Της Χρύσας Μπέκα, Ψυχολόγου – ψυχοθεραπεύτριας
«Ήταν μια φορά ένας άνθρωπος που φοβόταν πάρα πολύ τις ασθένειες και, προπαντός, έτρεμε τη μέρα που θα ερχόταν ο θάνατος. Μια μέρα, μέσα σε τόσες παλαβές ιδέες, σκέφτηκε ότι μπορεί και να ήταν ήδη νεκρός. Τότε, ρώτησε τη γυναίκα του:
«Για πες μου γυναίκα. Μήπως είμαι πεθαμένος;»
Εκείνη γέλασε και του είπε να πιάσει τα χέρια και τα πόδια του. «Βλέπεις; Είναι ζεστά! Άρα, είσαι ζωντανός. Αν ήσουν πεθαμένος, τα χέρια και τα πόδια σου θα ήταν παγωμένα».
Του φάνηκε πολύ λογική η απάντηση αυτή και ηρέμησε. Λίγες βδομάδες αργότερα, μια μέρα που χιόνιζε, πήγε να κόψει ξύλα στο δάσος. Όταν έφτασε, έβγαλε τα γάντια του κι άρχισε να κόβει κορμούς με το τσεκούρι του. Χωρίς να το σκεφτεί, αφηρημένα πέρασε το χέρι του από το μέτωπο και το αισθάνθηκε παγωμένο. Θυμήθηκε τι του είχε πει η γυναίκα του, έβγαλε τα παπούτσια και τις κάλτσες και διαπίστωσε με φρίκη ότι και τα πόδια του ήταν παγωμένα. Τότε δεν του έμεινε πια καμία αμφιβολία. «Κατάλαβε» ότι ήταν νεκρός.
«Δεν είναι σωστό ένας πεθαμένος να γυρίζει στο δάσος και να κόβει ξύλα» είπε. Έτσι, παράτησε το τσεκούρι κοντά στο μουλάρι του και ξάπλωσε στο παγωμένο χώμα, με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος του και τα μάτια του κλειστά. Λίγο μετά που πλάγιασε, ένα κοπάδι σκυλιά πλησίασε το δισάκι του όπου είχε τρόφιμα. Καθώς κανένας δεν τα εμπόδισε, έφαγαν ότι βρήκαν μέσα. Ο άνθρωπος τότε σκέφτηκε: «Τυχερά είναι που είμαι πεθαμένος. Αλλιώς, θα τα άρχιζα στις κλοτσιές και θα τους έδειχνα».
Το κοπάδι συνέχισε να οσμίζεται τον αέρα και ανακάλυψε ένα μουλάρι δεμένο σ’ ένα δέντρο. Εύκολη λεία για τα κοφτερά δόντια των άγριων σκυλιών. Το μουλάρι γκάριζε και κλοτσούσε και ο άνθρωπος σκεφτόταν πόσο θα ήθελε να το υπερασπιστεί αν δεν ήταν πεθαμένος. Σε λίγα λεπτά τα σκυλιά είχαν ξεπαστρέψει το μουλάρι και μόνο λίγα είχαν μείνει να ροκανίζουν τα κόκαλα.
Το άγριο κοπάδι, αχόρταγο, συνέχισε να τριγυρίζει εκεί γύρω. Δεν πέρασε πολλή ώρα ώσπου ένα σκυλί αντιλήφθηκε τη μυρωδιά του ανθρώπου. Κοίταξε και βρήκε τον ξυλοκόπο πλαγιασμένο ακίνητο στο έδαφος. Πλησίασε αργά, πολύ αργά, γιατί για το σκυλί οι άνθρωποι ήταν επικίνδυνα και ύπουλα πλάσματα.
Σε λίγα λεπτά, όλα τα σκυλιά είχαν κυκλώσει τον άνθρωπο με τα σάλια τους να τρέχουν. «Τώρα θα με φάνε» σκέφτηκε ο άντρας. «Αν δεν ήμουν πεθαμένος, θα έβλεπαν.» Τα σκυλιά πλησίασαν…. Και βλέποντας τον ακίνητο, τον έφαγαν.»
Jorge Bucay
«Να σου πω μια ιστορία»
Συχνά ακούμε τη φράση ότι «θα γίνει αυτό που πιστεύεις ότι θα γίνει», που σημαίνει όχι ότι κάποιος έχει την ικανότητα να μαντέψει το μέλλον άλλα περισσότερο ότι η προσδοκία μας ότι ένα γεγονός θα έχει μια συγκεκριμένη έκβαση υποκινεί ανάλογα συναισθήματα και συμπεριφορές που τελικά επαληθεύουν την πρόβλεψη. Με άλλα λόγια, η πεποίθηση που έχουμε για την πορεία θα ακολουθήσει μια κατάσταση μας κάνει να αντιδρούμε ανάλογα και υποσυνείδητα προκαλούμε να επιβεβαιωθεί η θεωρία μας. Για παράδειγμα, ο μαθητής που πιστεύει ότι θα αποτύχει, τελικά αποτυγχάνει επειδή υιοθετεί συμπεριφορές που επαληθεύουν αυτή την εκτίμηση (περιορισμένη μελέτη, χαμηλή συγκέντρωση κτλ.). Η πεποίθησή του υπαγορεύει ένα ρεπερτόριο αντιδράσεων που επιβεβαιώνουν την αρχική προσδοκία του.
Αν πιστεύω ότι ο σύντροφός μου θέλει να χωρίσουμε, πιθανότατα η πίστη μου αυτή με κατευθύνει σε αρνητικές συμπεριφορές απέναντί του με αποτέλεσμα τελικά, να προκαλέσω την οριστική σύγκρουση, χωρίς να ήταν αυτή η αρχική πρόθεση του άλλου. Αν θεωρώ ότι η κατάσταση της υγείας μου θα επιδεινωθεί, η αρνητική αυτή σκέψη δημιουργεί άγχος, φόβο, θυμό, και τα τοξικά αυτά συναισθήματα κατευθύνουν σε καταστροφικές συμπεριφορικές αντιδράσεις (πχ. ανθυγιεινός τρόπος ζωής, καταχρήσεις, ανώφελη έκθεση σε κινδύνους) που, ως φυσική συνέπεια, προκαλούν επιδείνωση της υγείας! Η επιστημονική θεωρία που υποστηρίζει ότι το 97% της θεραπείας του καρκίνου αλλά και της πρόληψης επανεμφάνισής του βασίζεται στην ψυχολογία του ασθενή, περιγράφει αυτή ακριβώς τη δύναμη της προσδοκίας του ασθενή για την αποκατάσταση της υγείας του.
Ο ήρωας της ιστορίας παγιδεύτηκε στην πίστη ότι είναι νεκρός και στέρησε από τον εαυτό του την ευκαιρία να αγωνιστεί για τη ζωή του. Η λανθασμένη εκτίμησή του ήταν η φυλακή που τον καθήλωσε σε αδράνεια, ενώ η πραγματικότητα είναι ότι δεν υπάρχουν όρια στις δυνατότητες μας να είμαστε δημιουργικοί και να ανακαλύπτουμε εναλλακτικούς τρόπους αντίδρασης. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε πως ο δρόμος της προσωπικής ανάπτυξης είναι η ικανότητα να υπερβαίνουμε τους περιορισμούς που θέτουν τα δημιουργήματα του μυαλού μας και οι φανταστικές επινοήσεις. Να πορευόμαστε ζώντας το «εδώ και τώρα», παρόντες στην τρέχουσα εμπειρία και έτοιμοι να αξιολογήσουμε τα δεδομένα της, χωρίς προκαταλήψεις. Να παρατηρούμε, να αφομοιώνουμε, να εγκαταλείπουμε το παλιό και να τολμάμε να αγκαλιάζουμε το καινούριο, ακολουθώντας την πορεία μιας αέναης εξέλιξης. Χωρίς δεσμευτικά σύνορα...
