Γράφει ο Παναγιώτης Παπαδόπουλος
Φιλόλογος
ΜΕΡΟΣ Γ
Σήμερα 13 Οκτωβρίου 2018 μνήμη του Παύλου Μελά.
Κυρίαρχη μορφή του Μακεδονικού Αγώνα, σύμβολο θυσίας και πατριωτισμού αποτελεί η μορφή του αξιωματικού του πυροβολικού Παύλου Μελά. Ο θάνατός του στις 13 Οκτωβρίου 1914 συγκλόνισε όλους τους Έλληνες. Η ιστορία του Μακεδονικού Αγώνα εναντίον των Βουλγάρων κομιτατζήδων και των Τούρκων έχει να επιδείξει πράξεις θυσίας των ντόπιων Ελλήνων οπλαρχηγών των ανταρτικών σωμάτων. Στον αγώνα αυτό εναντίον των Βουλγάρων θα προστεθούν η συμμετοχή και οι θυσίες των Ελλήνων αξιωματικών από την ελεύθερη Ελλάδα. Θα πλαισιώσουν τις διπλωματικές υπηρεσίες των Ελληνικών Προξενείων της Μακεδονίας και θα οργανώσουν στο βουνό τους Έλληνες αντάρτες. Επικράτησε να ορίζουμε την έναρξη του Μακεδονικού από τις 13 Οκτωβρίου 1904 ημέρα θανάτου το Παύλου Μελά και τη διάρκεια του μέχρι την επικράτηση του κινήματος των Νεότουρκων την 6η Ιουλίου 1908. Η διάρκεια ήταν μεγαλύτερη.
Ο Παύλος Μελάς γεννήθηκε στη Μασσαλία της Γαλλίας το 1870. Μετά την επάνοδό του στην Ελλάδα Θα φοιτήσει στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων από την οποία θα αποφοιτήσει την 8-8-1891 ως ανθυπολοχαγός πυροβολικού. Από μικρός διακρινόταν για τα πατριωτικά του αισθήματα και την αγάπη του προς την πατρίδα. Με τα πατριωτικά του αισθήματα γρήγορα εξελίχθηκε ως ένας από τους πρωτεργάτες του Μακεδονικού Κομιτάτου που ιδρύθηκε στην Αθήνα. Νυμφεύτηκε, το Μάρτιο του1892 τη Ναταλία κόρη του γνωστού διπλωμάτη και αργότερα πρωθυπουργού της Ελλάδος Στέφανου Δραγούμη , αδερφή του Ίωνα Δραγούμη. Έλαβε μέρος ως διοικητής της 2ης Πεδινής Πυροβολαρχίας του Γ’ Συντάγματος στον ατυχή πόλεμο του 1897.
Ήταν ενήμερος για τα προβλήματα και τους αγώνες των Μακεδονομάχων από τον Ίωνα, που υπηρετούσε στο προξενείο του Μοναστηρίου. Ζούσε στο κλίμα της πατριωτικής έξαρσης που του καλλιεργούσαν τα λόγια του Ίωνα. Δέχτηκε την πρόταση της Ελληνικής Κυβέρνησης, τέλος Φεβρουαρίου 1904, να συμμετάσχει μαζί με άλλους 3συναδέλφους του στην ομάδα των αξιωματικών που θα μετέβαινε στη Μακεδονία για επιτόπια διερεύνηση των συνθηκών που επικρατούσαν εκεί. Συγκεκριμένα σκοπός της αποστολής ήταν να διαπιστώσει αν η τοπική προσπάθεια των ανταρτικών ομάδων αρκούσε για την αντιμετώπιση των κακουργηματικών πράξεων των Βουλγάρων κομιτατζήδων ή αν χρειαζόταν μέσα και ιδιαίτερα σε προσωπικό. Η διέλευσή του από τα ελληνοτουρκικά σύνορα έγινε με τη συνοδεία οπλαρχηγών από τη Μακεδονία, με το ψευδώνυμο «Μίκης Ζέζας.» (από το όνομα του γιου το Μίκη και τα αρχικά της κόρης του Ζωής). Μετά τη διέλευσή τους από τα σύνορα ο κάθε αξιωματικός με τη συνοδεία του κατευθύνθηκε σε διάφορες περιοχές της Μακεδονίας. Ο Παύλος Μελάς στράφηκε προς την περιοχή του Βογατσικού, τον τόπο καταγωγής της οικογένειας Δραγούμη και αμέσως από εκεί άρχισε τις περιοδείες του. Γρήγορα η παρουσία του έγινε γνωστή στους Τούρκους και από την κυβέρνηση διατάχθηκε η επιστροφή του στην Αθήνα, όπου έφτασε στις 11 Μαΐου 1904.
Στις 11 Ιουνίου 1904, ήρθε στην Αθήνα επιτροπή Μακεδονομάχων και ζητούσε την Επιστροφή των αξιωματικών, ιδιαίτερα του Παύλου Μελά, στη Μακεδονία. Στις 19 Ιουλίου 1904 ο Μελάς επέστρεψε στη Μακεδονία. Στην Κοζάνη κατόρθωσε γρήγορα να οργανώσει κάποια ανταρτικά σώματα και να επιστρέψει και πάλι στην Αθήνα. Στις 27 Αυγούστου 1904, το Μακεδονικό Κομιτάτο της Αθήνας τον όρισε αρχηγό των ανταρτικών ομάδων του Μοναστηρίου και της Καστοριάς. Έτσι λίγες μέρες αργότερα άφησε την Αθήνα και συνοδευόμενος από 35 Μακεδονομάχους μεταξύ των οποίων 10 Κρητικούς ξεκίνησε πάλι για τη Μακεδονία. Στις 28 Αυγούστου 1904 πέρασε τα σύνορα από τη Λάρισα και κατευθύνθηκε προς την Καστοριά. Από εκεί συνέχισε τη διαδρομή με την ομάδα του προς τα Κορέστια για να αναπαυθούν οι άνδρες του. Να θυμίσουμε ότι οι Τούρκοι δεν διατίθενται εχθρικά με τους Έλληνες αντάρτες παρά με τους Βουλγάρους Κομιτατζήδες για τις δολοφονικές τους ενέργειες.
Την παρουσία του Μελά στην περιοχή εκείνη γνώριζε και ο αρχηγός των Κομιτατζήδων Μήτρος Βλάχος. Με παραπλανητικό τρόπο οδήγησε τους Τούρκους εναντίον του Παύλου Μελά. Ξεκίνησαν με την ιδέα ότι θα πολεμούσαν εναντίον των Κομιτατζήδων της δικής του ομάδας. Η συμπλοκή έγινε στο χωριό Στάτιστα και ήταν οδυνηρή ,γιατί τραυματίστηκε ο Μελάς και λίγο αργότερα υπέκυψε στα τραύματά του. Οι συμμαχητές του αποκόπηκε το κεφάλι του, κατά τη συνήθεια των ανταρτών του πολέμου επί Τουρκοκρατίας και ενταφιάστηκε μπροστά στην Ωραία Πύλη του ναού της Αγία Παρασκευής στο Ποσιδέρι. Το σώμα του παραδόθηκε από τις Οθωμανικές αρχές στο Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη και ενταφιάστηκε με τιμές στο Βυζαντινό Ναό των Ταξιαρχών της Καστοριάς. Αργότερα θα μεταφερθεί στο μνήμα και το κεφάλι του. Στον ίδιο Ναό ενταφιάστηκε και η γυναίκα τουαργότερα ύστερα από επιθυμία της. Αυτό το τραγικό τέλος είχε ο ρομαντικός και φιλόπατρις Έλληνας του Ελληνικού στρατού.
Τα Μακεδονικά Σωματεία της Ελλάδος κάθε χρόνο τιμούν τη μνήμη του ήρωα με μνημόσυνα και ομιλίες. Το χωρίο του θανάτου «τιμής ένεκεν » μετονομάστηκε σε «ΜΕΛΑΣ»ΜΕΛΑΣ. Το φέρουν πολλοί δρόμοι της Ελλάδος και το στρατόπεδο στη Σταυρούπολη Θεσσαλονίκης «ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ» Όταν ο θάνατός του έγινε γνωστός στην Αθήνα συγκλόνισε τους πάντες. Το σημαντικό ήταν ότι η Ελληνική κυβέρνηση αφυπνίστηκε και έδωσε την άδεια να μεταβούν στη Μακεδονία και να οργανώσουν την άμυνά της από τους Βουλγάρους.
Σήμερα 13 Οκτωβρίου 2018,ημέρα 114η επέτειος του θανάτου του Παύλου Μελά. ΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΝΑ ΤΟΥ ΠΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΤΟΝ ΗΡΩΑ?
Ο κατάλογος των αξιωματικών που μετέβησαν στην Μακεδονία ήταν μεγάλος. Αξιωματικοί αρχηγοί Σωμάτων-Διοργανωτές.1.Κακουλίδης Γεώργιος(ψευδ-Δράγας). Πλοίαρχος. 2Κατεχάκης Γεώργος(Ρούβας)Ανθυπολοχαγός 3.Μαζαράκης Κωνσταντίνος((Ακρίτας) Ανθυπολοχαγός.4.Σπυρομήλιος Σπυρίδων(Μπούας) Υπομοίραρχος.5 Τσόντος Γεώργιος(Βάρδας) Ανθυπολοχαγός. Ο κατάλογος θα συνεχιστεί. (Θα δημοσιεύουμε κάθε φορά 5-10 ονόματα).
Βιβλιογραφία
1.Ι.Κ. Μαζαράκης- Αινιάν. « Ο Μακεδονικός Αγώνας»σελ.103 Εκδ.Δωδώνη.2. Μέρτζος Ν. «Εμείς οι Μακεδόνες»Α’ τ. σελ. 139 3. Εγκυκλ. Πάπυρος-LAROYS-Μπριτάνικα τ.40
Συνεχίζεται
