Γράφει ο Τόπης Αθανάσιος
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Η νηστεία μπορεί να είναι πολύ υγιεινός τρόπος διατροφής φτάνει να ακολουθείται σωστά. Σημαντικός στόχος του ατόμου που νηστεύει είναι να εξασκήσει την εγκράτεια του. Έτσι η νηστεία όπως και η σωστή διατροφή έχουν ως βασικό συστατικό το στοιχείο του μέτρου. Τα άτομα λοιπόν που νηστεύουν θα πρέπει να περιορίζουν και την ποσότητα που καταναλώνουν και όχι μόνο το είδος του φαγητού. Παρ’ ότι όμως το φαγητό δεν είναι σημαντικό για το άτομο που νηστεύει δεν σημαίνει ότι το άτομο αυτό πρέπει να καταφεύγει σε επιλογές που να στερούν βασικά θρεπτικά συστατικά από τον οργανισμό του. Έτσι το καθημερινό διαιτολόγιο, εκτός από τα λαχανικά και τα φρούτα πρέπει να περιλαμβάνει όσπρια ή και ψάρι ( όταν επιτρέπεται ), ψωμί ή ζυμαρικά ή πατάτες μαγειρεμένα χωρίς πολύ λάδι.
Το γάλα και τα γαλακτοκομικά μπορεί να αντικατασταθούν από τα υποκατάστατά τους που παρασκευάζονται με σόγια κατά προτίμηση εκείνα που περιέχουν ασβέστιο. Ασβέστιο επίσης περιέχεται στις σαρδέλες που τρώγονται με το κόκαλο, στο μπρόκολο και στα αμύγδαλα. Φυσικά την περίοδο που δεν ακολουθείται νηστεία το γάλα και τα γαλακτοκομικά πρέπει να καταναλώνονται σε επαρκείς ποσότητες για να καλυφθεί η απουσία τους τις άλλες μέρες.
Η νηστεία έτσι όπως ορίζει και ακολουθείται από την ορθόδοξη πίστη μας παρομοιάζεται πολλές φορές με το διαιτολόγιο που ακολουθούν οι χορτοφάγοι.
Πώς γίνεται αυτό;
Η νηστεία παρ’ότι εφαρμόζεται για διαφορετικούς λόγους από την χορτοφαγία είναι ουσιαστικά ένα χορτοφαγικό διαιτολόγιο. Όταν περιλαμβάνει μόνο τροφές φυτικής προέλευσης είναι αυστηρά χορτοφαγικό διαιτολόγιο και όταν σε άλλες περιπτώσεις επιτρέπεται η κατανάλωση ψαριού μοιάζει με το διαιτολόγιο που ακολουθούν οι χορτοφάγοι που αποφεύγουν το γάλα και τα γαλακτοκομικά, το κρέας, τα αυγά και τα πουλερικά αλλά καταναλώνουν ψάρι.
Υπάρχουν όμως πλεονεκτήματα στη νηστεία;
Ναι, αρκετά. Η κατανάλωση κρέατος και ολόπαχων γαλακτοκομικών αυξάνει την πρόσληψη χοληστερόλης και κορεσμένων λιπαρών που έχουν σχέση με τις υπερλιπιδαιμίες. Η αυξημένη κατανάλωση αυτών των τροφών οδηγεί στην παχυσαρκία η οποία με την σειρά της σχετίζεται με πολλές ασθένειες. Ένα διαιτολόγιο όπως αυτό της νηστείας που απαγορεύει την κατανάλωση ζωικών τροφών συμβάλει όχι μόνο στον περιορισμό όλων των πιο πάνω ασθενειών, αλλά ταυτόχρονα και στην αύξηση της κατανάλωσης των τροφών όπως είναι τα όσπρια και τα λαχανικά με αποτέλεσμα να αυξάνεται η ποσότητα των βιταμινών, των ιχνοστοιχείων και των φυτικών ινών. Έτσι ενώ η μέση κατανάλωση φυτικών ινών στις ανεπτυγμένες χώρες είναι 12 -18 gr./ ημέρα με R.D.A.( μέση ημερήσια διαιτητική πρόσληψη ) 30gr./ημέρα, παρατηρήθηκε ότι λόγω της αυξημένης κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών φτάνει τα 30-42 gr./ημέρα. Είναι γνωστό πως οι φυτικές ίνες μειώνουν τα επίπεδα λιπιδίων και γλυκόζης στο αίμα , συμβάλουν στην καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας και προφυλάσσουν από ορισμένες μορφές καρκίνου.
Μήπως υπάρχει κάποιο συστατικό που να βρίσκεται μόνο στο κρέας και να δημιουργείται πρόβλημα στον οργανισμό με την απουσία του από την διατροφή;
Η βιταμίνη Β12 υπάρχει μόνο σε ζωικής προέλευσης τρόφιμα, αλλά όχι μόνο στο κρέας. Επιπλέον ο οργανισμός έχει αρκετά αποθέματα για να του επαρκέσουν για μεγάλο χρονικό διάστημα ακόμα και όταν δεν παίρνει καμιά ποσότητα της βιταμίνης αυτής . Η μόνη περίπτωση που μπορεί να παρατηρηθεί έλλειψη της βιταμίνης Β12 είναι όταν κάποιος δεν την παίρνει καθόλου για μεγάλα χρονικά διαστήματα και αυτό συμβαίνει συνήθως με χορτοφάγους που αποφεύγουν την κατανάλωση κρέατος , αυγών γάλακτος και γαλακτοκομικών. Επίσης και η μειωμένη πρόσληψη πρωτεΐνης δεν επηρεάζει το ισοζύγιο αζώτου του οργανισμού ειδικά όταν γίνεται για μικρό χρονικό διάστημα.
Μήπως όμως με την νηστεία δημιουργούνται ελλείψεις σε οποιαδήποτε άλλα θρεπτικά συστατικά;
Ελλείψεις θρεπτικών συστατικών δεν δημιουργούνται με τη νηστεία και αυτό γιατί η διάρκεια της είναι περιορισμένη γεγονός που δίνει την ευκαιρία να συμπληρωθούν κάποια συστατικά που λαμβάνονται σε μειωμένες ποσότητες κατά την εφαρμογή της. Θα αναφερθώ πιο συγκεκριμένα στη περίπτωση του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων , τα οποία είναι η κυριότερη πηγή ασβεστίου στην διατροφή μας.
Κατά την διάρκεια της περιόδου της νηστείας που τα τρόφιμα αυτά δεν συμπεριλαμβάνονται στο καθημερινό διαιτολόγιο , η λήψη ασβεστίου πιθανόν να είναι χαμηλότερη από την ενδεδειγμένη . Καλό θα είναι λοιπόν όταν δεν ακολουθείται νηστεία να περιλαμβάνεται στο καθημερινό διαιτολόγιο αρκετό γάλα και παράγωγα του έτσι που να καλύπτουν και πιθανές ελλείψεις κατά την περίοδο της νηστείας . Για να μην δημιουργήσουμε όμως λανθασμένες εντυπώσεις πρέπει να πούμε ότι το ασβέστιο υπάρχει και σε πολλά φυτικά τρόφιμα ( φασόλια, λάχανα, κουνουπίδι, καρότα, μαρούλι, αγγουράκι ), η περιεκτικότητα όμως των τροφών αυτών σε ασβέστιο δεν συγκρίνεται με αυτή του γάλακτος και των παραγώγων του.
Υπάρχουν όμως περιπτώσεις ανθρώπων που δεν πρέπει να νηστεύουν;
Ενδεχομένως κάποιο άτομο να μην μπορεί να παίρνει μεγάλες ποσότητες φυτικών ινών ή και να πρέπει να λαμβάνει την πρωτεΐνη που χρειάζεται κυρίως στη μορφή της υψηλής βιολογικής αξίας πρωτεΐνης που βρίσκεται στα ζωικά τρόφιμα.
Τέτοιες περιπτώσεις είναι οι περιπτώσεις νεφρικής ανεπάρκειας, νόσου του κρόν ή του συνδρόμου του ευερέθιστου εντέρου. Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να γίνει η σωστή ρύθμιση για να μπορέσει αν θέλει το άτομο να νηστέψει για κάποιο χρονικό διάστημα. Είναι όμως σημαντικό να έχει τις σωστές οδηγίες με τι μπορεί να τρώει και τι όχι ώστε να μπορέσει να τις μεταφέρει στον πνευματικό του. Αν για παράδειγμα η πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας είναι σημαντικό να λαμβάνεται μπορεί να τονιστεί η σημασία της σόγιας στο διαιτολόγιο του συγκεκριμένου ατόμου ή και να του επιτραπεί η κατανάλωση ψαριού κ.ο.κ. Μην χάνετε λοιπόν χρόνο, αρχίστε ακόμη και τώρα την νηστεία της Μ. σαρακοστής και επωφεληθείτε.
