Με κυνικότητα αντιμετωπίζεται, ο κόσμος των ελευθέρων επαγγελματιών και αυτοαπασχολούμενων, από την πολιτεία, όπως αυτό διαφαίνεται από τις προθέσεις της ηγεσίας του Υπουργείου Εργασίας για την επίλυση του ασφαλιστικού.
Ο ιδιωτικός τομέας, γενικότερα με τον τρόπο που αντιμετωπίζεται από το κράτος, είναι αυτός που παίρνει πικρά μαθήματα από το παρελθόν και είναι εκ προοιμίου απογοητευμένος για το μέλλον. Την αίσθηση αυτή ενισχύει και η εμμονή του κ. Κατρούγκαλου στην επιβολή εισφοράς 20% στον κλάδο σύνταξης και 6,5% στον κλάδο υγείας ,όπου διαφαίνεται πως η διαχείριση της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης δεν διαφέρει από αυτή των προηγουμένων κυβερνήσεων. Βασίζεται και πάλι σε εισφοροδοτικές επιδρομές πάνω στον ιδιωτικό τομέα.
Στις τωρινές πολιτικοοικονομικές συνθήκες όμως για τις εναπομείναντες μικρές-μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες, οι συνήθεις επιδρομές αυτήν τη φορά είναι εξοντωτικές.
Η υφιστάμενη κατάσταση όπως αυτή περιγράφεται από έγκυρα δημοσιεύματα έχει ως εξής:
Στην Ελλάδα σήμερα υπάρχουν 3 εκατ. συνταξιούχοι, 0,7εκατ. εργαζόμενοι στο Δημόσιο, μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ακόμη των οποίων τα έσοδα εξαρτώνται από αποφάσεις και ρυθμίσεις του κράτους καθώς επίσης 1,5 εκατ. άνεργοι και 2,5 εκατ. εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα, αριθμός ο οποίος χάριν της αύξησης φορολογίας και των ασφαλιστικών εισφορών, αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω και μάλιστα από ένα σημείο και μετά εκθετικά.
Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Χώρα μας και απασχολούν προσωπικό αριθμούν περίπου τις 220.000, ενώ οι οικονομικά ενεργοί ασφαλισμένοι στους ΟΑΕΕ,ΟΓΑ, ΕΤΑΑ, φτάνουν το 1,5 εκατομμύριο.
Οι επιχειρηματίες και αυτοαπασχολούμενοι, που οφείλουν στα ασφαλιστικά ταμεία (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, ΕΤΑΑ, ΟΓΑ) τον Νοέμβριο του 2015 σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε το ΙΚΑ, έφτασαν τους 627.840. Η τελευταία τριμηνιαία έκθεση του Κέντρου Είσπραξης Ανεξόφλητων Οφειλών (ΚΕΑΟ) κατέδειξε ότι τα χρέη των ταμείων ξεπερνούν τα 14,8 δις. Ευρώ (σ.σ. αφορούν οφειλές άνω των 5.000 ευρώ κατ’ άτομο)
Σε πρόσφατο δημοσίευμα επίσης αναφέρεται ότι οι 8 στις 10 μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν υπερβαίνουν σε επίπεδο κερδοφορίας το όριο των 5.000 ευρώ.
Εκ των ανωτέρω προκύπτει ότι οι υπόχρεοι ασφαλιζόμενοι αποδίδουν κατά το ήμισυ οφειλές στο σύστημα ασφάλισης, από προφανή αδυναμία λόγω των δυσμενών οικονομικών συνθηκών και σίγουρα λόγω φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής. Η κατάσταση προβλέπεται να επιδεινωθεί περεταίρω λόγω της αύξησης των εισφορών και φόρων, και της αβεβαιότητας του οικονομικού περιβάλλοντος. Παράλληλα τα φαινόμενα της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής θα ενταθούν. Οι κερδοφόρες επιχειρήσεις θα είναι πλέον ελάχιστες ,η ανταγωνιστικότητα και η αξιοπιστία τους θα πληγεί ανεπανόρθωτα, ( ήδη έχουν καταβαραθρωθεί και λόγω του περιορισμού της κίνησης κεφαλαίων και έλλειψης ρευστότητας από το Τραπεζικό σύστημα) με αποτέλεσμα την αναστολή λειτουργίας αρκετών από αυτές, την μεταφορά τους σε γείτονες χώρες με ελκυστικά ευνοϊκό-φιλικό επιχειρηματικό περιβάλλον και την απώλεια ακόμη περισσοτέρων θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα όπως προαναφέρθηκε.
Σε αντίθεση με την Ελλάδα, όπως αυτό επιβεβαιώνεται από τα συγκριτικά στοιχεία της βάσης δεδομένων του ΟΟΣΑ που παραθέτει η <<Ναυτεμπορική>>, στη Γαλλία στο βασικό σύστημα ασφάλισης για κύρια σύνταξη οι αντίστοιχες επαγγελματικές τάξεις για τις οποίες γίνεται αναφορά, στο βασικό σύστημα ασφάλισης για κύρια σύνταξη, επιβαρύνονται : από 0-38.000 ευρώ ποσοστό εισφορών 8,23% και για το ποσό 38.000 έως και 190.000 ευρώ, επιπρόσθετη διαφορά επί του υπολοίπου κατά 1,87%.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που αναφέρει αρθρογράφος της συγκεκριμένης εφημερίδας όπου , με βάση τα στοιχεία αυτά και σε σύγκριση με την πρόταση του ασφαλιστικού σχεδίου της κυβέρνησης, για εισόδημα 70.000 ευρώ, ο ασφαλιζόμενος στην Ελλάδα θα πληρώσει 14.000 ευρώ, ενώ ο αντίστοιχος στη Γαλλία 3.725 ευρώ (3.127 ευρώ έως τα 38.000 ευρώ και επιπλέον 598 ευρώ για το ποσό από τα 38.000 έως τα 190.000). Ακόμη πιο ήπια είναι η εισφοροδοτική αντιμετώπιση των επαγγελματιών σε άλλες χώρες όπως π.χ. στην Ιταλία και το Βέλγιο.
Εύλογα διερωτάται κανείς εάν και κατά πόσο είναι εφικτό να εξασφαλιστούν οι απαραίτητοι πόροι ώστε να διασφαλίζεται η βιωσιμότητα του νέου ασφαλιστικού, αφού εκ των πραγμάτων προκύπτει αδυναμία της εκπλήρωσης των ασφαλιστικών υποχρεώσεων των επιχειρήσεων και των επαγγελματικών τάξεων.
Αυτή η απλή προσέγγιση οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι για ακόμη μια φορά και μάλιστα υπό την πίεση των εταίρων για ασφαλιστική μεταρρύθμιση, η διαχείριση της επίλυσης του ασφαλιστικού, από την ηγεσία του Υπουργείου, αντιμετωπίζεται αποσπασματικά και ως φορολογική παρέμβαση- ασφαλιστική φορολογία, για λόγους κάλυψης Δημοσιονομικού κενού 1,8 δις ευρώ, με υφεσιακά όμως αποτελέσματα.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα η διάρθρωση των φόρων και των εισφορών είναι 70 δις ευρώ ήτοι το 39% του Α.Ε.Π.
Οξύμωρο, όμως στην προσπάθεια της κυβέρνησης να εξασφαλίσει την συναίνεση των επαγγελματικών τάξεων και των επιχειρήσεων, είναι πως ενώ επιχειρεί να αποσπάσει επιπλέον φόρους και εισφορές (από χρήματα που δεν υπάρχουν), την ίδια στιγμή χορηγεί αυξήσεις έως και 8% σε βάθος 4ετίας στους εργαζόμενους του Δημοσίου τομέα προκαλώντας το κοινό αίσθημα του Ιδιωτικού τομέα.
Οι ιδεοληψίες των διαφόρων πολιτικών, που επί δεκαετίες δαιμονοποιούσαν την επιχειρηματικότητα ποινικοποιώντας την, οδήγησαν στην πάγια αντίληψη της ,<< Ελλάδας των Δημοσίων υπαλλήλων και των Άλλων >>. Οι μεν πρώτοι αγωνιούν και ευελπιστούν για το τι θα κάνει το κράτος για αυτούς, οι δε «ΑΛΛΟΙ» απορούν και υπομένουν για το τι κάνει σε αυτούς.(σ.σ. η κυνικότητα που επισημάνθηκε στην αρχή).
Τα σημεία των καιρών επιτάσσουν προσεγγίσεις καλλιεργώντας προσδοκίες, που δεν διχάζουν την κοινωνία αλλά την ενθαρρύνουν να σκέπτεται και να πράττει συνεργατικά.
Το ισχύον ασφαλιστικό σύστημα είναι πλέον παρωχημένο και ανεπαρκές. Οι βασικοί λόγοι είναι το Δημογραφικό, η αύξηση του προσδόκιμου του βίου που προϋποθέτει την αύξηση των ορίων συνταξιοδοτήσεων, η γήρανση του πληθυσμού, οι πρόωρες συντάξεις κατά κύριο λόγο <<ευγενών ταμείων>> και ομάδων με ελάχιστη συνεισφορά στο σύστημα, με διατάξεις που επιτρέπουν προνομιακές αποχωρίσεις και συνήθως δημιουργούν στρεβλώσεις στην αγορά εργασίας, τα πολλά ταμεία ,η άνιση αποδοτικότητα των εισφορών των διαφόρων τάξεων, η πολυπλοκότητα του συστήματος που διευκολύνει την εισφοροδιαφυγή κ.α. Επίσης, ο μεγάλος βαθμός αναπλήρωσης των συντάξεων, που ήταν στο 100% ή και 110% σε αρκετές κατηγορίες ασφαλισμένων προ κρίσης(σήμερα έχει περιοριστεί στο 65-80%), έχει επιβαρύνει το σύστημα.
Επί του ασφαλιστικού, έχουν υποβληθεί και στις προηγούμενες αλλά και στην σημερινή κυβέρνηση, μελέτες κλαδικών φορέων, επαγγελματικών οργανώσεων, θεσμοθετημένων φορέων, επιμελητηρίων(σ.σ..και του Επιμελητηρίου Ημαθίας δια του γράφοντος) και ειδικών, όπου έγκαιρα επισήμαιναν την επαπειλούμενη κατάρρευση του συστήματος, προτείνοντας ταυτόχρονα και λύσεις . Σε όλες γίνεται αναφορά στα ανεπτυγμένα κράτη και στις μεταρρυθμίσεις που έκαναν τις τελευταίες δύο δεκαετίες και στο μοντέλο που ακολουθούν προκειμένου να είναι το σύστημά τους βιώσιμο και αποτελεσματικό. Στην Ελλάδα επιμένουμε να συντηρούμε το μοντέλο του 1960.
Αυτό που πρώτιστα επισημαίνεται, είναι να τηρείται η Συνταγματική επιταγή για αναλογικότητα εισοδημάτων-εισφορών. Συνεπώς πρέπει να γίνει ρεαλιστική προσαρμογή των ασφαλιστικών εισφορών στα τρέχοντα οικονομικά δεδομένα της χώρας και των κλάδων των ασφαλισμένων με ίση ανταποδοτικότητα των εισφορών όλων των κλάδων. Επίσης προβλέπεται η καθιέρωση μεταβατικής ειδικής χαμηλής ασφαλιστικής κατηγορίας (κατηγορία βάσης) βάσει εισοδηματικών κριτηρίων, με δυνατότητα εξομάλυνσης αυτοτελούς απασχόλησης (σ.σ. εκτός των άλλων θα μπορεί να εμπίπτουν νέοι ασφαλιζόμενοι, αυτοαπασχολούμενοι και αγρότες).
Το ισχύον σύστημα είναι καθορισμένων παροχών, συνεπώς είναι σημαντική η μετάβαση σε ένα σύστημα καθορισμένων εισφορών, ώστε οι παροχές να είναι σε συνάρτηση με το εισόδημα ή τις απολαβές του ασφαλιζόμενου. Το δε ύψος των εισφορών θα πρέπει να επιτρέπει και την ανάπτυξη του κεφαλαιοποιητικού πυλώνα. Ειδικοί υπολογίζουν ότι με εισφορές 10% για τον διανεμητικό και 6% για τον κεφαλαιοποιητικό πυλώνα του συστήματος, θα προέκυπτε ποσοστό αναπλήρωσης 55%, (από τα υψηλότερα στον ΟΟΣΑ). Με επιπλέον 4% για την επαγγελματική ασφάλιση, το ποσοστό αναπλήρωσης θα έφτανε στο 75%. Δηλαδή πολύ μικρότερες εισφορές με υψηλότερη απόδοση.
Σε όλα τα κράτη το ασφαλιστικό σύστημα στηρίζεται στις εισφορές και στην κρατική επιχορήγηση. Στη χώρα μας η επιδότηση αυτή είναι σχεδόν διπλάσια των άλλων κρατών με ανταποδοτικό σύστημα. Με στοιχεία του 2013, σε απόλυτους αριθμούς αγγίζει τα 15 δις ευρώ δηλαδή το 1/3 του συνόλου των φορολογικών εσόδων, δηλαδή ποσό ικανό να καταργήσει φόρους που αντιστοιχούν στο ύψος τριών (3) ΕΝΦΙΑ, ή να εξοικονομήσει πόρους που θα υποβοηθούν την χορήγηση μέσω της φορολογίας, Εθνικής σύνταξης που να αποδίδεται σε όλους σε ηλικία 67 ετών ( ακόμη και άτομα με < 15 έτη ασφάλισης ή που θα κατευθύνονται σε μέτρα τόνωσης ζήτησης για εργαζόμενους 50 ετών και άνω).
Οι όποιες τροποποιήσεις έχουν γίνει έως τώρα στο ασφαλιστικό έδιναν την εντύπωση στην κοινωνία ότι δεν συμφέρει να πληρώνει κανείς όλα του τα ένσημα ή και παραπάνω, δημιουργώντας αντικίνητρα για καταβολή ενσήμων μετά τα 15 έτη εργασίας. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να αδιαφορούν πολλοί να κολλούν ένσημα για το σύνολο του εργασιακού τους βίου, αφού με 15 έτη εξασφαλίζεται η κατώτατη σύνταξη, υπονομεύοντας με αυτόν τον τρόπο το μέλλον του συστήματος.
Είναι θετικό, ότι στο σχέδιο της ηγεσίας του Υπουργείου Εργασίας, προβλέπονται, η ενοποίηση των ταμείων ,οι ενιαίοι κανόνες για όλους τους ασφαλισμένους, η διάθεση προστασίας χαμηλών εισοδημάτων καθώς και η πρόθεση αξιοποίησης ανεκμετάλλευτων χρόνων ασφάλισης του ισχύοντος συστήματος.
Η πλήρης αντιμετώπιση όλων αυτών των διαρθρωτικών ζητημάτων, έστω και σε φάσεις, θα έδινε ισχυρό μήνυμα εντός και εκτός Ελλάδος, προθέσεων ουσιαστικής μεταρρύθμισης, αποκαθιστώντας την εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους θεσμούς του κράτους, προβάλλοντας την αρχή της δικαιοσύνης, την αρχή της ισονομίας και ισότητας του νόμου έναντι όλων. Τα ανωτέρω σε συνδυασμό με την αναλογικότητα των εισφορών με τις παροχές, την διακριτή σχέση κόστους /οφέλους (φόρων - εισφορών/παροχών), αποκαθιστούν την φορολογική και ασφαλιστική συνείδηση της κοινωνίας. Η αίσθηση, ότι το κράτος σέβεται τους πολίτες του, τους φόρους και τις εισφορές τους ,τις αρχές και τους νόμους που έχει θεσπίσει, πρέπει να εκπέμπεται και να αποδεικνύεται ξεκάθαρα, σε όλα τις πτυχές του νέου ασφαλιστικού συστήματος,, διασφαλίζοντάς με αυτόν τον τρόπο την αξιοπιστία και την ανθεκτικότητά του.
Η ασφαλιστική μεταρρύθμιση, μπορεί να επιτευχθεί, μόνο με τεχνικές και σχέδια που μπορούν να υλοποιηθούν και μάλιστα άμεσα(σ.σ. διαφορετικά παραμένουν απλά σχέδια). Είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αναπτυξιακή πολιτική της χώρας ,τις βασικές λειτουργίες της οικονομίας, των κοινωνικών σχέσεων και του τρόπου λειτουργίας του πολιτικού συστήματος. Σίγουρα πάντως δεν αντιμετωπίζεται με αποσπασματικές <<φορολογικές αυξήσεις των εισφορών>> και μειώσεις συντάξεων, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί το ασφαλιστικό, που μειώνουν το εισόδημα, αντιστρατεύονται την αναλογικότητα, αποτελούν κίνητρα εισφοροδιαφυγής και ανασφάλιστης εργασίας, δεν διασφαλίζουν την βιωσιμότητα του συστήματος, πλήττουν την ανταγωνιστικότητα και αξιοπιστία των Ελληνικών επιχειρήσεων και μοιραία οδηγούν σε επιπλέον απώλειες θέσεων εργασίας.
