Γράφει ο
Παναγιώτης
Παπαδόπουλος
Φιλόλογος
Μέρος Γ
Εισαγωγή
Κάποια γεγονότα κατά τη διάρκεια του Α Παγκοσμίου Πολέμου σημάδεψαν την ελληνική ιστορία και έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στην τύχη του Ελληνισμού τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα.
Το ένα ονομάζεται ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ. Δύο ισχυρές προσωπικότητες της πολιτειακής ζωής της Ελλάδος, την εποχή εκείνη, ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος και ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος διαφώνησαν σε ένα σοβαρό θέμα στην απόφασή τους για τη συμμετοχή της Ελλάδος στον πόλεμο. Η διαφωνία τους αυτή ήταν μοιραία για την τύχη της Ελλάδος και του Ελληνισμού ευρύτερα. Θα κρατήσει χρόνια και θα κάνει μεγάλο κακό.
Όταν άρχισε στις 14 Οκτωβρίου 1914 ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος οι αντίπαλες Μεγάλες Δυνάμεις της Ευρώπης προσπαθούσαν με διάφορες υποσχέσεις να αποχτήσουν συμμαχίες με τα βαλκανικά κράτη για να ενισχύσουν τις θέσεις τους. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδος Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν προσανατολισμένος να οδηγήσει στην έξοδο της Ελλάδος στον πόλεμο και να συμμαχήσει με τις Δυνάμεις της Αντάντ. (Αγγλίας Γαλλίας). Πίστευε ότι η Ελλάδα ως μια χώρα ναυτική θα μπορούσε καλύτερα με την Αγγλία με πλούσιες αποικίες να προωθήσει τα εθνικά της συμφέροντά .
Η Αγγλία εξάλλου υποσχόταν, σε περίπτωση νίκης, πολλές εδαφικές παραχωρήσεις στην Ελλάδα, όπως τα παράλια της Μ. Α. με επίκεντρο τη Σμύρνη και την ενδοχώρα της , όπου άκμαζε ο Ελληνισμός και την νήσο της Κύπρου. Γνώριζε ο Βενιζέλος ως άριστος διπλωμάτης τις τρέχουσες εξελίξεις και τα μελλοντικά σχέδια των Ευρωπαίων για το διαμελισμό της Τουρκίας. Θεωρούσε ότι αυτή είναι η τελευταία ευκαιρία της Ελλάδος για την εθνική της ολοκλήρωση και την πραγματοποίηση των πόθων της Μεγάλης Ιδέας ( τη λύτρωση των Ελλήνων από τη τουρκική σκλαβιά).
Ο ρόλος της ανερχόμενης αστικής τάξης
Στο πλευρό του Βενιζέλου βρισκόταν η πλειοψηφία του Ελληνικού λαού που τον επέλεξε στις εκλογές που προηγήθηκαν και η αναγεννώμενη αστική τάξη. Μετά τους Βαλκανικούς πολέμους είχε δημιουργηθεί μια ισχυρή οικονομικά αστική τάξη η οποία προέβλεπε και φιλοδοξούσε οικονομικές εξελίξεις. Πίστευαν ότι με τους σχεδιασμούς του Βενιζέλου στο πλευρό των Άγγλων διαγράφονταν για την Ελλάδα ένα καλλίτερο μέλλον των αγορών και των επενδύσεων κεφαλαίων.
Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος αντίθετα επιθυμούσε την ουδετερότητα της Ελλάδος για συναισθηματικούς λόγους. Ήταν γαμβρός επί αδερφή ΄ (της Βασίλισσας Σοφίας της Ελλάδος.) του Κάιζερ της Γερμανίας Γουλιέλμου Β΄. Θαύμαζε το γερμανικό στρατιωτικό πνεύμα και πίστευε στη νίκη των Κεντρικών Δυνάμεων. Είχε αποκτήσει, βέβαια, και την συμπάθεια ενός μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού από τις νικηφόρες μάχες ως στρατηλάτη των Βαλκανικών πολέμων. Θα πρέπει να τονιστεί ότι αυτό οφείλονταν πέρα από το επιχειρησιακό πεδίο με τον Κωνσταντίνο, στον Πρωθυπουργό της χώρας, Βενιζέλο ο οποίος είχε όλη τη διπλωματική ευθύνη την οποία και καθόριζε ο ίδιος.
Ο Βασιλιάς αρνείται να υπογράψει το διάταγμα της επιστράτευσης
Όταν οι σύμμαχοι αποφάσισαν την απόβαση στα Δαρδανέλια ο Πρωθυπουργός πίστευε ό τι πρέπει και η Ελλάδα να λάβει μέρος στις επιχειρήσεις.( Φεβρουάριος 1915) Ο Κωνσταντίνος αρνήθηκε και οδήγησε το Βενιζέλο σε παραίτηση. Ακολουθούν εκλογές στις οποίες πλειοψήφησε πάλι ο Βενιζέλος. Ως Πρωθυπουργός της χώρας σεβόμενος τη στρατιωτική συμμαχία με τη Σερβία και σε επικείμενο πόλεμο της Βουλγαρίας εναντίον της όφειλε να πολεμήσουν και οι Έλληνες. Για το λόγο αυτό κήρυξε γενική επιστράτευση. Το διάταγμα όμως δεν το υπόγραψε ο Βασιλιάς και ακολούθησε νέα παραίτηση του Βενιζέλου.
Στο ίδιο διάστημα αγγλικά και γαλλικά στρατεύματα για να πιέσουν την Κυβέρνηση να συμμαχήσει με την Αντάντ αποβιβάζουν στρατεύματα στη Θεσσαλονίκη και μετατρέπουν την πόλη επίκεντρο των πολεμικών επιχειρήσεων προκαλώντας και την αγανάκτηση των πολιτών. Η Βουλγαρία χωρίς καμία ειδοποίηση κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Σερβίας και αναγκάζει τους Σέρβους στρατιώτες της να καταφύγουν στη Μακεδονία. Οι βουλγαρικές και γερμανικές στρατιωτικές Δυνάμεις εισβάλλουν στο ελληνικό έδαφος και καταλαμβάνουν την Αν. Μακεδονία και το οχυρό του Ρούπελ. Τότε αρχίζει το δράμα των Ελλήνων με τους διωγμούς από τους Βουλγάρους ενώ η Ιταλία ως σύμμαχο της Αντάντ καταλαμβάνει την Β. Ήπειρο. Στις 30 Αυγούστου 1916 και η Καβάλα παραδίδεται χωρίς αντίσταση στους Βουλγάρους Λίγες μέρες αργότερα το Δ Σώμα Στρατού παραδίδεται στους Γερμανούς.
Το κίνημα της Εθνικής
Άμυνας στη Θεσσαλονίκη
Τον Αύγουστο του 1916 εκδηλώνεται από βενιζελικούς αξιωματικούς στη Θεσσαλονίκη επαναστατικό Κίνημα με την ονομασία Εθνική Άμυνα με σκοπό να πιέσουν την κυβέρνηση για την έξοδο της Ελλάδος στον πόλεμο. Ο Βενιζέλος εγκαταλείπει την Αθήνα και μεταβαίνει πρώτα στην Κρήτη και στη συνέχεια στη Θεσσαλονίκη. Εκεί με τη στήριξη της Εθνικής Άμυνας , το Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη και το στρατηγός Παναγιώτη Δαγκλή σχηματίζει προσωρινή κυβέρνηση που έμεινε γνωστή με την ονομασία Τριανδρία.( ονομασία του συνοικισμού) Οι στρατιωτικές Δυνάμεις των Γάλλων επιβάλλουν στην Αθήνα αυστηρό αποκλεισμό και αναγκάζουν την εκθρόνιση του Βασιλιά Κωνσταντίνου. Στη θέση του στο θρόνο τοποθετήθηκε ο αδελφός του Αλέξανδρος. Ο Βενιζέλος επιστρέφει στην Αθήνα και σχηματίζει κυβέρνηση επαναφέροντας σε ισχύ το αποτέλεσμα των εκλογών του 1915 τη Βουλή των Λαζάρων όπως ονομάστηκε. Το πρώτο διάταγμα που υπογράφτηκε ήταν η γενική επιστράτευση κα η κήρυξη του πολέμου κατά των Γερμανών και των Βουλγάρων. Ονομαστές έμειναν οι νικηφόρες μάχες του Σκρα του Κιλκίς.
Βιβλιογραφία
1. Νεοελληνική Ιστορία του Κων. Βακαλόπουλου εκδ. Αδελφών Κυριακίδη 1993
2. Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη Ομάδα Σκουλάτου) ΟΕΔΒ 2002
3. Οι Έλληνες του Γκαίρλιτς του Γερ. Αλεξάτου Εκδ. των Αδ/φών Κυριακίδη
συνεχίζεται
