Του Γιάννη Καμπούρη
Αυτή η ιστορία της ανακήρυξης της Βέροιας ως αρχαιολογικού χώρου ίσως τελικά να είναι μια ευκαιρία να γνωριστούμε καλύτερα μεταξύ μας, να μιλήσουμε επιτέλους για το αύριο της πόλης μας, για τις προοπτικές της. Όμως ένας τέτοιος διάλογος δε μπορεί να εκφυλίζεται σε μια χωρίς περιεχόμενο διαμάχη, ανάλογη των «εικονομάχων» και των «εικονολατρών» τηρουμένων βέβαια των αναλογιών ...
Η πόλη πάει να χωριστεί σε δυο στρατόπεδα … σε αυτούς που νοιάζονται για τον πολιτισμό και στους άλλους τους βάρβαρους δηλαδή και δε συμμαζεύεται ... περιττές κουβέντες και ατυχή ευφυολογήματα επιδεινώνουν το κλίμα και δεν προσφέρουν τίποτα το ουσιαστικό στο διάλογο που είναι τόσο αναγκαίος.
Ηρεμία ... υπάρχει πάντα και η επόμενη μέρα ... και αύριο εδώ θα ζούμε όλοι μαζί, σε μια πόλη που γεννηθήκαμε και προσπαθούμε να της δώσουμε πνοή, να την τραβήξουμε από το τέλμα … δεν έγιναν ξαφνικά «βάρβαροι» οι Βεροιώτες να θέλουν να θάψουν και να καταστρέψουν την ιστορία τους … όποιος προωθεί ανάλογες αντιλήψεις προσφέρει κάκιστες υπηρεσίες στην πόλη. Φτάνει πια αυτή η ιστορία της δυσφήμισης της πόλης. αρκετά την πληρώσαμε στο πρόσφατο παρελθόν …
Οι Βεροιώτες έχουν κάθε λόγο να φοβούνται το αύριο και εκφράζουν την κοινή αντίληψη, ότι η αρχαιολογία αποτελεί ένα δυσκίνητο και γραφειοκρατικό μηχανισμό … ένα μηχανισμό που λειτουργεί με τους δικούς του ρυθμούς, ρυθμούς που σε καμιά περίπτωση δε μπορεί να ανταποκριθούν στις ανάγκες μιας κοινωνίας που ζει και δημιουργεί …
Ούτε ο δήμος λοιπόν και κατ’ επέκταση η πόλη πάει να «καταστρέψει» τους αρχαιολογικούς θησαυρούς του τόπου, ούτε βέβαια η αρχαιολογία πάει να «πνίξει» την πόλη ... εμμένοντας όμως η αρχαιολογία στη θέση της, δείχνει έλλειψη αυτογνωσίας για τις δυνατότητές της. Σημασία έχει να αφουγκραστεί ο ένας τον άλλο και πρώτιστα η αρχαιολογία τις πολλαπλές ανησυχίες της πόλης και να μην προωθεί πολιτικές εν αγνοία της … σε διαφορετική περίπτωση ανοίγεται ένα μέτωπο που θα το πληρώσουμε όλοι …
Είναι επιτακτικό να δούμε κατά πόσο μπορούν να συγκεραστούν οι δύο αντιλήψεις στο ζήτημα σε ένα δημιουργικό πάντρεμα … αυτή η θέση με το σημερινό υφιστάμενο νομικό πλαίσιο ίσως φαντάζει ιδεαλιστική, έχει όμως μια στέρεα βάση … εκτιμώ ότι ούτε η αρχαιολογία μπορεί να προστατέψει επαρκώς τα μνημεία, ούτε βέβαια και ο δήμος … η αρχαιολογία αν το επιχειρήσει απλώς θα τα βάλει στην «κατάψυξη» όπως και ολόκληρη την πόλη, ο δήμος θα πρέπει να πει πολλά όχι και σε πολλούς … έτσι στην περίπτωση της αρχαιολογίας θα έχουμε ένα μαρασμό της πόλης και των δραστηριοτήτων της, στην περίπτωση του δήμου ενυπάρχει ο κίνδυνος αλλοιώσεων και κακής χρήσης συνολικά του χώρου …
Αδιέξοδο λοιπόν ;
Όχι βέβαια … ας συζητήσουμε κάποιες ιδέες για το πως μπορεί να υπάρξει αυτός ο συγκερασμός … μια ιδέα λχ είναι η περίπτωση μιας προγραμματικής σύμβασης με περιεχόμενο την προστασία των μνημείων μεταξύ αρχαιολογίας και δήμου … βέβαια ο εδώ χώρος δεν είναι πρόσφορος για μια τέτοια ανάλυση και παρουσίαση … επιγραμματικά όμως εκτιμώ πως τεχνικά μια παρόμοια «ενδιάμεση» λύση μπορεί να δώσει μια προσωρινή διέξοδο στο πρόβλημα … ανάλογες ιδέες μπορεί να υπάρξουν και άλλες … αρκεί να δοθεί ο χρόνος να διαμορφωθούν και να συζητηθούν με ηρεμία, να εξεταστούν αναλυτικά.
Σε κάθε περίπτωση σταθμίζοντας όλες τις παραμέτρους και τα δεδομένα, θεωρώ ότι το διακύβευμα, η πόλη μας, είναι πολύ μεγάλο για να περάσει άκριτα στα χέρια της αρχαιολογίας … η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να έχει τον πρωτεύοντα λόγο για τα ζητήματα ανάπτυξης και σχεδιασμού της πόλης και να μην εκχωρηθεί αυτή η αρμοδιότητα σε κανένα τρίτο, για κανένα λόγο ...
Και μου προξενεί αλγεινή εντύπωση που μια «αριστερή», όπως θέλει να αυτοαποκαλείται η κυβέρνηση, δέχεται την υπονόμευση του κύρους της τοπικής αυτοδιοίκησης, με το όποιο πρόσχημα … παρενθετικά να πω ότι όλη αυτή η ιστορία αλλά και άλλες πρωτοβουλίες της στο χώρο της τοπικής αυτοδιοίκησης, παραπέμπουν στο μοντέλο του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού … ενός μοντέλου που να μην ξεχνάμε όχι μόνο κατέρρευσε με πάταγο, αλλά έθαψε μαζί του και όλες τις προσδοκίες της αριστεράς.
Από τη μεριά της όμως και η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να είναι αυτοδιοίκηση … κατηγορούμε τους άλλους ότι αποφασίζουν για εμάς αλλά, αλλά η αυτοδιοίκηση, η έκφραση της τοπικής μας κοινωνίας γιατί δε τους πολίτες που την απαρτίζουν ;
Γιατί κανείς δεν ακούει τις ελπίδες και τους φόβους μας … αισθάνομαι ότι για μια ακόμα φορά μας θεωρούν ως «ανήλικους» πολίτες, μας συμπεριφέρονται με τρόπο πατερναλιστικό … προσωπικά βαρέθηκα να έχω κάποιον άλλο να με ερμηνεύει και να με εκφράζει … θέλω να έχω τη δυνατότητα να πάρω θέση δημόσια αποδεχόμενος το όποιο κόστος ή κέρδος …
Ένα τοπικό δημοψήφισμα είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να ενημερωθούν οι δημότες και με υπευθυνότητα να τοποθετηθούν … άσε που το αποτέλεσμα του αν είναι θετικό για τις απόψεις των φορέων, θα ισχυροποιήσει πολιτικά τη θέση τους …
Σε κάθε περίπτωση είμαι απόλυτος … σε πράξεις και αποφάσεις τόσο μεγάλης σημασίας που αφορούν την ανάπτυξη της πόλης πρέπει να υπάρχει πολιτικός έλεγχος ... το συγκεκριμένο πρόβλημα της κήρυξης της Βέροιας συνολικά σε αρχαιολογικό χώρο συνολικά, άπτεται του ζητήματος της ανάπτυξης της, άρα είναι ζήτημα πολιτικό και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπιστεί ... είναι ζήτημα επιλογής των δημοκρατικών θεσμών που θα έχουν αυτή την ευθύνη ... και μοναδικός δημοκρατικός θεσμός που πρέπει να έχει λόγο στα ζητήματα είναι ο Δήμος … αλλιώς τι νόημα έχουν οι εκλογές για το δήμο μας ;
Παράλληλα να πάρουμε υπόψη μας το γεγονός ότι μια υπηρεσία όπως η αρχαιολογία, έχοντας αυτή την ευθύνη δε μπορεί να ελεγχθεί πολιτικά … όλες οι ενέργειες και πράξεις της καλές ή κακές, θα καλύπτονται από το νόμο …
Και εδώ δε μιλάμε μόνο για προστασία των αρχαιολογικών θησαυρών αλλά για την ανάπτυξη και αισθητική της πόλης, ιδιαίτερα για την κατανομή και έλεγχο των δραστηριοτήτων σε αυτή ... με συγχωρείτε αλλά ποιος είναι αυτός που εγγυάται ότι η δική του οπτική, αντίληψη και θεωρία συνάδει με τις πραγματικές ανάγκες και την πραγματικότητα της πόλης ; Πόσο διασφαλίζονται όλα αυτά χωρίς διάλογο στο πλαίσιο μιας χωρίς πολιτικό έλεγχο υπηρεσίας ;
Και αν έχουμε έναν υπηρεσιακό υπεύθυνο επαρκή και αποφασισμένο τότε όλα καλά, αν όμως τύχουμε σε έναν ευάλωτο και ανεπαρκή υπηρεσιακό προϊστάμενο τότε τι γίνεται ;
Δυστυχώς τίποτα, θα αναγκαστούμε να υποστούμε αυτόν και τις αποφάσεις του ... και τι θα μπορούμε να κάνουμε στην περίπτωση αυτή ;
Τίποτα απολύτως εκτός από το να περιμένουμε να συνταξιοδοτηθεί ή να μετατεθεί και ως τότε ο θεός βοηθός ...
Κλείνοντας θεωρώ ότι λογικά θα υπάρχει αντίλογος σε όσα γράφω ... αλλά αγαπητοί φίλοι και διαφωνούντες ... χαλαρά και μη αρχίσετε με θεωρίες και τι ξέρει η πολιτική διοίκηση από προστασία των αρχαίων και τα τοιαύτα ... προφανώς τίποτα και αυτό είναι ευθύνη της αρχαιολογίας και σύμφωνα με το νόμο ... από την άλλη όμως τι ξέρει η αρχαιολογία από αγροτική, βιομηχανική κλπ ανάπτυξη … τίποτα ... οπότε χαλαρά.
Θα πρέπει να επιδιωχθεί μια συνέργεια με την πολιτική ευθύνη να ανήκει στην τοπική αυτοδιοίκηση ... χαμηλώστε λοιπόν την ένταση και να συζητήσουμε ... δεν είμαστε σε γήπεδο ... και κυρίως οι Βεροιώτες δεν είναι «βάρβαροι».
Έκανα τον κόπο να διαβάσω τον ν. 3028/2002 «για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς», όπως και τις σχετικές τροποποιήσεις του. Νομίζω ότι πρέπει όσοι τουλάχιστον εκφράζουν δημόσια άποψη, να κάνουν τον κόπο να διαβάσουν τι ακριβώς σημαίνει η κήρυξη συνολικά της Βέροιας σε αρχαιολογικό χώρο.
