«Παιδιά κι ιντα’ νετούτη η βουή και εσείσθη ο ψηλορίτης

Γράφει ο

Παναγιώτης

Παπαδόπουλος

Φιλόλογος

Εξεκίνησαν τα θεριά τση Κρήτης τα λιοντάρια/Και ποιοι είναι αυτοί που πέρασαν στα πάρωμα τση νύχτας/και ακούστηκε τα διάβα των και τρόμαξεν ο κόσμος/και βουβάθηκαν τα πουλιά κι σκιάχτηκαν τα αγρίμια/Είναι ο Λουκάκης, ο Μακρής, ο Γιώργος ο Σεϊμένης/ο Κοντονάτος ο Βρανάς, ο γιώργης Στρατηνάκης,/είναι ο Μπονάτος ο Στρατή,ο Πέρρος ο Ζουρίδης,/και καπετάνιος κι αρχηγός ο Θύμιος ο Καούδης,/Είναι οι δέκα Κρητικοί οι πρώτοι του Αγώνα.» 1

Με αυτά τα λόγια ύμνησε η λαϊκή Μούσα του Κρητικού λαού τους πρώτους Μακεδονομάχους, όταν τους ξεπροβόδιζε για τη μαρτυρική Μακεδονία με την ελπίδα ότι θα γυρίσουν όλοι νικητές. Πόσο επικίνδυνη ήταν η θέση της Τουρκοκρατούμενης Μακεδονίας την εποχή εκείνη, μόνο αυτοί που την έζησαν από κοντά μπορούν να μας το επιβεβαιώσουν.

Ο Μακεδονικός Αγώνας στην πραγματικότητα είχε αρχίσει με τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου την 3η Μαρτίου του 1870, αλλά προς τιμήν της ημερομηνίας του θανάτου του Παύλου Μελά θεωρήθηκε ότι άρχισε το 1904. Ο Γερμανός Καραβαγγέλης ήταν ένας από τους Μητροπολίτες που τοποθετήθηκαν από τον Πατριάρχη Ιωακείμ Γ.Μετά την ενθρόνιση του το 1902, εκτιμώντας την κρισιμότητα της κατάστασης σε επιστολή του στον πρωθυπουργό της Ελλάδος Αλέξανδρο Ζαΐμη μεταξύ άλλων του έγραφε: «Στείλε μου πενήντα παλικάρια, πενήντα Κρητικούς να τους ενώσω με τους δικούς μου…Ο ερχομός των παλικαριών από κάτω(Κρήτη) θα δώσει κουράγιο στους δικούς μου θα εμποδίσει την αποσκίρτησή τους και θα φοβίσει τους Βουλγάρους…» Η Κρητική ρίμα αποθανάτισε σε δημοτικό ριζίτικο τραγούδι το εθνικό κάλεσμα του Καραβαγγέλη: «Ελάτε σεις οι Κρητικοί τση Κρήτης πολεμάρχοι,/ τσ΄ Ηπείρου οι σταυραετοί και Μακεδονομάχοι../ψυχές μεγάλες με τιμή σ αγώνες αγιασμένες/τση Μάνας Κρήτης οι γενιές οι χιλιοδοξασμένες…» 2

Ο Κρητικός λαός ανταποκρίνεται αμέσως στην πρόσκληση του Μητροπολίτη. Αυτήν την φορά ο πολεμιστής δεν θα πάρει το ντουφέκι του για να κατεβεί στον ομαλό αλλά για να ανηφορήσει στη Μακεδονία. Είναι έτοιμος για τη μεγάλη θυσία. Κι ήταν οι άνδρες αυτοί «Τής αρετής πηγή και της αντρείας η φλέβα». Ήταν σαν να χαν ξεπηδήσει από τις σελίδες του βιβλίου «Παντέρμη Κρήτη» του Παντελή Πρεβελάκη. «Ένα καμάρι να τους θωρείς».

Οι Κρητικοί υπήρξαν ένας λαός, από τα πανάρχαια χρόνια μέχρι σήμερα ανυπότακτος, σάρκα από τη σάρκα του Ελληνικού Έθνους. Δεν υποκύπτει στη σκλαβιά. Είναι περήφανος και ο τράχηλός του δεν ανέχεται κανένα ζυγό. Οι ρίζες του βυθίζονται στις παραλίες του ναυτικού της στόλου και στα χαλάσματα της Κνωσού, υπολείμματα μιας ένδοξης εποχής. Σε όλα τα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν σταμάτησαν να αγωνίζονται για την ελευθερία. Η τόλμη και η γενναιότητα ήσαν τα κύρια χαρακτηριστικά τους. «Η Κρήτη δεν παύει να ξεσηκώνεται, ποτέ νικημένη, πάντα ανυπόμονη να αποτινάξει τον Οθωμανικό ζυγό». 3

Τον Ιούνιο του 1903 περνούν τα σύνορα της Ελλάδος και μπαίνουν στη Μακεδονία δέκα ντελικανήδες Κρητικοί υπό τον καπετάν Θύμιο Καούδη. Φτάνουν στη Μακεδονία, ως πρωτοπόροι της αφυπνιζόμενης Ελλάδας. Αυτοί συγκροτούν το πρώτο ανταρτικό σώμα από την Ελλάδα. Ενισχύουν το σώμα του καπετάν Βαγγέλη και συνοδεύουν το Μητροπολίτη Καστοριάς στις περιοδείες του στα χωριά… Τον Αύγουστο του 1904 νέο σώμα από 14 οπλαρχηγούς εισέρχεται στη Μακεδονία και αρχίζει αμέσως πολεμική δράση. Σε όλη τη διάρκεια της ένοπλης αναμέτρησης μέχρι το 1908 ένοπλες και αλλεπάλληλες μαχητικές φάλαγγες εισέρχονται στη Μακεδονία»… «Η ψυχή των Κρητικών τραυματισμένη από την ήττα του ΄97 πίστευε ότι η Μακεδονία είναι ο τόπος της εκδίκησης». 4

Έτσι η σπίθα έγινε φλόγα που θα κάψει τις ελπίδες των κομιτατζήδων. Τον Αύγουστο του 1904 ο Καούδης και οι άντρες του έδωσαν την πρώτη και αποφασιστική μάχη της ένοπλης φάσης στο χωριό Όστιμα(Τρίγωνο). Στις 21 Σεπτεμβρίου 1904 οι άνδρες του Καούδη... πέτυχαν να κατατροπώσουν τις ενωμένες Βουλγαρικές δυνάμεις. Η νίκη ήταν πολύτιμη γιατί ήταν η πρώτη φορά που τα βουλγαρικά ανταρτικά σώματα αντιμετώπιζαν οργανωμένη ελληνική επίθεση. Το δεύτερο αποφασιστικό χτύπημα δόθηκε από το νέο αρχηγό των ανταρτικών σωμάτων στο Βιλαέτι του Μοναστηρίου από τον ανθυπολοχαγό Γιώργο Κατεχάκη (Ρούβα) από την Κρήτη. Άλλο ένα δυναμικό χτύπημα δόθηκε σε ένα Βουλγαρικό γάμο στις 12 Νοεμβρίου 1904 με πρωταγωνιστές τους Κρητικούς: Καούδη, Καραβίτη, Κλειδή, Καλογεράκη και το Γύπαρη.5

Αθάνατη λεβεντομάνα Κρήτη. Αυτοί που πολέμησαν στην Μακεδονία ήταν 6.000. Από αυτούς οι 3500 ήσαν από την Κρήτη ενώ οι 700 περίπου δεν γύρισαν πίσω. Βαρύς ο φόρος αίματος. Είναι αυτοί που έμειναν φύλακες για πάντα στη Μακεδονία. Αρχηγοί-Οπλαρχηγοί:13. Ομαδάρχες:12.Εθελοντές οπλίτες 639, εθελοντές σε σώματα μη Κρητικών 108. Σύνολο 772. Ο πρώτος νεκρός του Αγώνα στην Κλεισούρα ήταν ο Γεώργιος Σεϊμένης 22 ετών από την Ανώπολη Σφακιών 23 Ιουλίου 1903. Ο αδελφός του Γιάννης σκοτώθηκε στο Μοναστήρι, 27 Μαρτίου 1906. Η μνήμη τους θα παραμείνει αιώνια στις καρδιές των Ελλήνων.

«Ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος» Θουκυδίδης.

Βιβλιογραφία.

1.Αντώνης Παπαναστασόπουλος «Η Συμβολή των Κρητών στον Μακεδονικό Αγώνα 190401908» τεύχος 32,σελ 53και 66 περιοδικό«Τολμών» [-Έτος του Μακεδονικού Αγώνα. Για τα 1001909-2009]

2.Π.Δέλτα.« Αρχείο Μακεδονικού Αγώνα.»Θεσσαλονίκη 1958,σελ.15

3. Μ. Παγιαρές. «Η Μακεδονική θύελλα» σελ.435, 465

4. «Ιστορία των Ελλήνων» τόμος 11 σελ.251.5.Κ.Βακαλόπουλος «Μακεδονία» σελ.246-7 Εκδ. Αδελφών Κυριακίδη

ΠΟΤΕ ΘΑ ΚΑΝΕΙ ΞΑΣΤΕΡΙΑ

Πότε θα κάμει ξαστεριά,/

πότε θα φλεβαρίσει,

να πάρω το ντουφέκι μου,/

την έμορφη πατρόνα,

να κατεβώ στον Ομαλό, /στη στράτα

του Μουσούρου,

να κάμω μάνες δίχως γιους, /γυναίκες

δίχως άντρες,