωμένοι θα αυξάνονται και οι θάνατοι, παρότι ζούμε περισσότερο, και άρα οι θάνατοι θα είναι μόνιμα περισσότεροι από τις γεννήσεις, ενώ οι γεννήσεις θα παραμείνουν σε αυτό το επίπεδο που είναι σήμερα, από 86.000 μέχρι 90.000 και δεν πρόκειται να αυξηθούν ή να μειωθούν συνταρακτικά”, εξήγησε ο καθηγητής δημογραφίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Αυτά τα δεδομένα ισχύουν, όπως είπε ο κ. Κοτζαμάνης, “στον βαθμό που οι γυναίκες που έρχονται σε ηλικία για να κάνουν παιδιά, από 20 έως 44 ετών, θα μειώνονται αριθμητικά”.
Την ίδια ώρα ο καθηγητής δημογραφίας τόνισε πως οι γυναίκες όλων των γενεών μειώνονται “και άρα κάνουν λιγότερα παιδιά από ό,τι έκαναν οι γονείς τους και οι γονείς τους είχαν κάνει λιγότερα παιδιά από όσα είχαν κάνει οι δικοί τους γονείς κ.ο.κ.”.
Πρόκειται, κατέληξε, “για μια τάση μακρόσυρτη”, ενώ “η κρίση ήρθε για να ‘σπρώξει’ την όλη κατάσταση καθώς πάρα πολλά νέα ζευγάρια λένε πως θα κάνουν παιδιά τους αργότερα, κάτι που έχει σαν αποτέλεσμα να ανεβαίνει η μέση ηλικία και ξέρουμε ότι η γονιμότητα είναι συνάρτηση και της μέσης ηλικίας (σ.σ των γονέων)”.
Το βασικό δημογραφικό σενάριο
Εν συνεχεία, ο κ. Κοτζαμάνης τόνισε πως με βάση αυτά τα στοιχεία, το βασικό σενάριο που ισχύει για τη χώρα είναι ότι “ο τελικός αριθμός παιδιών, που θα φέρουν στη ζωή οι γυναίκες στην Ελλάδα θα είναι μικρότερος, λίγο μικρότερος σε κάθε γενιά από αυτό των γονιών τους”.
Ο καθηγητής δημογραφίας του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας συμπλήρωσε δε πως στην τελική καταμέτρηση ο πληθυσμός “δεν αυξάνεται μόνο με τις γεννήσεις και τους θανάτους, αλλά και σε σχέση με την αντίστοιχη ζυγαριά που είναι οι είσοδοι και οι έξοδοι, πόσο μπαίνουν και πόσοι βγαίνουν από τη χώρα”.
Ο κ. Κοτζαμάνης τόνισε δε πως η κρίση σε ότι αφορά τη συγκεκριμένη παράμετρο έπαιξε το ρόλο της καθώς “νέα ζευγάρια, νέοι άνθρωποι παραγωγικής ηλικίας έχουν φύγει, ενώ έχει μειωθεί – παρά το ζήτημα των προσφύγων και τα όσα λέγονται – ο αριθμός των εισόδων από το εξωτερικό”:
Η ζυγαριά και αυτή τη δεκαετία που διανύουμε είναι αρνητική, καταλήγει ο Έλληνας καθηγητής δημογραφίας που εξηγεί πως με αυτό τον τρόπο ο πληθυσμός της Ελλάδας “επηρεάζεται από δύο αρνητικές ζυγαριές”.
Μειώνεται ο συνολικός πληθυσμός, μειώνεται και ο πληθυσμός της εργάσιμης ηλικίας
Ο πληθυσμός 20 – 65 ετών, της εργάσιμης δηλαδή ηλικίας, μειώνεται διαρκώς προσέθεσε ο κ. Κοτζαμάνης που τόνισε πως έτσι στη χώρα “είμαστε όλο και πιο ηλικιωμένοι, αυξάνεται η μέση ηλικία μας” κάτι που συνδυάζεται αρνητικά και με την ίδια τη φύση της εργασίας στα επόμενα χρόνια.
“Θα πρέπει να έχουμε ανθρώπους σε ηλικία εργασίας, νέους ανθρώπους – είμαστε στην 4η και 5η βιομηχανική επανάσταση – άτομα που θα έχουν υψηλή παραγωγικότητα για να παράγουμε τον πλούτο μας.
Αν συνεπώς έχουμε εργαζόμενους που ο αριθμός τους μειώνεται και η ηλικία τους αυξάνεται αυτό δεν είναι και το καλύτερο δυνατό για την 4η βιομηχανική επανάσταση για την οποία μιλάμε όλοι μας”, προσέθεσε ο Έλληνας επιστήμονας που κατέληξε να περιγράφει και κάποια πιθανά αντίμετρα για τη μείωση και τη γήρανση του πληθυσμού.
“Σημαντικό είναι και πως έχουμε ανεργία και το όταν έχουμε 800.000 ανέργους δεν είναι και ιδιαίτερα ευνοϊκό. Πρέπει να προγραμματίσουμε το άμεσο μέλλον μας με βάση το ότι υπάρχουν μερικά πράγματα δεν αλλάζουν και από την άλλη οι τάσεις αυτές που θεωρούμε ότι δεν είναι ευοίωνες θα πρέπει να λάβουμε μέτρα ώστε να τις αλλάξουμε ελαφρώς, να δημιουργήσουμε ένα ευνοϊκό για την τεκνογονία περιβάλλον”, κατέληξε ο Έλληνας καθηγητής δημογραφίας.
