Με τα πράσινα κλαδιά τους και με τους μικρούς κίτρινους και κόκκινους σαν μπίλιες καρπούς τους το «Γκι» και το «Ου», κατέχουν μαζί με το έλατο περίοπτη θέση στο στολισμό των σπιτιών τα Χριστούγεννα. Το έθιμο υπήρξε και προ Χριστού όπου τότε γιόρταζαν το χειμερινό ηλιοστάσιο και τη γιορτή του τέλους των μεγάλων νυχτών και συμβόλιζαν την ελπίδα και την προσμονή της άνοιξης και της γονιμότητας.
Η παρεξήγηση αιώνων που υπήρχε στην ονοματολογία τους, ούτε λύθηκε ούτε να λυθεί πρόκειται μελλοντικά. Εάν ρωτήσεις δέκα οι οκτώ θα σου πουν ότι «γκι» είναι το φυτό με τα καταπράσινα στιλπνά κατσαρά γεμάτα ακίδες φύλλα που αγκυλώνουν και με τους μικρούς σφαιρικούς κόκκινους καρπούς. Στην πραγματικότητα αυτό είναι το «Ου», το αρκουδοπούρναρο και στην επιστημονική ορολογία το ilex aquifolium. Είναι θάμνος αειθαλής που σε καλά εδάφη γίνεται δένδρο. Πληροκαρπεί κάθε δύο έως τρία χρόνια και τότε παρουσιάζει μέσα στο δάσος ένα πανέμορφο φαντασμαγορικό θέαμα τους φθινοπωρινούς και χειμωνιάτικους μήνες και καλύτερα να το απολαμβάνεις εκεί στη φυσική του ομορφιά παρά στο σπίτι με κομμένα τα κλαδιά του. Στην περιοχή μας το συναντάς διάσπαρτο σχεδόν σ’ όλο το δάσος ή σε μικρές ομάδες κυρίως στις περιοχές Γραμμένη, Γκουρνόσοβο, Μπάμπες, Ντραζίλοβο.
Τα αγκαθωτά φύλλα του και οι κόκκινοι καρποί του συμβολίζουν το μαρτύριο του Κυρίου και για το λόγο αυτό λέγεται αγκάθι του Χρηστού. Ονομάσθηκε και άγιο δένδρο. Ο Πλίνιος αναφέρει ότι αν φυτευτεί κοντά σ’ ένα σπίτι ή αγρόκτημα προστατεύεται από κεραυνούς και από τα μάγια, διώχνει το δηλητήριο μακριά, τα δε λουλούδια του κάνουν το νερό να παγώνει και τον κορμό του εάν πετάξεις σε οποιοδήποτε ζώο ακόμα και χωρίς να το αγγίξει, έχει την ιδιότητα να κάνει τα ζώα να γυρίζουν πίσω και να ξαπλώνουν δίπλα του. Μύθοι και παραδόσεις σε όποιους τις πιστεύουν. Είναι φυτό φαρμακευτικό εκτός από τους καρπούς του που είναι τοξικοί.
Το πραγματικό όμως όνομα του «γκι», βρίσκεται σε άλλο δένδρο, στον ιξό, στο βίσκο και στην επιστημονική ορολογία στον viscum album. Φυτό με παραξενιές και γοητεία που σπάνια συναντάς στη μαγική φύση. Το τι σκαρφίστηκε για τον πολλαπλασιασμό του φυτού αυτού είναι πραγματικό θαύμα. Τον σφαιρικό κολλώδη καρπό του πρέπει να τον φάει ένα συγκεκριμένο είδος πουλιού, αναφέρεται η τσίχλα, στο πεπτικό σύστημα της οποίας ενεργοποιείται ο σπόρος για να εναποτεθεί με την κουτσουλιά σε κάποιο συνήθως ψηλό κλαδί κάποιου δένδρου. Ο σπόρος δίνει βλαστήδιο που κάνει προς τα κάτω αντί προς τα πάνω (αρνητικός φωτοτροπισμός), τρυπάει τη φλούδα με μυζητήρες μέχρι το κόμβιο του δένδρου ξενιστή, εξασφαλίζοντας έτσι την τροφή για το παρασιτικό «γκι», το οποίο από εκεί κι’ ύστερα αναπτύσσεται κανονικά.
Μ’ αυτόν το σπάνιο πολλαπλασιασμό δείχνει η φύση ότι θέλει να κρατά ισορροπίες και να ελέγχει την εξάπλωση του παράσιτου που μπορεί να καταστεί επικίνδυνο για το δασικό οικοσύστημα.
Πρόκειται λοιπόν για φυτό παράσιτο με σαρκώδη δερματώδη φύλλα, με μικρά κιτρινοπράσινα λουλούδια και με κίτρινους καρπούς, όταν παρασιτεί σε φυλλοβόλα δένδρα, από τα οποία προτιμά τη δρύ και την καστανιά οπότε γίνεται φυλλοβόλο και με άσπρους καρπούς, όταν παρασιτεί σε πεύκα και έλατα οπότε μετατρέπεται σε αειθαλές φυτό.
Για τις πιο πάνω μυστηριώδεις και γοητευτικές παραξενιές, ήταν το μεσαίωνα φυτό για ξόρκια από τις μάγισσες της εποχής, για κατασκευή μαγικού και θαυματουργού φίλτρου, για ξόβεργες για σύλληψη πουλιών. Φιλί κάτω από τα κλαδιά του για ερωτευμένους φέρνει καλή τύχη, ευτυχία, παράγει γονιμότητα, διώχνει γρουσουζιά.
Οι γιατροί της αρχαιότητας Γαληνός, Διοσκουρίδης, Θεόφραστος, Παράκελσος και Πλίνιος αλλά και οι σύγχρονοι βοτανολόγοι και βοτανοθεραπευτές θεωρούν τον ιξό φάρμακο κατά της επιληψίας σαν υποτασικό, αγγειοδιασταλτικό, για την δύσπνοια, το άσθμα, την εμμηνόπαυση, σαν ηρεμιστικό, με αντικαρκινικές πρωτεΐνες.
Σπάνια το συναντάς στην περιοχή μας σε μεμονωμένες ή σε ομαδικά πολύκλαδο κυρίως δένδρο δρυός, καστανιάς, πεύκης και ελάτης.
Παρ’ όλα αυτά ο μυθοπλάστης αλλά και θυμόσοφος λαός έχει αποφασίσει «γκι» να λέγονται όλα τα κλαδιά που στολίζουν τις γιορτινές μέρες των Χριστουγέννων και του νέου έτους τα σπίτια είτε προέρχονται από το αρκουδοπούρναρο, είτε από τον ιξό, ή το κισσό, την κουμαριά ή το έλατο. Όπως έχουν αποφασίσει και οι σημερινές νοικοκυρές να αντικαταστήσουν τα φυσικά κλαδιά με τεχνητές όμορφες δημιουργίες πρώτα γιατί έβλεπαν τα φύλλα των κλαδιών σε λίγο να ξεραίνονται και να πέφτουν μαζί με τους καρπούς και να βρωμίζουν το σπίτι και δεύτερο το κυριότερο γιατί ήδη έχουν αποκτήσει οικολογική συνείδηση.
Εύχομαι σε όσους με διαβάζουν και σε όλο τον κόσμο χρόνια πολλά .
