Γράφει η Ευδοξία Δαβόρα
μουσικοπαιδαγωγός
- μουσικοθεραπεύτρια
Πέρασαν περισσότερο από 90 χρόνια από την εφεύρεση του ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος (ΗΕΓ), ενός ιστού ενσύρματων ηλεκτροδίων τοποθετημένων στο κεφάλι για τη μέτρηση της ηλεκτρικής δραστηριότητας στον εγκέφαλο. Από την αρχή, οι άνθρωποι φλέρταραν με την ιδέα να χρησιμοποιούν τις κυματομορφές που παράγει το ΗΕΓ για την παραγωγή ήχου, πρώτα ως ερευνητικό εργαλείο για τη διάγνωση καταστάσεων όπως η επιληψία και στη συνέχεια ως μια μορφή πειραματικής τέχνης, ή στην κατάκτηση του ελέγχου κίνησης διαφόρων αντικειμένων.
Στη δεκαετία του 1960, η σκέψη αυτή περνάει τα όρια της επιστημονικής φαντασίας και ο συνθέτης John Cage συνεργάζεται με τον μουσικό Alvin Lucier δημιουργούνε ένα σύνολο κρουστών χρησιμοποιώντας τα δικά τους ενισχυμένα εγκεφαλικά σήματα. Πιο πρόσφατα, ο συνθέτης Eduardo Mirando ανέπτυξε ένα ‘’καπέλο’’ εγκεφάλου ΗΕΓ το οποίο ένας χρήστης θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να επιλέξει νοητά, μουσικά κομμάτια για να αναπαραχθεί ταυτόχρονα από ένα ζωντανό κουαρτέτο εγχόρδων.
Πρόσφατα, ένας νευρολόγος και ερασιτέχνης μουσικός τζαζ από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον προχωράει τη μουσική που τροφοδοτείται από τα εγκεφαλικά κύματα ένα βήμα παραπέρα, με ένα όργανο που επιτρέπει σε κάθε υγιή ενήλικα να παίζει πραγματικές μουσικές νότες με μόνο με τη χρήση του μυαλού τους. Ο Thomas Deuel, ένας γιατρός που εργάζεται με ασθενείς με αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο στο σουηδικό ιατρικό κέντρο στο Σιάτλ, είναι ο συν-δημιουργός (μαζί με τον καθηγητή Felix Darvas, φυσικό στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον) του Εγκεφαλοφώνου, μια συσκευή που μετατρέπει αμέσως τα σήματα του εγκεφάλου σε ηλεκτρονική μουσική.
Σε μια δημοσίευσή του στο περιοδικό Frontiers in Human Neuroscience, ο Deuel ανέφερε ότι οι 15 ενήλικες που συμμετείχαν στην έρευνα, περισσότεροι εκ των οποίων δεν είχαν μουσική εκπαίδευση, ήταν όλοι σε θέση να χρησιμοποιήσουν το Εγκεφαλόφωνο ώστε να ταιριάζουν στοχοθετημένους μουσικούς τόνους με ακρίβεια άνω του 60% κατά μέσο όρο. Και αυτό ήταν μετά από μόλις πέντε λεπτά πρακτικής. Η συσκευή αυτή είναι ένα είδος υπολογιστή, παρόμοιο με συσκευές που επιτρέπουν σε άτομα που υποφέρουν από σοβαρό εγκεφαλικό επεισόδιο ή τραυματισμό του νωτιαίου μυελού να μετακινούν έναν δρομέα υπολογιστή ή μηχανικό βραχίονα με εντολές απευθείας από τον εγκέφαλό τους. Το Εγκεφαλόφωνο χρησιμοποιεί το καπέλο του ΗΕΓ, για να μετρήσει την τάση που παράγεται σε συγκεκριμένα μέρη του εγκεφάλου και εκχωρεί σε κάθε φορτίο διαφορετικό τόνο στη μουσική κλίμακα.
«Αρχικά, ήθελα να κάνω ένα νέο μουσικό όργανο». Δήλωσε ο ίδιος. «Νόμιζα ότι θα ήταν πραγματικά διασκεδαστικό και ενδιαφέρον από καλλιτεχνική άποψη. Όμως, όπως το ανέπτυξα, έμαθα πολλά για την ανατροφοδότηση και άρχισα να σκέφτομαι πως έχω όλους αυτούς τους ασθενείς με αναπηρίες και το πως θα μπορούσα να το χρησιμοποιήσω για θεραπευτικούς σκοπούς. Μαθαίνοντας κάποιος να παίζει με το Εγκεφαλόφωνο, θα μπορούσε να είναι ένας δημιουργικός τρόπος για τους ασθενείς να εξασκήσουν το μυαλό τους και για άλλες διασυνδέσεις εγκεφάλου - υπολογιστή, βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής τους με περισσότερους τρόπους από απλώς τη μουσικότητα. «
Ο Deuel βρήκε ότι οι ωθήσεις από τον κινητικό φλοιό λειτουργούν καλύτερα: Για παράδειγμα, απλώς απεικονίζοντας μια συγκεκριμένη κίνηση του δεξιού σας χεριού ή της αψίδας ενός φρυδιού, θα προκαλούσε αλλαγή στο βήμα, ακόμα κι αν δεν καταφέρνει να κάνει κάποιος στην πραγματικότητα την κίνηση. «Δεν είναι απίστευτα περίπλοκο», συνεχίζει ο Deuel. Ο καθένας μπορεί να το μάθει, πραγματικά. Είναι ακριβώς όπως να πάρεις ένα νέο όργανο οποιουδήποτε άλλου είδους: Πρέπει να περάσεις μια καμπύλη μάθησης. «
Πλέον αρκετοί πρώην μουσικοί με σοβαρές κινητικές αναπηρίες, είναι σε θέση να παίξουν ξανά το αγαπημένο τους μουσικό όργανο με τη δύναμη το μυαλού τους σε ηλεκτρονική πλέον μορφή, με το ίδιο γοητευτικό αποτέλεσμα. Το πρώτο μουσικό σχήμα με τη χρήση του Εγκεφαλόφωνου είναι γεγονός.
