Του κ. Τρύφωνα Μαρκοβίτη
Διπλ. Μηχανολόγου Μηχανικού
Διπλ. Οικονομολόγου Μηχανικού
Δεδομένα: Στις 2 Ιουνίου 2015 το Ελληνικό δημόσιο είχε υποχρέωση ύστερα από καταδίκη να πληρώσει 11 εκ. ευρώ για χωματερές που εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται και άλλες που αν και έχουν πάψει να δέχονται σκουπίδια δεν έχουν αποκατασταθεί. Τα πρόστιμα σε περίπτωση μη συμμόρφωσης θα επιβάλλονται στο διηνεκές.
Από το 2020 η ΕΕ σχεδόν θα απαγορεύσει τον ΧΥΤΑ. Πίεση προς αυτήν την κατεύθυνση ασκεί ήδη η εφαρμογή του άρθρου 43Ν.4042/2012 που αφορά την επιβολή ειδικού τέλους ταφής για τα απορρίμματα που διατίθενται σε χυτά ύψους 35 ευρώ/τόνο από 1/1/2016 με προσαύξηση 5 ευρώ το χρόνο έως τα 60 ευρώ για όσο χρόνο θα συνεχίζεται η διάθεση τους σε ΧΥΤΑ.
Τον Απρίλιο του 2015 σε ιστορική ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο , εγκρίθηκε με μεγάλη πλειοψηφία νέα οδηγία περιορισμού των λεπτών πλαστικών σακουλών στην Ευρωπαϊκή Επικράτεια. Τα κράτη-μέλη πρέπει είτε να λάβουν μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι η κατανάλωση δεν θα υπερβαίνει τις 90 ελαφριές σακούλες ανά άτομο/χρόνο μέχρι το 2019 και ως 40 μέχρι το 2025, είτε από το 2018 να επιβάλλουν τέλος στους καταναλωτές που τις χρησιμοποιούν. (Στην Ιρλανδία από το 2009 φορολογούν τις πλαστικές σακούλες με 0,44 ευρώ/σακούλα και έτσι κατάφεραν να μειώσουν την κατά κεφαλήν κατανάλωση από 300 σε 21 σακούλες τον χρόνο. Στην Ελλάδα χρησιμοποιούμε πάνω από 400 πλαστικές σακούλες ανά άτομο ανά έτος.)
Η εφαρμογή του νόμου 2939/01 εναρμονισμένου με την κοινοτική οδηγία 94/62 «για τις συσκευασίες και τα προβλήματα της συσκευασίας» υποχρεώνει όλες τις επιχειρήσεις που εισάγουν, παράγουν και διαθέτουν στην εγχώρια αγορά συσκευασμένα προϊόντα να μεριμνούν για την συλλογή και ανακύκλωση των συσκευασιών τους ώστε να αποφύγουν ποινικές, αστικές και διοικητικές κυρώσεις που προβλέπονται από το άρθρο 20 του ν. 2939/2001 για όσους δεν συμμορφωθούν. (Λαμπρό πεδίο δράσης για τις εταιρίες παραγωγής-διάθεσης φυτοφαρμάκων να συμβάλλουν στην τακτοποίηση των άδειων συσκευασιών των από τους μικρούς σκουπιδότοπους στα σημεία γεμίσματος ψεκαστικών βυτίων)
Το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΕΣΔΑ) που δόθηκε προ ημερών για διαβούλευση από το υπουργείο περιβάλλοντος προβλέπει.
1) Χωριστή συλλογή αποβλήτων τουλάχιστον για το γυαλί, το χαρτί, το μέταλλο, το πλαστικό και τα βιοαποδομήσιμα οργανικά.
2) Εκπόνηση από τους δήμους τοπικά σχέδια διαχείρισης αποβλήτων με εκπαίδευση για τη διαλογή στην πηγή.
Από τα ανωτέρω βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα ότι για να φθάσουμε στο σημείο να μην θάβουμε σκουπίδια από το 2020 ή να θάβουμε ελάχιστα πρέπει να ξεκινήσουμε από σήμερα να ελέγχουμε τι κάνει ο καθένας μας με τα σκουπίδια του.
Αυτό είναι σίγουρα αδύνατον να το πετύχουμε όταν έχουμε κάδους στους δρόμους (υπόγειους ή εναέριους) που παροτρύνουν τους δημότες να παράγουν όσα σκουπίδια γουστάρουν και να τα ξεφορτώνονται στην στιγμή σαν να μην συμβαίνει τίποτα.
Η κοινή λογική λέει ότι είναι απλό. Αγοράζουμε κυρίως τρόφιμα και κάποια λίγα άλλα πράγματα συνήθως συσκευασμένα, όπου το περιεχόμενο το χρησιμοποιούμε και την συσκευασία την ανακυκλώνουμε τοποθετώντας την στον κατάλληλο αποδέκτη που θα ορίσει ο Δήμος. Το ίδιο για τα βιοαποδομήσιμα οργανικά που είναι η φύρα από την προετοιμασία του φαγητού και το καθάρισμα των φρούτων. Είναι τόσο δύσκολο;
ΣΤΟΧΟΣ
Α) Να αποκαταστήσουμε τον πρώην σκουπιδότοπο στην Πλακένια. Τεράστια εστία μόλυνσης-κινδύνου λόγω αερίων που έχουν συσσωρευτεί στα σπλάχνα του, μόλυνσης υπογείων υδάτων και τυχών κατολισθήσεων.
Β) Αστικά απορρίμματα.
Να θάβονται μόνο το 10-15% σε ΧΥΤΑ μέχρι το 2020 και μάλιστα αυτά να είναι αδρανή υλικά χωρίς ιδιαίτερες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Ήδη από το 2012 η Ελβετία, η Γερμανία, η Σουηδία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Νορβηγία, η Δανία, η Αυστρία κατόρθωσαν να θάβουν λιγότερο από το 5% των σκουπιδιών των. Έτσι έχουμε και εμείς την δυνατότητα το πρόβλημα των σκουπιδιών, για το οποίο οι δήμοι στην Ελλάδα αδιαφόρησαν να δημιουργήσουμε νέες θέσεις εργασίας και ανάπτυξη.
ΤΡΟΠΟΣ
Τι δεν πρέπει να κάνουμε!!!
Να σταματήσουν οι πολιτικοί μας θεωρώντας ότι αποφεύγουν το πολιτικό κόστος και διευκολύνουν τον δημότη, να αναζητούν «μαγικές λύσεις» μηχανικής διαλογής ή οποιαδήποτε άλλης μορφής «βιομηχανοποίησης» με την κατασκευή συγκεντρωτικών μονάδων χωρίς την πρέπουσα κοινωνική συμμετοχή απαξιώνοντας την αυτενέργεια του δημότη με λύσεις που είναι απαράδεκτες από οικονομική και περιβαλλοντική άποψη και επί δεκαετίες κάνανε μια τρύπα στο νερό. Επίσης να σταματήσουν να θεωρούν ότι οι δημότες είναι ανώριμοι να αναλάβουν υπεύθυνη συμμετοχή στην διαχείριση των απορριμμάτων και επί πλέον επειδή οι ίδιοι έτυχε να εκλεγούν σε θέσεις εξουσίας να αναβαπτίζονται σε παντογνώστες.
Τι πρέπει να κάνουμε στα πλαίσια του τοπικού σχεδίου διαχείρισης απορριμμάτων.
α) Τα δημοτικά τέλη να είναι ανάλογα των σκουπιδιών που παραδίδει το κάθε νοικοκυριό-επιχείρηση-υπηρεσία, π.χ. στο δικό του προσωπικό κάδο, ή κάδους μια φορά την εβδομάδα. Θα υπάρχουν κάδοι διαφόρων μεγεθών και ανάλογα με το μέγεθος θα είναι και τα δημοτικά τέλη. Το μια φορά την εβδομάδα και η περιορισμένη χωρητικότητα του κάδου πιέζει διαρκώς για την αποφυγή δημιουργίας σκουπιδιών.
Η παραπάνω αρχή είναι ο πυρήνας των ευρωπαϊκά εφαρμοζομένων συστημάτων «ΠΛΗΡΩΝΩ ΟΣΟ ΠΕΤΑΩ» και όχι την χρέωση με μοναδικό μέτρο τα τετραγωνικά με τον αναχρονιστικό νόμο 25/1975, όπου είτε βγάζεις σκουπίδια είτε όχι πληρώνεις τα ίδια χρήματα.
β) Η διαλογή στο χαρτί, πλαστικό, μέταλλο και οπωσδήποτε των χάρτινων συσκευασιών γάλακτος, αναψυκτικών (Tetra Pak) πρέπει να γίνεται στην πηγή δηλ. στην κατοικία-επιχείρηση-υπηρεσία. Κατόπιν οι χρήστες-καταναλωτές να τοποθετούν το κάθε είδος χωριστά στους κάδους ανακύκλωσης που θα τοποθετήσει ο δήμος σε χωριστά σημεία της πόλης και στις 14 κοινότητες μας. Πληροφορηθήκαμε από τον τοπικό τύπο ότι ο δήμος δρομολογεί την αγορά 500 μεταλλικών κάδων των 1300 λίτρων. Οι κάδοι αυτοί με τα κατάλληλα καπάκια μετατρέπονται άνετα σε κάδους ανακύκλωσης.
Επίσης πρέπει να ξεχωρίζονται από τα οικιακά απορρίμματα και να επιστρέφονται εκεί που τα αγοράσαμε ληγμένα και μη φάρμακα, μπαταρίες ορυκτέλαια, σπρέι, κλπ.
γ) Είναι επιπλέον σημαντικό να πετύχει η αξιοποίηση των οργανικών βιοαποδομήσιμων απορριμμάτων, που το ποσοστό τους είναι πάνω από 30%. Μέσα σε αυτό δεν ανήκουν τα φαγητά και τα λάδια (ακατάλληλα για κομποστοποίηση). Ο Δήμος της Νάουσας περιβάλλεται από αγροτικές καλλιέργειες και μπορεί να γίνει άμεση αξιοποίηση των οργανικών και μετατροπή τους σε εδαφοβελτιωτικό για κήπους λαχανόκηπους και δενδροφυτείες. Οι αγρότες με τις οργανώσεις τους θα έπρεπε να το κοιτάξουν αυτό. Τα οργανικά βιοαποδομήσιμα δεν μυρίζουν όταν δεν είναι κλεισμένα σε πλαστικές σακούλες.
Για να επιτευχθούν τα παραπάνω χρειάζεται πληροφόρηση και ενημέρωση των δημοτών για αποφυγή-επαναχρησιμοποίηση-ανακύκλωση απορριμμάτων με στυλοβάτη την εκπαιδευτική κοινότητα από τους παιδικούς σταθμούς μέχρι το Λύκειο.
Με την παραπάνω οργάνωση βγαίνει από την μέση και η πλαστική σακούλα. Όταν μπούμε σε αυτό το πνεύμα «Κάνοντας το απλό και σωστό από την αρχή» τότε θα αλλάξουν και οι απαιτήσεις μας και η πίεση προς τους παραγωγούς και διακινητές προϊόντων (π.χ. θα απαιτήσουμε ανακυκλώσιμες πάνες, αλλαγή πολιτικής των Σούπερ Μάρκετς στις πλαστικές σακούλες κλπ)
Άλλωστε η κρίση θα ξεπεραστεί τότε μόνον όταν καταπιαστούμε με έναν τομέα και δείξουμε ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε εξίσου καλά (π.χ. να θάβουμε το 5% των σκουπιδιών) όπως έκαναν άλλοι ικανοί λαοί στην γεωγραφική και πολιτισμική περιοχή που ανήκουμε.
