Του ιερέως
Παναγιώτου Σ. Χαλκιά
«Παίδες Ελλήνων ίτε, ελευθερούτε πατρίδα… θεών τε πατρώων έδη».
«Για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδας την ελευθερία».
Δυο ενωτικές θέσεις – προστάγματα, φίλοι αναγνώστες, των υπέρτατων αξιών, πατρίδας και θρησκείας. Μία σύνδεση ιδανικών που εκφράστηκαν και εφαρμόστηκαν τόσο από τον κόσμο της αρχαιότητας, όσο και από τον σύγχρονο. Τα δύο αυτά ιδανικά πατρίδα-θρησκεία αποτελούν θεμέλιο ζωής και οδοδείκτη περί του τί πρέπει να πράξει κανείς κατά τη στιγμή του χρέους.
Η πρώτη, θέση-πρόσταγμα της αρχαιότητας, δοκιμασμένη μέσα στους αιώνες, παροτρύνει τους Έλληνες να πολεμούν για την ελευθερία της πατρίδας και τους ναούς των Θεών. Η δεύτερη, θέση-πρόσταγμα των καιρών μας, ομοούσια και ομοδύναμη της πρώτης, παροτρύνει τους Έλληνες να μάχονται, όποτε χρειαστεί, για την πίστη του Χριστού και την ελευθερία της πατρίδας. Το περιεχόμενο των ιδανικών για τα οποία πρέπει να αγωνίζεται ο Έλληνες είναι ταυτόσημα, έστω και αν αλλάζει η σειρά τους. Πατρίδα, προτάσσει ο αρχαίος κόσμος, Χριστό, ο Ορθόδοξος Έλληνας.
Αυτό το δίδυμο, σιαμαίο ως προς τη φύση του, «μελιζόμενο αλλά μη διαιρούμενο, εσθιόμενο αλλά μηδέποτε δαπανόμενο» - τη θέση αυτή της Θείας Λειτουργίας για τον Άρτο της Ζωής – ο Γιάννης Μακρυγιάννης τη μεταφέρει στ’ «Απομνημονεύματά» του: «Ότι αρχή και τέλος, παλαιόθεν και ως τώρα, όλα τα θηρία πολεμούν να μας φάνε και δεν μπορούνε. Τρώνε από μας και μένει και μαγιά» - συνέχει, συγκρατεί και συγκροτεί το Έθνος στη δυναμική του έκφραση και την ιστορική του διαδρομή και πορεία.
Στα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς, η πίστη ήταν εκείνη που προσδιόριζε και συντηρούσε την εθνική συνείδηση του ραγιά. Χωρίς Ορθοδοξία και χωρίς Χριστό, χωρίς Εκκλησία και κρυφό σχολειό (έστω και αν μερικοί, γνωστοί κύκλοι, για λόγους σκοπιμότητας, αρνούνται), χωρίς παπά και λειτουργική ζωή, χωρίς πατρο-Κοσμά και Πατριάρχη – Εθνάρχη, ο Ελληνισμός θα χανόταν κάτω από το βάρος και την πίεση του κατακτητή, το χρόνο και τα δεινά της δουλείας. Το τριμμένο ράσο «επισυνήγαγε τους νεοσσούς υπό τας πτερυγάς του» για τέσσερις αιώνες και τους διέσωσε! Βέβαια, το τίμημα που πλήρωσε γι’ αυτή του την προσφορά, ήταν σκληρό, απάνθρωπο, όλο αίμα και βασανιστήρια. Κι αυτό γιατί ο κατακτητής γνώριζε πολύ καλά ότι ο παπάς (τ’ ακούτε κύριοι…) ήταν η δύναμη, η ψυχή, η συνείδηση, η ελπίδα του ραγιά. Και γι’ αυτό εκεί χτυπούσε. Στον Αθανάσιο Διάκο λ.χ., τον πιο ωραίο ήρωα του 1821, επαναλήφθηκε η θυσία των τριακοσίων και το μεγαλείο των Θερμοπυλών.
Ο ιστορικός Διον. Κόκκινος γράφει γι’ αυτή τη θυσία: «Νομίζει κανείς ότι ο ρυθμός των εξαιρετικών ανθρωπίνων πράξεων, εφρόντιζε να ανταποκριθεί το ηρωικόν γεγονός της Αλαμάνας της 23ης Απριλίου του 1821 προς την θυσίαν του Λεωνίδα και των τριακοσίων του, δι’ όλων αναλογιών του και δια κοινών γνωρισμάτων οι Τούρκοι επέρασαν από την Αλαμάνα, όπως επέρασαν άλλοτε και οι Πέρσαι, αλλ’ ο ηρωισμός του Διάκου και των συντρόφων του εδίδαξε την αυτοθυσία». Μαζί του έπεσε για την πατρίδα και ο Επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας.
Δυστυχώς, πολιτικοί, «πάλαι τε και νυν» (αρκετοί μάλιστα), ξέχασαν και ξεχνούν την προσφορά του κλήρου, λησμόνησαν τις θυσίες του, στάθηκαν αμνήμονες στη σωτηριώδη παρουσία του κατά τους δύσκολους καιρούς και αγνώμονες στις ευεργεσίες του, όταν «όλα ήταν σιωπηλά, γιατί τα ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά», απόδιωξαν το χρέος τους και μελετούν ενέργειες σε βάρος της Εκκλησίας και της ιστορίας.
Κάποιοι θα πρέπει να καταλάβουν ότι το Γένος επιβίωσε κάτω από τόσες και τέτοιες δοκιμασίες, γιατί είχε βαθιά πίστη και θρησκευτική συνείδηση. Κι εμείς θα επιβιώσουμε – κίνδυνοι υπάρχουν, αλλά έχουν πάρει άλλη μορφή, από εκείνη του παρελθόντος – αν ζήσουμε ως ορθόδοξοι Έλληνες στην Ευρώπη και όχι μόνο ως Ευρωπαίοι στην Ελλάδα, καθώς επισήμανε Έλληνας Πρωθυπουργός.
Οι έννοιες της προοδευτικότητας και της προόδου δεν βρίσκονται στο κόψιμο του ομφάλιου λώρου από αξίες δοκιμασμένες στο χρόνο ούτε η ελευθερία του λόγου και του Τύπου στην αθυροστομία ή στην προσβολή προτύπων, στο γκρέμισμα αξιών, στον εμπαιγμό συμβόλων, στο διασυρμό προσώπων. Πραγματικά ελεύθερος και προοδευτικός είναι εκείνος που σέβεται τα πρότυπα του άλλου, όποια και αν είναι αυτά, αναγνωρίζει τις αξίες του, τιμά τα σύμβολά του, αποδέχεται τα πρόσωπα που εκείνος σέβεται.
Η αξία και η μοναδικότητα της Ορθοδοξίας φαίνεται καλύτερα στη ζωή των ομογενών του εξωτερικού, όπου η Εκκλησία, ως ευρύτερη έννοια, περιλαμβάνει ως επί μέρους έννοιες την Ελλάδα, την ιδιαίτερη πατρίδα κάθε πολίτη, τη γλώσσα, την κοινότητα, το σχολείο.
Ας γίνει, λοιπόν, σύνθημα ζωής και ας μείνει ως τρόπος εθνικής επιβίωσης το του Απ. Παύλου: «Στήκετε και κρατείτε τας παραδόσεις, ας εδιδάχθητε» κι εκείνο του Μακρυγιάννη: «Έγραψα γυμνή την αλήθεια να ιδούνε όλοι οι Έλληνες, ν’ αγωνίζονται διά την πατρίδα τους, διά την θρησκεία τους… και να εργάζονται εις το καλό της πατρίδας τους, της θρησκείας τους και της κοινωνίας».
