Ένα μοναδικής ιστορικής αξίας πρωτογενές υλικό, που διέσωσε από την φωτιά των περασμένων δεκαετιών, ο αγαπητός μου δάσκαλος κ.Μανώλης Βαλσαμίδης, όταν όλα τα...παλιά, από έπιπλα, βιβλία και έγγραφα, ήταν για την... “Αράμπιτσα” όπως αναφέρουν στην ντοπιολαλιά οι κάτοικοι της Νάουσας, παραδίδουν στις επόμενες γενιές, μέσα από το έξοχο συγγραφικό του πόνημα “Των Ελλήνων οι Κοινότητες. Νάουσα, η Δημογεροντία”την αυτοδιοικητική παρακαταθήκη του 19ου και 20ου αιώνα, που σίγουρα πρέπει να κοσμήσει τα γραφεία των αυτοδιοικητικών ταγών, πρώτου και δευτέρου βαθμού, όλης της χώρας, για τον τρόπο της άμεσης δημοκρατίας που ασκήθηκε υπέρ των συμφερόντων των πολιτών της Νάουσας. Δικαίως ο ένας εκ των παρουσιαστών του πονήματος, δικηγόρος και ανιψιός του κ. Βαλσαμίδη, κ. Σταύρος Βαλσαμίδης τόνισε ότι η κατάθεση του πρωτογενούς υλικού εκ μέρους του συγγραφέως αποτελεί ανασκαφική εργασία, με αρχαιολογικούς όρους.Αυτά τα “παλιά” χαρτιά και βιβλία, που σώθηκαν από την πυρά μιας βάρβαρης περιόδου στην ιστορία του τόπου μας, όπως οι εικόνες του τέμπλου του Προδρόμου που πετάχθηκαν στην σήψη στην σκεπή του Ναού και τώρα με την ευγενική προσπάθεια της Αγγελικής Κοτταρίδη συντηρούνται και θα αποτελέσουν παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές της Νάουσας, είναι ο μεγαλύτερος θησαυρός της γης για τους φιλίστορες και για τους “οπαδούς” της άμεσης δημοκρατίας. Αυτό το υλικό που αποκωδικοποίησε με το έργο του ο κ. Μανώλης Βαλσαμίδης και μας το παρουσίασε, μπορούν να φανούν χρήσιμα με την μελέτη τους στην σύγχρονη εποχή, αναδεικνύοντας ολοφώτιστο το έργο της Ελληνικής Κοινότητας, της τοπικής αυτοδιοίκησης της Οθωμανικής και πρώτης Ελληνικής περιόδου στη Νάουσα, όπως επεσήμανε ο συγγραφέας. Σε άλλο σημείωμα μου θα σταθώ στα όσα εκπληκτικά μας είπε ο πανεπιστημιακός δάσκαλος της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ κ. Νίκος Ιντζεσίλογλου, θερμός αρωγός στο βιβλίο του κ. Βαλσαμίδη, για τα ηθικά διδάγματα και τις προτροπές της Ελληνικής Κοινότητας, στα σημερινά κοινωνικά δρώμενα της πατρίδας μας. Θα κλείσω αυτό με τα ερωτήματα που έθεσε στην τοποθέτηση του ο κ. Βαλσαμίδης για τον καταλυτικό αναπτυξιακό ρόλο της δημογεροντίας της Κοινότητας της Νάουσας, όχι μόνο στην ανασυγκρότηση της καθημαγμένης από το Ολοκαύτωμα του 1822 πόλης, αλλά και της αναγωγής της σε μια κορυφαία περιοχή, λίγες δεκαετίες μετά, με υπηρεσίες που δεν υπήρχαν ούτε καν σε μεγάλες πόλεις και όχι σε μια πόλη με πληθυσμό 12.000 κατοίκων, όπως η Νάουσα.
Ερώτημα πρώτο: Πόσα σχολεία έκτισε το ελληνικό κράτος στη Νάουσα μέχρι το 1940; (σ.σ κανένα!)
Ερώτημα δεύτερο:Πόσες πόλεις με τον πληθυσμό της Νάουσας είχαν νοσοκομείο; (σ.σ καμία!)
Ερώτημα τρίτο: Ποια πόλη αντιστοίχου πληθυσμού διέθετε κλειστό γυμναστήριο; (σ.σ καμία!)
Ερώτημα τέταρτο: Ποια πόλη διέθετε αντίστοιχη ποιότητα απονομής δικαιοσύνης, όταν οι κάτοικοι εμπιστευόταν την δικαιοκρισία των δημογερόντων, καταθέτοντας μάλιστα ανωμοτί και χωρίς να πηγαίνουν στα κρατικά ειρηνοδικεία;
¨Ο πολίτης ένοιωθε μέλος στην Κοινότητα και ξένος προς το κράτος. Είχε ευθύνη και αξιοπρέπεια. Δεν του χρειαζόταν ο όρκος. Η Κοινότητα ήταν αληθινό αυτοδιοικητικό κέντρο.Ποια αυτοδιοίκηση έχουμε σήμερα; Μήπως συγκεντρωτική;” τόνισε ο κ.Βαλσαμίδης. Δεν ξέρω αν προβλημάτισε τους παριστάμενους δημοτικούς άρχοντες. Το σίγουρο είναι ότι ο πολίτης εκείνης της περιόδου είχε εμπιστοσύνη στους θεσμούς, που δημιούργησαν μια πόλη πρότυπο στις αρχές του 20ου αιώνα.
Θόδωρος Ελευθεριάδης
