Μαζί με μία από τις ανθρωπιστικές αποστολές του Ερυθρού Σταυρού στην Ειδομένη, βρέθηκα να ταξιδεύω ένα ηλιόλουστο πρωινό, κονβόι με εθελοντές και εργαζόμενους του οργανισμού, καθ΄οδόν προς τα σύνορα. Η Ειδομένη, ένα μικρό χωριουδάκι του νομού Κιλκίς στα σύνορα της Ελλάδας με τα Σκόπια και ο σιδηροδρομικός σταθμός της, ο πρώτος που αντικρύζει ένας ταξιδιώτης προερχόμενος από την Ευρώπη, θα γινόταν φέτος η τρύπα της βελόνας, μέσα από την οποία θα καλούνταν να περάσει ένα μαζικό κύμα προσφύγων και μεταναστών, με προορισμό τη γη της επαγγελίας, τις οικονομικά ισχυρές χώρες του Βορρά.
Σε λιγότερο από μία ώρα είχαμε φτάσει, αντικρύζοντας στο σημείο σκόνη, κοντέινερ και εγκαταλελειμμένες σκηνές· οι αναμνήσεις ενός καλοκαιριού που περνούσαν από εκεί ως και 3000 άνθρωποι την ημέρα. Το τρομοκρατικό χτύπημα στο Παρίσι και η έλευση του χειμώνα έφεραν την επιχείρηση σκούπα. Πλέον τα εκδρομικά λεωφορεία με τους πρόσφυγες, σταθμεύουν σε ένα βενζινάδικο έξω από το χωριό και φτάνουν στο φυλάκιο σε τακτά χρονικά διαστήματα, υπό την επιτήρηση της αστυνομίας, για να μη δημιουργείται συνωστισμός.
Η πρώτη εντύπωση όταν αντικρύζεις τον κόσμο, είναι τα παιδιά· τόσα πολλά μικρά παιδιά. Ένα πρόχειρο σνακ, ένα κουτάκι χυμό, ένας υπνόσακος, μία φρουτόκρεμα ή ένα πάκο σερβιέτες για τις γυναίκες, μοιράζονται από τους εθελοντές σε όσους κατεβαίνουν από τα λεωφορεία. Η συμπεριφορά ολονών μετρημένη και στωική, παρά την κούραση. Ο πολιτισμός αυτών των ανθρώπων, σχεδόν σου δημιουργεί αμηχανία. Τα ευχαριστώ στα αγγλικά, δίνουν και παίρνουν ενώ όσοι δεν γνωρίζουν ούτε αυτό, κλίνουν το κεφάλι σε ένδειξη ευχαριστίας. Όσοι δεν έχουν το σωστό διαβατήριο, μεταφέρονται σε ξεχωριστό λεωφορείο. Όταν συμπληρώνονται οι θέσεις, ξεκινούν για την Αθήνα. Να πάνε πού και γιατί, από εκεί και πέρα κανείς δεν ξέρει.
Την προσοχή μου τραβάει μία οικογένεια με τέσσερα παιδιά, όλα κάτω των έξι ετών. Είναι αδιανόητο πως κατάφεραν να περάσουν την ανοιχτή θάλασσα του Αιγαίου, Δεκέμβρη μήνα, και στη συνέχεια να διασχίσουν τη μισή Ελλάδα, για να φτάσουν στα σύνορα ξυλιασμένοι και άπλυτοι, μόνο με μία σακούλα στα χέρια και τα μπουφάν που φορούσαν στις πλάτες τους. Το ταξίδι τους, δεν έχει φτάσει ακόμη ούτε καν στα μισά. Με το μυαλό μου, τους φαντάστηκα να αγοράζουν αεροπορικά εισιτήρια από ένα αεροδρόμιο της Τουρκίας και να φτάνουν στη χώρα του προορισμού τους, ζεστοί, με τις βαλίτσες τους στα χέρια, όπως οι υπόλοιποι ταξιδιώτες, που οι χώρες τους δεν ρημάζονται από τον πόλεμο. Κοίταξα το σάκο που είχα αφήσει στο βανάκι της αποστολής μου και συνειδητοποίησα με πικρία ότι για οκτώ ώρες, είχα πάρει μαζί μου περισσότερα πράγματα, από ότι αυτές οι οικογένειες για να ξεκινήσουν την καινούργια τους ζωή.
«Δεν έχουν ανάγκη αυτοί», φώναξε ένας οδηγός λεωφορείου. «Go, go», έλεγε αχρείαστα, σε ανθρώπους που ο μεγαλύτερος φόβος τους είναι ότι δεν θα τους αφήσουν να φύγουν και θα παγιδευτούν στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης και της ανέχειας. Σκέφτηκα την ιστορία που μου διηγιόταν ο παππούς μου, όταν στην εκκαθάριση της Τραπεζούντας, η μαμά του τον τύλιξε άρον άρον με μία κουβέρτα και τον έβαλε σε μία βάρκα για να τον σώσει από το θάνατο. Παρόμοια με τις γκρι μάλλινες κουβέρτες που κρατούσαν στα χέρια τους, σαν θησαυρό, κάποιοι που κατέβαιναν από τα σκαλιά των λεωφορείων. «Για ποιόν λόγο τους μοιράζετε αφρολέξ στρώματα», ρώτησε μία Γερμανίδα, που όπως είπε, ήταν ακτιβίστρια. «Τι να τα κάνουν; Θα κοιμούνται στο δρόμο;». Όχι, τα μοιράζουν για το μάθημα της γιόγκα, που ξεκινάει σε λίγο στο φυλάκιο τρία, θέλησα να της απαντήσω αλλά δαγκώθηκα. Οι εικόνες που είχα στο μυαλό μου με σταμάτησαν. Ο μεγαλύτερος πόνος, δεν είναι πάντοτε ο δικός μας και το δικαίωμα στη ζωή και στην αξιοπρέπεια, δεν είναι θέμα άποψης. Σε έναν τέτοιο κόσμο, ίσως τα νεκρά μωρά σταματήσουν να ξεβράζονται στις θάλασσες σαν αζήτητα σκουπίδια στην ακτή.
Στεφανία Βερροιώτου
