Βιβλιοπαρουσίαση: Δρ - Δρ. Καθηγητής Αντώνης Μιχ. Κολτσίδας, Φιλόλογος - Ιστορικός
Από τις εκδόσεις «ΧΑΒΙΑΡΑΣ & ΦΙΛΛΙΠΟΥ ΔΕΠΕ» Λευκωσίας κυκλοφόρησε το 2017 το νέο βιβλίο του Άκη Σπανούδη «ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΣ». Η έκδοση αυτή δεν αποτελεί απλά ένα ακόμη βιβλίο, αλλά το ενδιαφέρον του αναγνώστη και του ειδικού φιλολόγου και γλωσσολόγου στρέφεται στην άκρως ενδιαφέρουσα και εξονυχιστική έμμετρη ποιητική απόδοση της Ιλιάδας του Ομήρου στην κυπριακή διάλεκτο, που θα αποτελέσει στο εξής «σπουδή» για τα κυπριακά γράμματα.
Ο ΜΙΧΑΛΗΣ (ΑΚΗΣ) ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΣΠΑΝΟΥΔΗΣ, γεννήθηκε στην Κατωκοπιά του διαμερίσματος Μόρφου στις 22 Οκτωβρίου 1952. Είναι πρωτότοκος γιος μιας γεωργικής οικογένειας και έχει τρία αδέλφια. Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο Κατωκοπιάς και ακολούθως στο Κεντρικό Παγκύπριο Γυμνάσιο Λευκωσίας επί γυμνασιαρχίας Φρίξου Πετρίδη και καθηγητή των Ελληνικών τον Γιάγκο Μυριανθόπουλο. Μετά την αποφοίτησή του από το γυμνάσιο φοίτησε στην Ξενοδοχειακή Σχολή Κερκύρας και ακολούθως ασχολήθηκε με τα ξενοδοχειακά στην Κέρκυρα και την Κύπρο. Από τρυφερή ηλικία γνώρισε κι αγάπησε τον Όμηρο, αφού ο πατέρας του τού απάγγελλε στίχους από την Ιλιάδα και Οδύσσεια. Άρχισε να γράφει λαϊκή ποίηση στην Κυπριακή από την Τετάρτη τάξη Γυμνασίου σε ηλικία δεκαέξι χρονών. Συμμετείχε σε πολλούς διαγωνισμούς «τσιαττίσματος» όπως του Κατακλυσμού και άλλων εκδηλώσεων. Ποιήματά του μεταδόθηκαν κατά καιρούς από ραδιοσταθμούς και δημοσιεύθηκαν στον κυπριακό Τύπο. Δεκαπέντε περίπου ποιήματά του συμπεριλήφθηκαν στο βιβλίο «Μυλλωμένα και αμολόητα της Κύπρου» των Λ. Παπαλεοντίου και Σπ. Αρμοστή.
Η ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΧΑΒΙΑΡΑΣ & ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΔΕΠΕ ανέλαβε την δαπάνη για την έκδοση αυτού του βιβλίου προσδοκώντας να συνεισφέρει στην προβολή της Κυπριακής διαλέκτου ως αναπόσπαστου μέρους της Ελληνική γλώσσας, αλλά και για να δείξει πόσο αρμονικά μπορεί αυτή η διάλεκτος να αποδώσει αρχαία ελληνικά κείμενα με μια ζωντάνια και παραστατικότητα που μόνο το αρχαίο κείμενο μπορεί να πετύχει. Ο συγγραφέας του βιβλίου αξίζει συγχαρητηρίων για αυτή του τη προσπάθεια και είμαστε ευγνώμονες που μας έδωσε την ευκαιρία να συμμετάσχουμε σε αυτή τη προσπάθεια. Λευκωσία 2017 - Ανδρέας Χαβιαράς / Χαβιαράς & Φιλίππου ΔΕΠΕ.
ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ (ΑΚΗΣ ΣΠΑΝΟΥΔΗΣ): «Αγάπησα τις λέξεις της διαλέκτου μας, γοητεύτηκα από τις εκφραστικές δυνατότητες της λαλιάς μας και ζήτησα στις στιχοπλοκές μου, είτε σε λυρικά ερωτικά ή περιπαικτικά δίστιχα, ή και τα αγαπημένα σε πολλούς παραδοσιακά «μυλλωμένα», σαν συλλέκτης κι αποθησαυριστής των όμορφων λέξεων της ντοπιολαλιάς μας, να δώσω ζωή σε όμορφες λέξεις που όλο και πιο πολύ ξεχνιούνται ή φθείρονται και φτηνίζουν σε εύκολη χρήση κι επιφανειακή «Κυπριοποίηση» σε εμπορικές τηλεοπτικές και θεατρικές παραγωγές.
Ειλικρινά κάθε φορά που διαβάζω το λεξάριον το απολαμβάνω και πιο πολύ. Εξ άλλου, από τις εποχές της μαθητείας μου στα θρανία του Παγκυπρίου Γυμνασίου έχω αγαπήσει τον Όμηρο, κι ειδικά την Ιλιάδα, που αν και ελάχιστα διδάσκεται στην Μέση Εκπαίδευσή μας, έφτασε να ξεκινήσει για μένα μια ιστορία αγάπης και θαυμασμού για το ποίημα που οι αιώνες και οι μεγάλοι φιλόλογοι έκριναν ως το μεγαλύτερο ποτέ ποίημα όλων των εποχών. Δεν μου διέφυγε, μελετώντας τον, πόσες ομηρικές λέξεις διασώζονται αυτούσιες στην κυπριακή ντοπιολαλιά μας.
Το πάντρεμα της διαλέκτου μας και του μεγάλου ελληνικού ποιήματος ήταν η φυσική για μένα εξέλιξη, με αφορμή και την συνάντηση του έργου του Γ. Ψυχουντάκη που μετέφρασε την Ιλιάδα στην Κρητική διάλεκτο.
Μου γεννήθηκε λοιπόν η θρασεία, όπως μου φάνηκε στην αρχή, ιδέα να βοηθήσει ο Όμηρος την Κυπριακή διάλεκτο, τόσο να κερδίσει ζωή διασώζοντας τον λεξιλογικό της πλούτο όσο και να μετρήσει την αξία της σαν ικανός εκφραστικός φορέας του λόγου και των υψηλών νοημάτων του ομηρικού έπους. Ανάλωσα, λοιπόν, πάνω από δεκαετία με επιμέλεια, αγάπη και σπουδή μεταφράζοντας, ή αποδίδοντας τον Όμηρο στην Κυπριακή διάλεκτο, σε ομοιοκαταληκτικούς δεκαπεντασύλλαβους, με τον τρόπο της παραδοσιακής μας ποίησης.
Το τιτάνιο αυτό έργο ήταν στο στάδιο της συμπλήρωσής του, όταν ο αδελφός μου με κάλεσε να ακούσω διάλεξη του περισπούδαστου και εμβριθούς ομηριστή, συμμαθητή του από το Παγκύπριο, Τίτου Χριστοδούλου, στο Αιγαίο του Βάσου Φτωχόπουλου. Εντυπωσιάστηκα και προσέγγισα τον ομιλητή, ζητώντας την βοήθειά του στον έλεγχο και την επιμέλεια της δουλειάς μου. Είχα πετύχει διάνα! Ο Τίτος μελέτησε την δουλειά μου, διαπίστωσε τις φιλολογικές, μεταφραστικές κι ιστορικές της ατέλειες - προϊόν τόσο του γεγονότος ότι μετέφραζα από μεταφράσεις - κυρίως των Κακριδή και Καζαντζάκη - όπως κι από το γεγονός ότι λειτουργούσα κι έγραφα σαν ποιητάρης, προφορικός στιχοπλόκος, κι οπωσδήποτε όχι ως ειδήμων στον Όμηρο.
Έκανε μια τεράστια δουλειά διασώζοντας το έργο μου, στίχο με στίχο, ως γραπτό και δημοσιεύσιμο κείμενο, ενώ πολλές ήταν οι ομηρικές μας μάχες εκεί που εύρισκε ότι μου διέφευγε η ποιητική πρόθεση κι ομορφιά του Ομήρου στην μετάφρασή μου. Τον ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου τόσο για τη σκληρή του δουλειά όσο και για την αγάπη κι αφοσίωση που έδειξε, σαν αντανάκλαση της μεγάλης του αγάπης στον Όμηρο και στον ταπεινό του Κύπριο ποιητάρη μεταφραστή.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον κύριο Χαμπή Τσαγκάρη Κύπριον Χαράκτη για την ευγενή του προσφορά του εξωφύλλου της παρούσης έκδοσης».
ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗ (ΤΙΤΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ): «Η μετάφραση της Ιλιάδος στην κυπριακή διάλεκτο, σε γοητευτικούς ομοιοκαταληκτικούς δεκαπεντασύλλαβους, αξίζει να χαιρετιστεί ως ένα αξιοθαύμαστο επίτευγμα, ανακαλώντας τον ομηρικό χαρακτηρισμό του Η 443, ως Ιλιάδος «μέγα έργον». Πόνημα μεγαλεπήβολο που θα άξιζε και εξ αυτού μόνο την προσοχή μας! Καρπός πολύχρονης, επίμονης δουλειάς, παραδειγματικής επιμέλειας και αξιοθαύμαστης προσήλωσης παραδόθηκε, ολοκληρωμένο πριν κάποιον καιρό στην διορθωτική και επιστημονική, φιλολογική μας επιστασία. Αλλά, βέβαια, και στον άξια κερδισμένο θαυμασμό μας.
Ο εργάτης της τιτάνιας αυτής δουλειάς, Άκης Σπανούδης, ικανός στιχοπλόκος «ποιητάρης» στην πιο ατόφια παράδοση του είδους, με δημοσίευση ήδη ποιημάτων του στην Κυπριακή βιβλιογραφία («Μυλλωμένα τζιαι Αμολόητα) δεν προσέγγισε παιγνιωδώς και ελαφρά τη καρδία το «Ιλιάδος μέγα έργον» του, αυτό. Στις ευγενείς του προθέσεις συναντήθηκαν τόσον ο θαυμασμός του για το «Ελλάδος Σχολείον», την ομηρική Ιλιάδα, όσο κι η αγάπη του για το Κυπριακό ιδίωμα, που με τόσο μεράκι και ταλέντο καλλιεργεί στις καθημερινές έμμετρες δημιουργίες του. Φιλοδοξία του ήταν ακριβώς να ερανιστεί τις πιο όμορφες, δυσεύρετες πια, σπανίζουσες και, φευ, εκλείπουσες από την μνήμη και την χρήση λέξεις της κυπριακής ντοπιολαλιάς και να τις αποθησαυρίσει, διασώζοντάς τις ως αισθητικές αξίες που είναι, επενδεδυμένες στην μετάφραση του πιο άξιου, πρώτου ποιητικού μας παραδείγματος».
