του Κωνσταντίνου Α.
Ζώκου
Η τελευταία σκηνή
Η παλάμη από το χέρι του Ανθρώπου, μετά από αρκετό χρονικό διάστημα σκέψης και αφού χρησιμοποιήθηκε για να μεταφέρει ένα φιλί χαιρετισμού, ακουμπάει το γυάλινο διαχωριστικό που τον χωρίζει από την υπόλοιπη ανθρωπότητα καθώς βρίσκεται σε καραντίνα. Το πρόσωπο που βρίσκεται από την άλλη μεριά του χώρου απομόνωσης, μια γυναίκα, η σύζυγός του, αφού αφήσει τα δευτερόλεπτα να τρέξουν λίγο ακόμη, με αργές κινήσεις φέρνει τη δική της παλάμη να ακουμπήσει στο μέρος του διαχωριστικού που βρίσκεται μπροστά από την παλάμη του Πρώτου Ανθρώπου. Τα βλέμματα των δυο δειλά-δειλά συναντώνται με αγάπη και συγκίνηση.
Ο Πρώτος μόλις επέστρεψε από ένα γεμάτο δυσκολίες ταξίδι και αφού, μετά από στιγμές αγωνίας είχε ακουμπήσει το πόδι του εκεί που ποτέ μέχρι τότε δεν είχε πατήσει άλλος Άνθρωπος: σε έναν άλλο - κυριολεκτικά - κόσμο, στο συνοδό δορυφόρο της Γης, τη Σελήνη. Η Γυναίκα, η παραγωγός της ανθρώπινης ζωής στη Γη, η άλλη ανθρωπότητα, αυτή που έμεινε πίσω στον πλανήτη βιώνοντας το άγχος του ανθρώπου που αναμένει χωρίς πολλές πληροφορίες την επιστροφή ενός άλλου της τμήματος, αποσβολωμένη ακόμη, φαίνεται πως θέλει λίγο χρόνο ακόμη για να αφομοιώσει το επίτευγμα πριν αποκαταστήσει την επαφή.
Είναι η τελευταία σκηνή του έργου. Η μουσική με συνεχώς αυξανόμενη ένταση μας οδηγεί στη φάση της παρουσίασης συντελεστών της ταινίας, τα φώτα της αίθουσας προβολής ανάβουν, αλλά οι λιγοστοί θεατές της δεν σηκώνονται να φύγουν - όπως συμβαίνει συνήθως στο τέλος μιας ταινίας - μένουν καθηλωμένοι στις θέσεις τους, προσπαθώντας - ίσως - να διατηρήσουν για λίγο ακόμη την ομορφιά με την οποία ήλθαν σε επαφή το προηγούμενο δίωρο.
Οι δυο παλάμες, μετά την τελική τους τοποθέτηση, η μία απέναντι από την άλλη στην τελευταία σκηνή του έργου, φαίνεται να δημιουργούν έναν πυκνωτή με ενδιάμεσο διηλεκτρικό το διαχωριστικό γυαλί της περιοχής της αρχικής απομόνωσης του Πρώτου Ανθρώπου, έναν πυκνωτή που θα συμπυκνώσει την ανθρώπινη ενέργεια που θα αποδοθεί στο μέλλον για την εκτόξευση της Ανθρωπότητας στα επόμενα στάδια ανάπτυξής της. Σε αυτή την συμπυκνωμένη ενέργεια, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι ενσωματώνεται όλη η προηγούμενη εξέλιξη της ταινίας: η έρευνα, οι προβληματισμοί των επιστημόνων και των απλών και συνήθως βυθισμένων στην άγνοια ανθρώπων, οι αγωνίες για τις στάσεις των πολιτικών που διαχειρίζονται τα οικονομικά κονδύλια, αλλά - και κυρίως αυτό - οι θυσίες των ανθρώπων που αναζητούν τους νέους δρόμους ανάπτυξης της ανθρωπότητας. Είναι αυτή η πληροφορία που θα αποδοθεί στη συνέχεια για να γίνουν τα επόμενα βήματα πιο στέρεα και περισσότερο παραγωγικά από τα - κάθε φορά - προηγούμενα.
... οι Δάσκαλοι, οι Γονείς και το Αύριο
Θα μπορούσε κάποιος να σταθεί σε πολλά υπέροχα στοιχεία της ταινίας «Ο Πρώτος Άνθρωπος»: στο σενάριο, στη σκηνοθεσία, στην απόδοση των ρόλων, στη φωτογραφία, στο μοντάζ, στον ήχο και φυσικά στην απόδοση των ιστορικών στοιχείων, κάτι που φυσικά καθιστά την ταινία πέρα από ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα μια πηγή πληροφορίας και έμπνευσης για τους νέους. Εδώ βρίσκεται ο ρόλος των Δασκάλων! Για πολλούς από εμάς η πορεία της επιστήμης εκείνη την περίοδο που αποτελεί το χρόνο εξέλιξης της ταινίας, αλλά και την προηγούμενη χρονική περίοδο, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των επιλογών για το υπόλοιπο της ζωής μας. Κύριο ρόλο όμως έπαιξε η εποποιία της «κατάκτησης» στο διαστήματος, όπως την περιέγραφαν οι εφημερίδες εκείνης της εποχής. Δεν είναι μόνο όμως η ώθηση στην κατεύθυνση των επιλογών μας, τότε, που μπορεί να αναφερθεί, αλλά και παραγωγή νέων προϊόντων που αργότερα πέρασαν στην καθημερινή μας ζωή, η ανάπτυξη νέας τεχνολογίας, η διεύρυνση της Επιστήμης σε νέους ορίζοντες, καθώς και η παραγωγή νέων μεθόδων διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών που έδωσαν νέα ώθηση και οδήγησαν τελικά στην επιτυχία (αυτό αξίζει να το αναπτύξουμε μια άλλη φορά). Σήμερα όμως;
Ο μικρός αριθμός των θεατών προβληματίζει και δεν επιτρέπει να υποστηριχθεί η άποψη ότι ο σημερινός Έλληνας - σε μακροκλίμακα - επιθυμεί να μάθει την ιστορία των βηματισμών που οδήγησαν την επέκταση της Ανθρωπότητας στο άπειρο του διαστήματος, κάτι που σήμερα μπορούμε να δούμε να εξελίσσεται. Μόλις πριν από δυο ημέρες η Ευρώπη εκτόξευσε την δικής της αποστολή, BepiColombo, στον πλησιέστερο πλανήτη στον Ήλιο, τον Ερμή. Μπορεί κάποιος να διαβάσει και για αυτό στο egno.gr. Βέβαια, σήμερα διαστημοσυσκευές - επέκταση του Ανθρώπου - έχουν βγει από το Ηλιακό μας Σύστημα και έχουν επισκεφθεί ή πλησιάσει όλους τους άλλους πλανήτες, ενώ έχουν προσεδαφιστεί ακόμη και σε κομήτη. Ίσως η μικρή προσέλευση των μαθητών και των γονιών τους να είναι τυχαίο γεγονός, ίσως να μην υπήρξε η απαιτούμενη ενημέρωση. Οι Δάσκαλοι, όμως, θα έπρεπε να παρακολουθούν, να γνωρίζουν και με τη σειρά τους να ενημερώσουν, όπως άλλωστε πάντοτε κάνουν οι Δάσκαλοι στους μαθητές τους.
Από τους περισσότερους γονείς δεν αναμένεται να λειτουργήσουν ως διεγέρτες για τη διεύρυνση των οριζόντων των νέων. Θα μπορούσαν να αναφερθούν πολλές δικαιολογίες με κυριότερη την εκπαίδευσή τους στην αποδοχή των έτοιμων - από άλλους - λύσεων. Από τους περισσότερους μαθητές επίσης δεν αναμένεται να ενδιαφερθούν, καθώς εγκλωβισμένοι στο κυνήγι μιας δήθεν καλύτερης ζωής, που τους επιβάλλει το φροσχολικό σύστημα, οδηγούνται στο μαζικό πνευματικό ευνουχισμό, κάτι που καθιστά επισφαλές το επερχόμενο Αύριο. Τι μένει λοιπόν, πέρα από την δράση των πραγματικών οδηγών στο καλύτερο Αύριο: των Δασκάλων;
Είναι αλήθεια πως και αυτοί παλεύουν κάτω από αντίξοες συνθήκες. Τους επιβάλλονται - ειδικά το τελευταίο χρονικό διάστημα - καταστροφικά για την ανάπτυξη των μαθητών τους προγράμματα σπουδών [και έχω υπόψη μου τα προγράμματα στα Μαθηματικά και στις Φυσικές Επιστήμες που η «αριστερή» κεντρική διαχειριστική διοίκηση επιβάλει, εργαλειοποιώντας τους μαθητές]. Είναι αλήθεια ότι το έργο τους είναι δύσκολο, όμως από την άλλη αποτελούν τη μοναδική ίσως πηγή έμπνευσης για τους νέους μαθητές, όπως είναι αλήθεια ότι πάντα οι Δάσκαλοι αποτελούσαν τους διεγέρτες της ελεύθερης σκέψης που τελικά μπορεί να οδηγήσει σε ένα καλύτερο Αύριο.
Σήμερα αρχίζουμε να ψηλαφούμε ένα Αύριο τη μορφή του οποίου ούτε που μπορούμε να φανταστούμε και να σχηματοποιήσουμε. Η Τεχνητή Νοημοσύνη και ειδικότερα η μηχανική μάθηση φαίνεται πως θα αποτελούν κυρίαρχα χαρακτηριστικά του. Ο Άνθρωπος σε αυτό το περιβάλλον θα είναι ή απλός καταναλωτής, είτε στοιχείο-εργαλείο για τη οικοδόμησή του, ή θα μπορεί να το αντιλαμβάνεται και να το παρακολουθεί. Για να συμβεί όμως αυτό το τελευταίο, θα πρέπει να υποστηριχθεί σήμερα η γνώση της Επιστημονικής Μεθόδου ως εκείνης της επινόησης της Ανθρωπότητας που μπορεί να απελευθερώσει τον Άνθρωπο, καθιστώντας τον ικανό να ενημερώνεται μόνος του και σε αυτό σημαντικό ρόλο έχουν τα Μαθηματικά και οι Φυσικές Επιστήμες. Ο ρόλος των Δασκάλων σε αυτή την πορεία είναι σημαντικά μοναδικός και αναντικατάστατος. Θα μπορούσαν από σήμερα να προτείνουν τους μαθητές τους να μάθουν την ιστορία της μέχρι τώρα πορείας μας ως Ανθρωπότητα. Ένα πρώτο, καλό βήμα θα μπορούσε να είναι η πρόταση να παρακολουθήσουν την ταινία «Ο Πρώτος Άνθρωπος». Αξίζει τον κόπο!
*Δάσκαλος Φυσικής, Επιστημονικός Υπεύθυνος της επιστημονικής ιστοσελίδας egno.gr
