Γράφει ο Νικόλας Ράπτης, θεατρολόγος
Με έκπληξη έμαθα ότι μια θεατρική παράσταση, που είχα την τύχη να παρακολουθήσω κι εγώ ο ίδιος, «κατεβαίνει εσπευσμένα» λόγω λογοκρισίας! Μάλιστα, το έτος 2018 (2019 πλέον) μιλάμε ακόμα για λογοκρισία στην τέχνη!
Από ποιον; Γιατί; Τι μπορεί να ωθεί κάποιον σε τέτοιου είδους «καταχρηστικές» πρακτικές.
Ας δούμε πιο προσεκτικά κάποια πράγματα, αγαπητοί μου...
Πρόκειται για το έργο «Μήδεια» του Μποστ, που ανέβηκε για δύο μόνο παραστάσεις... τόσες χρειάστηκαν για να «καταλάβουν» οι ιθύνοντες το «επικίνδυνο» περιεχόμενο του κειμένου και της θεατρικής παράστασης.
Περίπου ενάμιση αιώνα πριν τις μέρες μας, ένας Γάλλος σχολιαστής μιας ειδικής έκδοσης των μύθων του Αισώπου γράφει χαρακτηριστικά : «Ο τύραννος όταν διαβάζει κάποιον μύθο νομίζει ότι αναφέρεται σε αυτόν τον ίδιο»!
Πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι άραγε στις μέρες μας μια θεατρική παράσταση της Μήδειας του Μέντη Μποσταντζόγλου (1918-1995), γνωστός με το ψευδώνυμο Μποστ; Και ποιος να νιώθει άραγε αυτόν τον επικείμενο κίνδυνο;
Δανείζομαι το παρακάτω απόσπασμα από το διαδίκτυο : «Προκειμένου να σατιρίσει την καθαρεύουσα, [ο Μποστ] ανακάτευε λόγιες εκφράσεις με λαϊκές και έγραφε εντελώς ανορθόγραφα, διεκτραγωδώντας τον ημιμαθή Έλληνα, που προσπαθούσε να χρησιμοποιήσει την καθαρεύουσα, καθώς εκείνη την εποχή η δημοτική θεωρούνταν «ύποπτη», κατά δήλωση του ιδίου του Μποστ. Συχνά με την παραφθορά των λέξεων ή την ανορθόγραφη απόδοση του ήχου της δημιουργούσε εσκεμμένα συνειρμούς, με άλλες έννοιες, τις οποίες διακωμωδεί. Επίσης συχνά, χρησιμοποιούσε μεταφορικές εκφράσεις με την κυριολεκτική τους έννοια.
Η σάτιρα του [Μποστ] στοχεύει κυρίως τον μικροαστό Έλληνα των μεταπολεμικών δεκαετιών, τον καθωσπρεπισμό, την ημιμάθεια και το νεοπλουτισμό, την ξενομανία, τις έντονες ταξικές αντιθέσεις της μεταπολεμικής Ελλάδας, καθώς και την ελληνική πολιτική ζωή. Ο Μποστ σατιρίζει ιδιαίτερα την εξάρτηση της Ελλάδας από τον ξένο παράγοντα, την εθνικοφροσύνη των δεξιών κομμάτων και το θεσμό της Βασιλείας, ωστόσο σε πολλά κείμενα διακωμωδεί και την παράταξη της Αριστεράς, στην οποία ανήκε…»
Τι ύποπτο είχε λοιπόν η «Μήδεια»; Τι από τα παραπάνω θέλησαν να «προστατεύσουν»; Ή καλύτερα τι δεν ήθελαν να «προκαλέσουν»;
Θα μείνω σε αυτά τα σχόλια και θα σας αφήσω να σκεφτείτε, αγαπητοί μου φίλοι.
Ποιος θέλησε να κατεβάσει τόσο βιαστικά μια θεατρική παράσταση;
Ποιον κίνδυνο προσπάθησαν να αποφύγουν, οι αφελείς, αγνοώντας ότι «ακόμα και η σιωπή, σε περιβάλλον λογοκρισίας, λέει πολλά περισσότερα από τον λόγο» όπως τονίζει ο νομπελίστας Τζ. Μ. Κούτσι, στο δοκίμιό του «Περί λογοκρισίας»;
Κρίμα για την τέχνη, κρίμα για την καλλιτεχνική δημιουργία, κρίμα για έναν τόσο ενεργό και δραστήριο πολιτιστικά Δήμο! Λυπάμαι πολύ... Ελπίζω μόνο σε μια θριαμβευτική επιστροφή της «Μήδειας» του Μποστ στη σκηνή του ΔΗΠΕΘΕ της Βέροιας!
Καλή χρονιά!
*Θεατρολόγος, DEA Arts du spectacles UNIVERSITE DE LA SORBONNE
NOUVELLE – PARIS III