Του ιερέως
Παναγιώτου Σ.
Χαλκιά
Είναι, φίλοι αναγνώστες, να μην απορεί κανείς, για τον όγκο της προκατάληψης ή της άγνοιας, που υπάρχει στις μέρες μας; Να υπάρχουν άνθρωποι που υποστηρίζουν σοβαρά πως ο Χριστιανισμός είναι αντιπροοδευτικός ή έστω μια απλή συντήρηση; «Συντήρηση» η μοναδική πνευματική επανάσταση, που προβλημάτισε και προβληματίζει όλα τα μεγάλα πνεύματα της ιστορίας και συγκλόνισε με την εμφάνισή της όλον τον τότε κόσμο, Ιουδαίους και Εθνικούς; Τουλάχιστον δεν έχουν το μυαλό να εξετάσουν τα πράγματα, πριν αερολογίσουν; Ή έστω να είναι επιφυλακτικοί στις επιπόλαιες κρίσεις τους;
Μιλάμε για πρόοδο, για άνοιγμα, για κατακτήσεις. Και χωρίς να εξετάσει κανείς τα επιτεύγματα είκοσι και πλέον αιώνων, μια ματιά μόνον στην πρώτη εμφάνιση του χριστιανισμού, αρκεί να πείσει και τον πιο απαιτητικό ή και κακόπιστο ερευνητή.
Εχθρός της προόδου ο Χριστιανισμός, που πήρε από τις ψαρόβαρκες και τα δίχτυα, από τα τελωνεία και την ασημότητα δώδεκα φτωχούς ψαράδες και τους ανέδειξε πνευματικούς και ηθικούς ανακαινιστές της ανθρωπότητας;
Στείρα συντήρηση αυτός που πήρε ένα διώκτη, τον Παύλο, προσκολλημένο στη στενότητα του Ιουδαϊκού γράμματος, για να του διευρύνει την σκέψη και να τον αναδείξει σε αληθινή μεγαλοφυία, να του ανοίξει νέους πνευματικούς ορίζοντες και να τον μεταβάλει σε πρωτοφανή εστία ηθικής ακτινοβολίας σ’ ολόκληρο τον κόσμο; Ο φανατικός «ζηλωτής» των πατρικών παραδόσεων, που γίνεται Απόστολος των Εθνών, το πιο ευρύ πνεύμα, ο πρώτος επαναστάτης κατά των φυλετικών διακρίσεων και φλογερός κήρυκας της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Ήταν ποτέ δυνατόν, αυτός ο πνευματικός αναμορφωτής, από τη στιγμή που γνώρισε το Χριστό και την αλήθεια Του, να είναι εχθρός της προόδου; Σε όλη την πολυτάραχη ζωή του θα βαδίζει συνεχώς μπροστά, χωρίς να γνωρίζει σταμάτημα. Αυτός θα κάνει παγκόσμιο σύνθημα την αγωνιστική αλήθεια, την ειλικρίνεια, την τιμιότητα, την πρόοδο. Σήμα του η αδιάκοπη προσπάθεια, που δε υπερηφανεύεται με τις επιτυχίες του παρελθόντος, αλλά διαρκώς ανοίγεται και επιδιώκει την τελείωση: «Τα μεν οπίσω επιλανθανόμενος τοις δε έμπροσθεν επεκτεινόμενος κατά σκοπόν διώκω…» (Φιλιπ. Γ΄ 14) (…λησμονώ μεν τα όσα έγιναν στο παρελθόν, που τα έχω αφήσει οπίσω μου, απλώνομαι δε διαρκώς και σπεύδω προς εκείνα που είναι εμπρός μου…).
Αν ακόμη οι προχειρολόγοι κατήγοροι του χριστιανισμού άνοιγαν, από απλή περιέργεια, τα Ευαγγέλια, θα έμεναν έκπληκτοι μπροστά στο δυναμισμό, την κίνηση, την προοδευτικότητα της χριστιανικής θρησκείας.
«Ομοία εστίν η βασιλεία των ουρανών κόκκω συνάπεςω…», θα διακηρύξει ο Κύριος, «ό μικρότερον μεν εστί πάντων των σπερμάτων, όταν δε αυξηθεί, μείζον πάντων των λαχάνων εστι και γίνεται δένδρον… Ομοία εστίν η βασιλεία των ουρανών ζύμη, ην λαβούσα γυνή ενέκρυψεν εις αλεύρου σάτα τρία, έως ου εζυμώθη όλον» (Ματθ. 31-33).
Δεν υπάρχει, λοιπόν, εδώ κάτι το στάσιμο. Είναι κάτι το δυναμικό, το ζωντανό, το προοδευτικό. Ο κόκκος που προχωρεί και αναπτύσσεται και μεγαλώνει και γίνεται δέντρο. Η ζύμη που δεν λέει ποτέ: αρκεί, αλλά χωρίς θόρυβο κάνει μυστικά τη δουλειά της, έως ότου ζυμώσει όλο το φύραμα.
Ο Χριστιανισμός ευνοεί την αδράνεια, την απραξία, μας λένε οι απληροφόρητοι προχειρολόγοι. Και δεν γνωρίζουν πως σύνθημα του Χριστιανισμού είναι η καρποφορία και όχι η ακαρπία, η εργασία και όχι η απραξία. Ο Χριστός θα αποδοκιμάσει τον πονηρό και τεμπέλη δούλο, που έκρυψε το τάλαντο, αντί να το αξιοποιήσει. Θα επαινέσει και θα βραβεύσει το δραστήριο υπηρέτη, που εργάστηκε φιλότιμα για να πολλαπλασιάσει τα τάλαντά του. Στους φυγόπονους όλων των αιώνων θα τονίσει ότι «Πατήρ μου έως άρτι εργάζεται, καγώ εργάζομαι» (Ιωάν. Ε 17). Έτσι, υψώνει τη σημασία της δραστηριότητας και της προόδου και την θεμελιώνει σε στέρεα πνευματικά βάθρα.
Όταν λέμε, όμως, πρόοδο, πρέπει και εδώ να εννοούμε αληθινή πρόοδο. Γιατί, δυστυχώς, συχνά εντυπωσιαζόμαστε από μία ψεύτικη ή επιφανειακή πρόοδο, που δεν είναι τίποτε άλλο από μία επικίνδυνη οπισθοδρόμηση.
Η πρόοδος πρώτα-πρώτα πρέπει να αγκαλιάζει τον όλο άνθρωπο. Μονομερής ανάπτυξη σημαίνει υδροκεφαλισμό. Ούτε μόνο υλική, τεχνική, διανοητική ή έστω πνευματική, που αγνοεί κάθε άλλη αξία. Ο όλος άνθρωπος, που είναι ύλη και πνεύμα, πρέπει να προοδεύει αρμονικά, για να υπάρχει η απαραίτητη ισορροπία. Βέβαια, άλλοτε θα γίνεται μία συμπόρευση του υλικού και πνευματικού παράγοντα και άλλοτε θα υπάρχει ένα προβάδισμα. Όχι, όμως, κατάργηση του ενός ή του άλλου. Όταν αξιολογώ, δεν περιφρονώ. Αναπτύσσω την ψυχή αλλά και το σώμα, την καρδιά αλλά και τη σκέψη, τις ηθικές αλλά και υλικές αξίες, τις συναισθηματικές αλλά και διανοητικές. Η πρόοδος, επίσης, δεν μπορεί να είναι μόνο προσωπική και να αγνοεί το σύνολο.
Δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος ατομική, αν αυτή δεν οδηγεί στη γενική. Πώς μπορούμε να μιλάμε για πρόοδο, όταν οι συνάνθρωποί μας δυστυχούν; Δεν πρέπει, φυσικά, να ξεχνάμε ότι πρόοδος δεν είναι απλώς η άνοδος του βιοτικού επιπέδου, η καλοφαγία ή η ποικιλία των διασκεδάσεων ή η αύξηση των πολεμικών μέσων ομαδικής καταστροφής.
Οι σύγχρονοι πολιτισμένοι νεοβάρβαροι, χωρίς ιδανικά, εξακολουθούν να παραμένουν υπανάπτυκτοι, έστω και αν διαθέτουν πλούσια τα υλικά μέσα του τεχνοκρατικού πολιτισμού. Ουρανοξύστης χωρίς πνευματικά θεμέλια δεν είναι πρόοδος. Είναι κίνδυνος και απειλή. Πρόοδος, βέβαια, το τρισδιάστατο θέαμα και η στερεοφωνική μουσική. Όταν, όμως, αγελοποιεί και αποπροσωποιεί την έμψυχη εικόνα του Θεού, τον λογικό άνθρωπο, τότε;
Να γιατί πρέπει να μάθουμε να βλέπουμε καθαρά, να ξεχωρίζουμε το στάρι από την ήρα, το χρυσάφι από τους ντενεκέδες, τον πολιτισμό από τον παμβαρισμό, την πρόοδο από την οπισθοδρομικότητα. Έτσι μόνον θα μπορούμε να συνεννοούμαστε.
Όταν μιλάμε για πρόοδο, να εννοούμε πρόοδο. Τότε θα καταλάβουμε γιατί ο Χριστιανισμός είναι η αληθινή πρόοδος.
