Γράφει ο
Παναγιώτης
Παπαδόπουλος
Φιλόλογος
Γερμανός Καραβαγγέλης, Μητροπολίτης Καστοριάς (1900-1907)
Η πατρίδα μας στην ιστορική της πορεία ,ως έθνος πέρασε πολλές και δύσκολες καταστάσεις. Γνώρισε μακροχρόνια σκλαβιά από βάρβαρους κατακτητές, καταστροφές . και πολέμους, Πάντα, ‘όμως, υπήρχαν δυναμικές προσωπικότητες που τη στήριζαν και την υπερασπίζονταν. Ένας από αυτούς ήταν και ο Γερμανός Καραβαγγέλης, Μητροπολίτης Καστοριάς από το 1900 μέχρι το 1907. Η παρουσία του στην Καστοριά στην πιο κρίσιμη περίοδο του Μακεδονικά αγώνα ,αναπτέρωσε το ηθικό και το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων Χριστιανών. Το όνομά του συνδέθηκε με την ίδρυση ανταρτικών ομάδων στη Μακεδονία και στον Πόντο. Έγινε ταυτόσημο με τον Μακεδονικό αγώνα. «Ιεράρχης με αξιόλογη μόρφωση και διοικητική ικανότητα, δραστήριος και αποφασιστικός έφτασε στην Καστοριά στο τέλος του 1900. Η επιλογή του έγινε από τον Πατριάρχη αλλά και από τον Έλληνα πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη»1
Η τοποθέτησή του κρίθηκε απαραίτητη στην βαριά χειμαζόμενη Μακεδονία που μαστίζονταν από τους Βουλγάρους κομιτατζήδες. Από τη στιγμή που έφτασε εκεί ο Καραβαγγέλης η εικόνα των χριστιανών άλλαξε. Αμέσως, ανάπτυξε αξιόλογη δραστηριότητα. Πρώτα φρόντισε στον περιορισμό της προπαγάνδας των ετεροδόξων στα ελληνικά σχολεία. Προστάτεψε, τους χριστιανούς που ανήκαν στο Πατριαρχείο, κυρίως, τους ιερείς και τους δασκάλους οι οποίοι είχαν γίνει στόχος των Βουλγάρων Εξαρχικών. Ανέλαβε ο ίδιος προσωπικά την οργάνωση της εθνικής αντίστασης κατά των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Με κίνδυνο της ζωής του περιόδευε στα χωριά και με τον πειστικό του λόγο έδωσε κουράγιο και δύναμη σε όλους τους Έλληνες να παραμείνουν πιστοί στην Ορθόδοξη εκκλησία και στην Ελληνική εθνική τους συνείδηση. Με τους αγώνες του αναδείχτηκε εθνικός ήρωας. « Ο Γερμανός Καραβαγγέλης υπήρξε χαρακτήρας αυταρχικός, αγωνιστικός και μαχητικότατος. Έκαμνε τα πάντα για να βελτιώσει την κατάσταση. Συντόνιζε την άμυνα και τον εξοπλισμό των ντόπιων χωρικών σε πολλά επίκαιρα σημεία της Δ. Μακεδονίας. Διόριζε έμπιστους συνεργάτες σε καίριες θέσεις. Ενημέρωνε τους Έλληνες διπλωματικούς εκπροσώπους ,αναπλήρωνε τα μεγάλα κενά σε έμψυχο υλικό, ύστερα από τις αλλεπάλληλες δολοφονίες Ελλήνων ιερέων από το Βουλγαρικό κομιτάτο.» 2.
Άλλες δραστηριότητες του Καραβαγγέλη είχαν κοινωνικό χαρακτήρα. Ίδρυσε στην Καστοριά ορφανοτροφείο για τα παιδιά όλων των Ελλήνων ανταρτών και προκρίτων οι οποίοι είχαν χάσει τη ζωή τους από τις ενέργειες των Βουλγάρων. Θεωρούσε βασικό του σκοπό την ένοπλη αντίσταση κατά των κομιτατζήδων. Για το λόγο αυτό κατάρτιζε ανταρτικά σώματα για τη δημιουργία αντιστασιακών πυρήνων. Με θαυμασμό παρακολουθούσαν από την Αθήνα τις δραστηριότητές του και το ενδιαφέρον του για τη Μακεδονία η οικογένεια Δραγούμη, οι αξιωματικοί Δαγκλής, Τσόντος, Εξαδάκτυλος, ο Παύλος Μελάς και τα Μακεδονικά Κομιτάτα(«Μακεδονικό Κομιτάτο» «Παμμακεδονικός Σύλλογος» «Κεντρικός Μακεδονικός Σύλλογος») που δημιουργήθηκαν στην πόλη.
Με τη δεινή του ρητορικότητα ικανότητα κατόρθωσε να στρατολογήσει πολλούς Έλληνες από τα μέρη εκείνα , διότι πίστευε ότι ο αγώνας για τη σωτηρία της Μακεδονίας θα στηριχθεί στους ντόπιους Μακεδόνες που διακρίνονταν για την αγάπη για τον τόπο τους αλλά και για την πολεμική τους εμπειρία. Στη συνέχεια κατόρθωσε να συνεργαστεί και με άλλους πολέμαρχούς . Πολλοί ήταν εκείνοι οι σλαβόφωνοι Έλληνες που συνεργάστηκαν στην αρχή με τα Βουλγαρικά Κομιτάτα για να αντιμετωπίσουν τις τουρκικές βαρβαρότητες σε βάρος των Ελλήνων αλλά άλλαξαν στρατόπεδο και συνεργάστηκαν με τον Καραβαγγέλη εναντίον των Βουλγάρων. Ένας από αυτούς ήταν και ο μεγάλος πολέμαρχος, ο καπετάν Κώστας ( Κώτας.) από την Στην αρχή ο Κώτας συνεργάστηκε, όπως και άλλοι με τα Βουλγαρικά κομιτάτα{ «ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ (ΕΜΕΟ)} ». Ζούσε στα βουνά ως αρχηγός ομάδας ανταρτών ,γιατί είχε σκοτώσει κάποιον Τούρκο. Στο τέλος του 1901 ήρθε σε διαφωνία με τους Βουλγάρους ηγέτες. Αυτή τη διάσταση εκμεταλλεύτηκε ο Καραβαγγέλης για τη μεταστροφή του. Γρήγορα , ο Κώτας διαχώρισε τη θέση του με την ΕΜΕΟ και συνεργάστηκε μαζί του. Ακολούθησαν στο μέλλον και άλλες στρατολογήσεις οπλαρχηγών.
Όλες οι δραστηριότητες αυτές του Καραβαγγέλη προκάλεσαν την αντίδραση των Βουλγάρων και των Τούρκων . Με παρέμβασή τους ανακλήθηκε από τον Πατριάρχη Ιωακείμ τον Γ στην Κωνσταντινούπολη. Η Μακεδονία του οφείλει πολλά. Ο Μητροπολίτης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης υπήρξε « ο κυματοθραύστης των Βουλγαρικών ενεργειών στην περιφέρειά του.»3
Μπορεί οι δραστηριότητές του στη Μακεδονία να σταμάτησαν, όμως, θα συνεχίσει τις προσπάθειές του στον Ελληνισμό του Πόντου. Τον Φεβρουάριο του 1908 εκλέχτηκε Μητροπολίτης Αμάσειας. Θα στηρίξει τους Έλληνες του Πόντου στα δύσκολα χρόνια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Οι Νεότουρκοι το 1917 θα τον φυλακίσουν και θα τον καταδικάσουν σε θάνατο. Διέφυγε όμως και εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα. Το τέλος της ζωής του τον περίμενε σχεδόν εξόριστο στη θέση του Έξαρχου της Κεντρικής Ευρώπης. Πέθανε στη Βιέννη στις 10 Φεβρουαρίου 1935.
Βιβλιογραφία.
1«Ο Μακεδονικός Αγώνας»του Ι. Κ. Μαζαράκη-Αινιάν σελ.52 εκδόσεις: Δωδώνη
2. «Μακεδονία» Ιστορία του Βόρειου Ελληνισμού. Του Κ. Βακαλόπουλου σελ. 433,437-438 Εκδόσεις των Αδελφών Κυριακίδη.
3. Εγκυκλ.Πάπυρος-Larousse- Britanica. T. 16.
Συνεχίζεται
