Η 25η Νοεμβρίου έχει ανακηρυχθεί ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. 1 στις 3 γυναίκες στην Ευρώπη και 1 στις 4 στη χώρα μας έχουν υποστεί βία κάποια στιγμή στη ζωή τους. Στην Ελλάδα τα περιστατικά βιασμών υπολογίζονται στα 5.000 ετησίως, ενώ μόνο 150 από αυτά καταγγέλλονται και φτάνουν στις αίθουσες των δικαστηρίων. Πρόκειται για το πιο αποσιωπημένο έγκλημα διαρκείας. Δεν κάνει διακρίσεις ανάμεσα στην κουλτούρα, στην εθνικότητα, στη γλώσσα, στη θρησκεία, στο χρώμα ή στην κοινωνικο-οικονομική τάξη.
Στην πρώτη παράγραφο της αιτιολογικής εκθέσεως του ν. 3500/2006 επισημαίνεται ότι σκοπός του είναι «να αντιμετωπισθεί το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας στη βάση των αρχών της ελευθερίας, της αυτοδιάθεσης και της αξιοπρέπειας του ατόμου, ώστε να ενισχυθεί η αρμονική συμβίωση των προσώπων στο πλαίσιο της οικογένειας». Στόχος, λοιπόν, είναι η αποτροπή των φαινομένων μετατροπής της οικογένειας σε τόπο ατιμώρητης καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η έννοια της «ενδοοικογενειακής βίας» περιλαμβάνει οποιαδήποτε μορφή βίας που ασκείται από και προς μέλος της οικογένειας: σωματική βία, παράνομη βία και απειλή, λεκτική βία, οικονομική βία, βιασμός και κατάχρηση σε ασέλγεια ακόμα και εντός του γάμου. Προστατεύονται, πλέον, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ν. 3500/2006, όχι μόνο οι περιπτώσεις της έγγαμης συμβίωσης αλλά και οι σύντροφοι που συνοικούν και οι τέως σύζυγοι.
Κρίσιμο είναι να σημειώσουμε ότι έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση το νομοσχέδιο για την κύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας, γνωστής και ως Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης.
Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την αντιμετώπιση της έμφυλης βίας και κακοποίησης, το οποίο αποτελεί ένα σημαντικότατο βήμα στην προσπάθεια του Συμβουλίου της Ευρώπης να εξασφαλίσει τον σεβασμό των δικαιωμάτων των γυναικών. Η διαβούλευση θα ολοκληρωθεί την 1η Δεκεμβρίου 2017.
Νομική προστασία. Τι μπορώ να κάνω;
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η καταγγελία της πράξης τη στιγμή της τέλεσής της ή το συντομότερο δυνατό στην αρμόδια κατά τόπο Αστυνομική Αρχή. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να γίνει καταγραφή του συμβάντος στο Βιβλίο Αδικημάτων και Συμβάντων. Το θύμα μπορεί να υποβάλλει έγκληση προκειμένου να ασκηθεί ποινική δίωξη στον δράστη. Στην περίπτωση, μάλιστα, της σωματικής βίας, της παράνομης βίας και απειλής, της προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας και της παρακώλυσης απονομής της δικαιοσύνης σε υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας η ποινική δίωξη κινείται αυτεπαγγέλτως από τον αρμόδιο Εισαγγελέα. Η Αστυνομία, εν προκειμένω, από τη στιγμή που θα γίνει η καταγγελία υποχρεούται να παραπέμψει την υπόθεση στον Εισαγγελέα και δεν μπορεί να αρκεστεί σε συστάσεις.
Εξίσου κρίσιμη είναι και η επίσκεψη του θύματος σε νοσοκομείο προκειμένου να υπάρξει ιατροδικαστική έκθεση ή ιατρική γνωμάτευση που θα πιστοποιεί την πρόκληση σωματικών βλαβών.
Περαιτέρω, υπάρχει η δυνατότητα κατάθεσης αίτησης ασφαλιστικών μέτρων από το θύμα, σύμφωνα με το άρθ. 15 του ν. 3500/2006, με την οποία θα ζητείται η μετοίκηση του δράστη και η απομάκρυνση από την οικογενειακή κατοικία καθώς και η απαγόρευση να προσεγγίζει τους χώρους κατοικίας και εργασίας του θύματος, τις κατοικίες στενών συγγενών, τα σχολεία των παιδιών, τους ξενώνες φιλοξενίας.
Το θύμα δικαιούται, ακόμη, να ασκήσει αγωγή κατά του δράστη για την καταβολή αποζημίωσης λόγω ηθικής βλάβης, η οποία, όπως ορίζεται στο ν. 3500/2006, δε μπορεί να είναι κατώτερη των 1.000 ευρώ.
Τέλος, αν ο δράστης και το θύμα είναι σύζυγοι, ορίζεται ότι η ενδοοικογενειακή βία συνιστά μαχητό τεκμήριο ισχυρού κλονισμού της έγγαμης συμβίωσης. Το θύμα μπορεί να ζητήσει τη λύση του γάμου όσο και τη ρύθμιση της επιμέλειας των ανήλικων τέκνων, την καταβολή μηνιαίας διατροφής για αυτά αλλά και για την ίδια υπό προϋποθέσεις.
Πρωτοποριακή, θα λέγαμε, για τα δεδομένα της χώρας μας είναι η διαδικασία της ποινικής διαμεσολάβησης για τα πλημμελήματα του ν. 3500/2006. Αποτελεί μια εναλλακτική προς τη διεξαγωγή της ποινικής δίκης διαδικασία που αποσκοπεί στην επανόρθωση της βλάβης του θύματος σε συνδυασμό με την υπαγωγή του δράστη σε θεραπευτική διαδικασία. Ο Εισαγγελέας καλεί τον δράστη να δηλώσει εάν επιθυμεί ή όχι τη διενέργεια της διαμεσολάβησης. Για να διενεργηθεί απαιτείται και η συναίνεση του θύματος. Βασική προϋπόθεση είναι η ανεπιφύλακτη δήλωση του προσώπου στο οποίο αποδίδεται η τέλεση της πράξης ότι: α) δε θα τελέσει στο μέλλον οποιαδήποτε πράξη ενδοοικογενειακής βίας, β) σε περίπτωση συνοίκησης, δέχεται να μείνει εκτός της οικογενειακής κατοικίας για εύλογο χρονικό διάστημα, εάν το επιθυμεί το θύμα, γ) θα παρακολουθήσει ειδικό συμβουλευτικό – θεραπευτικό πρόγραμμα σε δημόσιο φορέα και δ) θα άρει ή θα αποκαταστήσει τις συνέπειες των πράξεων του και θα καταβάλλει εύλογη χρηματική ικανοποίηση στο θύμα.
Εφόσον ο δράστης συμμορφωθεί με τους ως άνω όρους για χρονικό διάστημα τριών ετών, τότε η σχετική διαδικασία ολοκληρώνεται. Αν, αντίθετα, αθετήσει τις υποχρεώσεις του, η διαδικασία διακόπτεται, η δικογραφία ανασύρεται από το αρχείο και ακολουθούνται οι οικείες διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.
Οι έννοιες βία και οικογένεια είναι εκ φύσεως αντίθετες δεδομένου ότι η οικογένεια συνιστά το έσχατο καταφύγιο του ατόμου. Και τι πιο ψεύτικο και πιο σαθρό από ένα καταφύγιο, στο οποίο ζει κανείς αμυνόμενος; (Παπαδοπούλου – Κλαμαρή Δ., "Σκέψεις για τον ν. 3500/2006 – Τα προστατευόμενα πρόσωπα και ο σκοπός του νόμου", Νομικό Βήμα, 2012).
Το πανελλαδικό δίκτυο 61 δομών για την πρόληψη και αντιμετώπιση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών (ενδοοικογενειακή, βιασμός, trafficking, σεξουαλική παρενόχληση) στελεχώνεται από ειδικό επιστημονικό προσωπικό συμβούλων εξειδικευμένων στην προσέγγιση των γυναικών με την οπτική του φύλου (ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και νομικούς), οι οποίοι παρέχουν δωρεάν υπηρεσίες πληροφόρησης και συμβουλευτικής στις γυναίκες. Μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια.
Σταυρούλα Λυμούση - Νομική Σύμβουλος
Κέντρο Συμβουλευτικής Υποστήριξης Γυναικών Δήμου Βέροιας
Καπετάν Άγρα 3Α Βέροια τηλ. 2331065304 mail: isotita@veria.gr
