Γράφει ο ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΒΑΣΙΑΔΗΣ
Πριν από πολλές δεκαετίες και συγκεκριμένα το 1949, ένας ιδιόρρυθμος και ευφάνταστος Άγγλος μυθιστοριογράφος, ο Τζώρτζ Οργουελ, λίγο πριν πεθάνει και αφού είχε γίνει ήδη διάσημος με το βιβλίο του “Η ΦΑΡΜΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ” έδωσε στη δημοσιότητα το αντιουτοπικό μυθιστόρημα με τον τίτλο “ΧΙΛΙΑ ΕΝΝΙΑΚΟΣΙΑ ΟΓΔΟΝΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ” με το οποίο προειδοποιούσε την ανθρωπότητα για τις διαφαινόμενες τάσεις ολοκληρωτισμού.
Με προφητική διόραση ο Όργουελ περιέγραψε τις ιδιωτικές συνθήκες ζωής των ανθρώπων υπό το πρίσμα της τεχνολογικής προοπτικής, με όρους επιστημονικής φαντασίας και μελλοντολογικής διάθεσης, στο απόμακρο για την εποχή του έτος 1984.
Ο Όργουελ περιέγραψε σε αυτό του το μυθιστόρημα ένα ολοκληρωτικό σύστημα παρακολούθησης κάθε δραστηριότητας των πολιτών με αναρίθμητες κάμερες οι οποίες βρίσκονταν τοποθετημένες σε όλους τους ιδιωτικούς χώρους.
Σε αυτή την υποθετική κοινωνία του μέλλοντος, το απόρρητο της ιδιωτικής ζωής είχε καταργηθεί και τα πάντα παρακολουθούσε και υπαγόρευε μέσω ενός πανίσχυρου και ακοίμητου τεχνολογικού μηχανισμού ο αόρατος ηγέτης του πανταχού παρόντος ολοκληρωτικού κράτους, που είχε την οικεία ονομασία “Μεγάλος Αδερφός”.
Ο συγγραφέας με την ιδιαίτερη γραφή του, προέκτεινε τις βάσεις του ολοκληρωτισμού και έδειξε τον τρόπο με τον οποίο η επιθυμία για κυριαρχία οδηγεί στην συνεχή παρακολούθηση και την συνεχώς διαπιστούμενη δολιότητα ενός πανίσχυρου αυταρχικού κράτους, υπό την κυριαρχία του οποίου διαφθείρονται και εξαλείφονται οι ανθρώπινες αρετές.
Η προειδοποίηση του Όργουελ για τους κινδύνους του ολοκληρωτισμού προκάλεσε μεγάλη εντύπωση στους σύγχρονους αλλά και τους μεταγενέστερους αναγνώστες του “1984”, ενώ ο τίτλος και πολλές από τις φράσεις του βιβλίου χρησιμοποιήθηκαν για να χαρακτηρίσουν τις σύγχρονες πολιτικές μορφές κατάχρησης της εξουσίας.
Ο Όργουελ επανήλθε στην επικαιρότητα τριαντατέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του, όταν η ανθρωπότητα υποδέχονταν το νέο τότε χρόνο 1984.
Ο κόσμος άρχισε να αναζητά την επαλήθευση των προφητειών του ευφάνταστου συγγραφέα και εξέφρασε την απογοήτευσή του και ταυτόχρονα την ανακούφισή του για το γεγονός ότι ο κακότροπος και γκρινιάρης προφήτης είχε διαψευστεί.
Υπήρξαν και πολλοί όμως που απέδωσαν στα γραπτά του Όργουελ αλληγορική σημασία και αναγνώρισαν στις σελίδες του τις καταστάσεις που χαρακτήρισαν την περίοδο του ψυχρού πολέμου.
Το 1984 οι κινηματογραφόφιλοι παρακολούθησαν στην μεγάλη οθόνη την κυριολεκτική μεταφορά του μυθιστορήματος με πρωταγωνιστή τον κορυφαίο ηθοποιό Ρίτσαρντ Μπάρτον.
Στο τέλος δε της δεκαετίας του ’90 η παραλλαγή του κλίματος του “1984” ως μιας πολυετούς διαρκείας τηλεοπτικής σειράς, παρουσιάστηκε στη μεγάλη οθόνη με την ταινία “The Truman show” με τον ταλαντούχο κωμικό Τζιμ Κάρεϊ.
Το 2001 η ελληνική κοινωνία βίωσε και χωρίς ιδιαίτερες αντιστάσεις, αποδέχτηκε την πραγματικότητα που προφήτευσε ο Όργουελ, στην τηλεοπτική εκπομπή συνεχειών υπό τον τίτλο “Big Brother”, η οποία κυριολεκτικώς έσπασε κάθε ρεκόρ τηλεθέασης.
Στις ημέρες μας υπό τη μορφή ενός ελαφρού τηλεοπτικού ψυχαγωγικού θεάματος υπό τον τίτλο «Survivor», οι προφητείες του Όργουελ αναβιώνουν για μία ακόμη φορά.
Οι τηλεθεατές αναδεικνύουν στην κορυφή της τηλεθέασης την συγκεκριμένη τηλεοπτική εκπομπή, αναδεικνύοντας τα τηλεοπτικά δρώμενα, σε κυρίαρχη ειδησεογραφία των ημερών.
Το φαινόμενο μπορεί να εξηγηθεί μόνο ως ψυχολογική φυγή από τα δραματικά αδιέξοδα που επιφυλάσσει η η πραγματική ζωή.
Κατ αυτόν τον τρόπο οι τηλεθεατές ταυτίζονται και ενσωματώνουν στο συναισθηματικό τους κόσμο τα πρόσωπα που συμμετείχαν σε αυτό το τηλεπαιχνίδι ,τα οποία έτσι κατακτούν εκ του μη όντος πρωτοφανή δημοσιότητα και οικονομικά οφέλη.
Αποτελεί άλλωστε αυτό μια ακόμη έκφραση του λεγόμενου «star system» που χαρακτηρίζεται από την πρόσκαιρη ανάδειξη προσώπων τα οποία στη συνέχεια αφού πάψουν να «πουλάνε», εγκαταλείπονται αμείλικτα στα αδιέξοδα τους όπου και προηγουμένως βρίσκονταν.
Το γεγονός ότι οι συγκεκριμένοι συνάνθρωποί μας παραχωρούν την προσωπική τους ζωή για ορισμένο χρονικό διάστημα, έναντι κάποιου τιμήματος και με την ελπίδα του μεγάλου επάθλου, περνά απαρατήρητο.
Έτσι μπροστά στα ανυποψίαστα μάτια της ελληνικής κοινωνίας καταρρέει ένα από τα σημαντικότερα προπύργια αντίστασης κατά του ολοκληρωτισμού που είναι η προσωπική ζωή του ανθρώπου.
Ο «Μεγάλος Αδερφός» σίγουρα ετοιμάζει την επόμενη κίνησή του. Ίσως ο επόμενος χώρος του «Survivor»» να μην είναι ένας εξωτικός χώρος με πειραματοπρόσωπα επιλεγμένους συμπολίτες , όπως αυτός που παρουσιάζεται στην τηλεοπτική σειρά.
Ίσως να είναι ο ιδιωτικός χώρος της οποιασδήποτε οικογένειας, η οποιαδήποτε μικρή ή μεγαλύτερη συνοικία η ακόμα και ο οποιοσδήποτε κοινωνικός η ιδρυματικός χώρος όπου τα πρόσωπα θα παραιτούνται της ιδιωτικής τους ζωής είτε υπό το δέλεαρ του κέρδους, είτε όσο ο ολοκληρωτισμός επιβάλλεται και οι αντιστάσεις υποχωρούν, υπό την απειλή συνεπειών εις βάρος τους.
Στον αυθεντικό πάντως “Μεγάλο Αδερφό” του Όργουελ, οι πολίτες είχαν εκχωρήσει την προσωπική τους ζωή υπό την πίεση της κρατικής τρομοκρατίας, στην οποία είχε υποκύψει ολόκληρος ο κοινωνικός ιστός.
Τα μεγάλα ηθικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα τα οποία χαρακτηρίζουν τη σημερινή μας κοινωνία με κυρίαρχο την ανεργία, καθιστούν τη νεολαία μας ιδιαίτερα ευάλωτη σε κελεύσματα του τύπου «Survivor».
Η έκθεση σε κοινή θέα των προσωπικών στιγμών των συνανθρώπων μας δημιουργεί αρνητικά πρότυπα για τους νέους μας, οι οποίοι ανυποψίαστοι καθίστανται κοινοί λαθροβλεψίες και λαθρακουστές.
Σε αυτή την κρίσιμη καμπή της τηλεοπτικής παράδοσης που δημιουργείται, η συνέχιση του τηλεοπτικού πειράματος «Survivor», μπορεί να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις.
Η κοινωνία επιβάλλεται να αναπτύξει αντιστάσεις στην επιχείρηση επιβολής αυτού του τηλεοπτικοκοινωνικού φαινομένου, το οποίο μας οδηγεί σε δρόμο χωρίς επιστροφή.
Είναι ανάγκη να καταστεί συνείδηση στους πολίτες ότι η προσωπική ζωή των ανθρώπων είναι ανεκτίμητο αγαθό και δεν πωλείται.
