Γράφει ο Γαβριήλ Καούρης
Αφορμή για να γίνει κανείς θύμα (στο bullying) μπορεί να υπάρχουν κάποιοι αντικειμενικοί παράγοντες: εμφάνιση ενός μαθητή, μπορεί λ.χ. να φοράει γυαλιά ή να ντύνεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο που δεν ανταποκρίνεται στο μέσο όρο, ο χοντρός, ο αδύνατος, ο πολύ ψηλός ή αντίστοιχα ο πολύ κοντός. Ο καλός μαθητής, ο «σπασίκλας» είναι σχεδόν πάντοτε θύματα του σχολικού εκφοβισμού, όπως και εκείνος ο μαθητής με «ευσεσημασμένη» θηλυπρέπεια. Ο «άφιλος» μαθητής, εκτός από τα αισθήματα μοναξιάς, και κατάθλιψης που βιώνει, γίνεται συνήθως στόχος για εκφοβισμό, με ολέθρια αποτελέσματα. Ακόμα κάποιοι μαθητές άβουλοι, δειλοί, συνεσταλμένοι, αναποφάσιστοι, χωρίς δύναμη θέλησης και πρωτοβουλίας, που συνήθως προέρχονται από ένα αυστηρό πολύ και αυταρχικό οικογενειακό περιβάλλον κι ένα σχολείο ανεπαρκές να τα βοηθήσει γίνονται βορά των ορέξεων των βασανιστών τους.
Αυτό που έχει σημασία στην προκειμένη περίπτωση να διευκρινισθεί είναι ότι στο σχολικό περιβάλλον οι μαθητές έχουν την τάση να συμπεριφέρονται με έναν συγκεκριμένο τρόπο, που στο πλαίσιο του σχολείου θεωρείται ως κοινωνικά αποδεκτός. Ό,τι αποκλίνει απ’ αυτό το μέσο όρο προς τα πάνω θυματοποιείται και υφίσταται το bullying και ό,τι προς τα κάτω περιθωριοποιείται.
Ύστερα απ’ όσα γράψαμε ως τώρα γίνεται, νομίζουμε, αντιληπτό ότι αυτό το bullying δεν είναι ένα φαινόμενο νέο. Είναι φαινόμενο σύμφυτο με την εκπ/ση και ότι με παρεμφερή μορφή – αλλά λιγότερη βιαιότητα – υπήρχε πάντα και συνεπώς ποτέ δεν υπήρξε χρυσή εποχή για την εκπαίδευση όσον αφορά το φαινόμενο αυτό.
Ωστόσο τα τελευταία χρόνια και η συχνότητά του (στη χώρα μας δυστυχώς κατέχει ποσοστό 25%, κι είναι το πιο υψηλό στην Ευρώπη μετά τη Ρουμανία) και η μορφή του μιμείται τα Αμερικανικά πρότυπα. Εκεί, γειτονιές υποβαθμισμένες οικονομικά και κοινωνικά, με υψηλό δείκτη εγκληματικότητας και βίας και με επικίνδυνη ζωή κάνουν αφόρητη τη διαβίωση. Αυτές όμως οι εικόνες ζωής αντί να γίνονται παραδείγματα προς αποφυγή, δυστυχώς, γίνονται πρότυπα μίμησης. Στις ίδιες κοινωνίες των Αμερικανουπόλεων επικρατεί το απρόσωπο, το άνευρο, η αδιαφορία για το συνάνθρωπο που μπορεί να βασανίζεται, να υποφέρει και να πεθαίνει δίπλα σου αβοήθητος. Δυστυχώς αυτή η μορφή ζωής εισάγεται και στην Ευρώπη και στη χώρα μας. Η παγκοσμιοποίηση από το ένα μέρος και ο συνεχής βομβαρδισμός του τηλεθεατή απ’ τα κανάλια της ιδιωτικής προπάντων τηλεόρασης με αυτού του είδους τα πρότυπα ζωής και δράσης πάνε να αλλοιώσουν την αλλοτινή ομορφιά της ελληνικής κοινωνικής ζωής και να μεταβάλλουν τα παιδιά μας σε υποψήφιους εγκληματίες και τα σχολεία ας σε θηριοτροφεία.
Δεν αρκεί όμως να επισημαίνουμε παθογένεια και να μένουμε στις διαπιστώσεις. Πόσους ακόμη αθώους Βαγγέληδες και Αλέξιους θα χάσουμε; Πόσα αθώα παιδιά αφήνουμε να ζουν το δικό τους Γολγοθά; Κάτι πρέπει να γίνει ώστε να βοηθηθούν και οι θύτες και τα θύματα. Αυτό όμως θα το πούμε στη συνέχεια.
***
Επισημάναμε ότι το φαινόμενο του bullying (εκφοβισμού, καταδυνάστευσης) εξαπλώνεται παντού: αρχίζει από το νηπιαγωγείο, δε σταματά στο Λύκειο αλλά συνεχίζεται και στο φοιτητικό χώρο και δεν περιορίζεται μόνο στα σχολικά περιβάλλοντα. Έχουμε τη συγκλονιστική μαρτυρία φοιτήτριας (MEGA, T.V. 19-3-2015), που έπεσε θύμα άγριου bullying, είχε υποστεί απίστευτα μαρτύρια, χωρίς να έχει κάνει κάποιο λάθος, που να προκαλέσει το αφόρητο ψυχολογικό της μαρτύριο, και σίγουρα δεν είναι η μόνη.
Όλα τα παιδιά λίγο πολύ ζουν σ’ ένα περιβάλλον βίαιο, είτε είναι στο δρόμο είτε είναι στη τηλεόραση, η βία είναι παντού, από εκεί ξεκινάει το bullying. Βέβαια με αυτή τη λογική, θα μπορούσε να πει κάποιος, δεν πρόκειται να φύγει απ’ τα ζωή μας. Ας μη βαδίζουμε όμως μοιρολατρικά. Ας δράσουμε όχι μόνο κατασταλτικά, αλλά και προληπτικά, προτού αυτή η μάστιγα του φοβερού ιού που ακούει στ’ όνομα bullying πάρει ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις στη ζωή μας. Καιρός να δραστηριοποιηθούμε μεθοδικά, βάσει σχεδίου, όλοι οι αρμόδιοι φορείς της πολιτείας και να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα ώστε, αν όχι να εξαλειφθεί ριζικά, γιατί αυτό είναι μάλλον αδύνατον, αλλά να περιοριστεί στο ελάχιστο δυνατό αυτό το άθλιο φαινόμενο.
Πρώτα-πρώτα το σχολείο, η εκπαίδευση σ’ όλη της την έκταση, πρέπει να πάρει ένα ενεργό ρόλο, αφού μέσα στους χώρους της συμβαίνει αυτός ο εκφοβισμός και η καταδυνάστευση μεταξύ των τροφίμων της.
Οφείλει ο κάθε εκπαιδευτικός ατομικά, αλλά και συλλογικά οι εκπαιδευτικοί του κάθε σχολείου σε συνεργασία και με τους γονείς και κηδεμόνες, αυτούς που έχουν ιδιαιτέρως ζωηρά και επιρρεπή στη βία παιδιά, να βρίσκονται σε μια συνεχή επαγρύπνηση.
-Να επισημαίνουν τις «ευσεσημασμένες» τις καραμπινάτες, όπως αλλιώς θα λέγαμε, περιπτώσεις εκφοβισμού και να παίρνουν όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα για τη θεραπεία, την καταστολή αυτών των κρουσμάτων. Εκτός από τη δική τους μέριμνα, όπου την κρίνουν αναποτελεσματική και ατελέσφορη θα πρέπει να ζητούν και τη βοήθεια του Σχολικού Συμβούλου και σχολικού ψυχολόγου.
-Να προλαβαίνουν την εκδήλωση φαινομένων εκφοβισμού, πλησιάζοντας με τρόπο εκείνους εκ των μαθητών τους, τους οποίους πιθανολογούν ότι μπορούν εξαιτίας αντικειμενικών παραγόντων (φορούν γυαλιά, είναι πολύ παχείς, ψηλοί, πολύ κοντοί κ.λπ.) να γίνουν στόχος εκφοβισμού ζωηρών και επιρρεπών στη βία συμμαθητών του τμήματός τους, του σχολείου τους, της γειτονιάς τους και να πληροφορούνται μήπως ήδη έχουν γίνει θύματα εκφοβισμού. Από την ακτίνα της δράσης τους δεν πρέπει να λείψει το «στενό μαρκάρισμα» των πιθανών θυτών. Θα καταβάλλουν την ανάλογη φροντίδα ώστε να χαλιναγωγείται η υπερχειλίζουσα δραστηριότητά τους, που στρέφεται προς αυτήν την κατεύθυνση του εκφοβισμού και της καταδυνάστευσης.
Συνεχίζεται
