Η 22 Μαρτίου είναι μια μέρα αφιερωμένη στο νερό, το δημόσιο αγαθό, το δομικό στοιχείο του σύμπαντος και το πρωταγωνιστή στο έργο της ζωής, που θεωρείται και είναι κάτι παραπάνω από ένα πολύτιμο φυσικό αγαθό, η «Αρχή των πάντων» κατά τον Θαλή τον Μιλήσιο.
Είναι μια παγκόσμια ημέρα ευαισθητοποίησης για το πολυτιμότερο αυτό συστατικό της ζωής που τείνει πλέον να μετατραπεί σε είδος πολυτελείας, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, αλλά και της αλόγιστης χρήσης από τον άνθρωπο.
Τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Νερού τα Ηνωμένα Έθνη επικεντρώνονται στη σχέση του νερού με τη βιώσιμη ανάπτυξη, όπως αυτή αναδεικνύεται από τη σχέση του υδάτινου στοιχείου με τη δημόσια υγεία, τα οικοσυστήματα, την αστικοποίηση, τη βιομηχανική παραγωγή, την ενέργεια και τα τρόφιμα, ακόμη κι αυτήν την ισότητα των δύο φύλων.
Βιώνουμε μια παγκόσμια κρίση στη διαχείριση των υδατικών πόρων και στην προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος και όχι μόνο και αυτή η κρίση είναι συνέπεια μιας «αναπτυξιακής λογικής» που δεν αναγνωρίζει το απλό γεγονός, ότι το νερό είναι μεν ένας ανανεώσιμος πόρος, αλλά δεν παύει να είναι ένας περιορισμένος πόρος.
Ορισμένοι από τους δείκτες που αποτυπώνουν καλύτερα τα αποτελέσματα αυτής της κρίσης είναι οτι.
- 2 στους 10 ανθρώπους του πλανήτη δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό με αποτέλεσμα να πεθαίνουν 4.000 παιδιά κάθε χρόνο.
- 4 στους 10 δεν διαθέτουν έστω και στοιχειώδες σύστημα διάθεσης λυμάτων.
- 35.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε μέρα λόγω έλλειψης πόσιμου νερού αλλά και από τις συνέπειες της ρύπανσης των επιφανειακών και υπόγειων νερών.
Τα προβλήματα δεν παρουσιάζονται με την ίδια οξύτητα παντού. Η Ελλάδα είναι μία σχετικά ευνοημένη υδρολογικά χώρα της Μεσογείου, αν και η αναντιστοιχία της χρονικής και κυρίως χωρικής κατανομής των βροχοπτώσεων με τις χρονικές και χωρικές κατανομές της ζήτησης έχουν δημιουργήσει στο παρελθόν και εξακολουθούν να δημιουργούν προβλήματα έλλειψης νερού, ιδιαίτερα σε περιόδους ανομβρίας.
Ευρύτερα αποδεκτή είναι επίσης η διαπίστωση ότι, λόγω ευκολίας, η εκμετάλλευση των υπογείων νερών γίνεται με εντονότερο ρυθμό σε σύγκριση με την εκμετάλλευση των επιφανειακών νερών, καθώς στη δεύτερη περίπτωση είναι αναγκαίες σοβαρές και συχνά μακροχρόνιες επενδύσεις.
Οι ορθές αυτές διαπιστώσεις έχουν ωστόσο οδηγήσει σε μία μονόπλευρη στρατηγική αντιμετώπισης του προβλήματος, η οποία σε γενικές γραμμές περιορίζεται στη διαχείριση της προσφοράς, δηλαδή στην αύξηση των διαθέσιμων ποσοτήτων μέσω αναπτυξιακών έργων, όπως είναι οι μικροί και μεγάλοι ταμιευτήρες, οι εκτροπές κ.λπ.
Η γενικότερη τάση μείωσης των προς εκμετάλλευση πόρων είτε λόγω κλιματικής αλλαγής είτε λόγω της εντεινόμενης ρύπανσης των νερών, σε συνδυασμό με τις αυστηρότερες ευρωπαϊκές απαιτήσεις για τα οικοσυστήματα επιβάλλουν περιορισμούς και καθιστούν δαπανηρότερα τα αναπτυξιακά αυτά έργα. Κατά συνέπεια, είναι επιτακτική η ανάγκη να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη διαχείριση της ζήτησης, στο πλαίσιο μιας περισσότερο ολοκληρωμένης διαχείρισης.
Στην Ελλάδα το κύριο πρόβλημα εντοπίζεται στην έλλειψη διαχειριστικών πρακτικών και την υπερκατανάλωση, που οφείλεται στην ανυπαρξία ορθολογικής χρήσης. Η μέση ημερήσια κατανάλωση νερού ανά άτομο ανέρχεται στα 145 l, τη στιγμή που θα μπορούσε να μειωθεί στα 50 l με την υιοθέτηση καλών πρακτικών και την αλλαγή τεχνολογιών μέσα στις κατοικίες. Τη μερίδα του λέοντος της κατανάλωσης στην Ελλάδα κατέχει, βέβαια, η γεωργία και η βιομηχανία με ποσοστό που φτάνει το 80%, με κατεξοχήν υδροβόρες καλλιέργειες. Παράλληλα, ο τουρισμός, η «βαριά βιομηχανία» της χώρας μας, δεν στηρίζεται σε βιώσιμες και ορθές πρακτικές, γεγονός που επιβαρύνει παραπάνω ήδη ευάλωτες περιοχές, όπως τα νησιά, που χαρακτηρίζονται από περιορισμένη διαθεσιμότητα υδατικών πόρων. Οι απώλειες λόγω της παλαιότητας των δικτύων είναι πολύ υψηλές και σε κάποιες περιπτώσεις φτάνουν έως και το 50%.
Το νερό δεν διαρκεί για πάντα. Κάποιοι από εμάς συμπεριφερόμαστε σαν να είναι δωρεάν. Σαν να μας ανήκει. Το έγκλημα αυτό πρέπει να σταματήσει. Η χώρα μας μπορεί να μην στερείται μέχρι στιγμής υδατικών πόρων. Ωστόσο, απαιτείται ορθολογική διαχείρισή του, γιατί αλλιώς θα έρθουμε αντιμέτωποι με σοβαρά προβλήματα στο μέλλον.
Η διαχείριση των υδατικών πόρων θα πρέπει να μπει κεντρικά στην ατζέντα τόσο της κεντρικής διοίκησης όσο και της τοπικής αυτοδιοίκησης, ως εθνική στρατηγική πρώτης προτεραιότητας. Τα εργαλεία και τα παραδείγματα από το εξωτερικό είναι πολλά και μπορούν να αξιοποιηθούν αν υπάρξει η πολιτική βούληση.
Σήμερα αποτελεί επιτακτική ανάγκη η υιοθέτηση μιας διαφορετικής προσέγγισης, που θα έχει ως κεντρικό πυρήνα της την ορθολογική διαχείριση ενός κοινωνικού αγαθού, τη συμμετοχική διαβούλευση και την εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών, τη μείωση της κατανάλωσης, την προστασία από τη ρύπανση και την επαναχρησιμοποίηση.
Η προσέγγιση δεν θα πρέπει να είναι πλέον η κάλυψη της ζήτησης με αύξηση της παροχής, αλλά η διαχείριση της προσφοράς, η αξιοποίηση εναλλακτικών πρακτικών και η μείωση της ζήτησης.
Ο ρόλος των ΔΕΥΑ στο παραπάνω παγκόσμιο γίγνεσθαι είναι σημαντικός παρά τα όποια λειτουργικά τους προβλήματα.
Οι ΔΕΥΑ, που ανέλαβαν να αντιμετωπίσουν υδρευτικά και προβλήματα αποχέτευσης σε μεγάλες εκτάσεις με ελλιπή μέσα και προσωπικό, αντί να ενισχυθούν, αποδυναμώθηκαν, ενώ αυξήθηκαν οι προκλήσεις με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπες, δηλαδή τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας, την παροχή νερού σε χαμηλή τιμή για τον καταναλωτή, αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος, με την τήρηση των υποχρεώσεων που απορρέουν από την εφαρμογή της εθνικής κι ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας, όπως και τους εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους για τη λειτουργία των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων και νερού. Επιπλέον, λειτουργούν τις ενεργοβόρες εγκαταστάσεις τους με υψηλό ενεργειακό κόστος, αφού η ΔΕΗ τιμολογεί τις ΔΕΥΑ όπως τιμολογεί τους κοινούς καταναλωτές και όχι τις βιομηχανίες.
Για το προφίλ των σύγχρονων εταιρειών ύδρευσης και τις στρατηγικές επιλογές τους ως επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας, που οφείλουν να παρέχουν άφθονο, φθηνό, υγιεινό νερό προς όφελος των καταναλωτών τους, είναι επιτακτική η ανάγκη εφαρμογής ενιαίας εθνικής πολιτικής από μια Ρυθμιστική Αρχή Υδάτων, κατά το πρότυπο της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας.
Με επίγνωση της ευθύνης τους απέναντι στο κοινωνικό σύνολο, οι σύγχρονες επιχειρήσεις ύδρευσης ανάγουν το πρόβλημα σε πρόκληση. Συμμάχους στην προσπάθεια αυτή οι επιχειρήσεις, ελπίζουν να βρουν την Πολιτεία - που στο παρελθόν συχνά αδράνησε - την τοπική κοινωνία – που συχνά στο παρελθόν αναίτια αντιτάχθηκε σε αλλαγές - ακόμη και όταν η κοινή ωφέλεια τους ήταν οφθαλμοφανής, ενώ σημείωσε ότι σύμμαχοι οφείλουν να αποτελέσουν και τα ΜΜΕ, συνεισφέροντας στην αναγνώριση και κατανόηση του προβλήματος και έτσι στην απαραίτητη ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και του κάθε πολίτη για τις δικές του ευθύνες.
Η Δ.Ε.Υ.Α. Βέροιας έως σήμερα έχει επιτελέσει τεράστιο έργο στον τομέα της σύγχρονης υποδομής στην πόλη μας και όλοι εμείς Διοίκηση και εργαζόμενοι, δίνουμε τη δική μας καθημερινή μάχη για την εδραίωση του αισθήματος ασφάλειας των καταναλωτών μας, τον εκσυγχρονισμό των υποδομών, τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, τον αναπτυξιακό προσανατολισμό, την προστασία του περιβάλλοντος και φυσικά τη σωστή αειφόρο διαχείριση του νερού, ενώ έχουμε θέσει ως μεγάλο στόχο να προχωρήσουμε το επενδυτικό πρόγραμμα στον τομέα των δικτύων, σε όλα τα Δημοτικά Διαμερίσματα του Δήμου.
Η ΔΕΥΑΒ εξασφαλίζει συνθήκες ασφαλούς υδροδότησης σε κάθε οικισμό, με όσο το δυνατόν καλύτερης ποιότητας νερό. Ο στόχος αυτός υπηρετείται όχι μέσω της εξάντλησης των φυσικών πόρων, αλλά πρωτίστως μέσω δράσεων εξοικονόμησης και μείωσης του νερού που χάνεται λόγω κακής ποιότητας των δικτύων και διαχείρισης των υδραγωγείων. Το σύστημα τηλέλεγχου – τηλεχειρισμού που έχει εγκατασταθεί και επεκτείνεται, συνεισφέρει σε μια πιο ολοκληρωμένη, ορθολογική και αειφόρο διαχείριση των νερών της περιοχής.
Αλλά και στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος η επιχείρησή μας συντηρεί και επεκτείνει τα δίκτυα αποχέτευσης και αναβαθμίζει συνεχώς το Βιολογικό Καθαρισμό των λυμάτων, ενώ στο πλαίσιο της προωθημένης περιβαλλοντικής πολιτικής που υλοποιεί, εξετάζεται και προωθείται η δυνατότητα αποκεντρωμένης διαχείρισης αστικών υγρών αποβλήτων σε απομακρυσμένους οικισμούς του νέου Δήμου Βέροιας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις μονάδες επεξεργασίας λυμάτων στο Κάτω Βέρμιο και στα Ριζώματα, ενώ είναι στο στάδιο της διακήρυξης και οι βιολογικού καθαρισμοί στο Πολυδένδρι και στην Καστανιά.
Η ύδρευση και αποχέτευση αποτελούν όπως καθαρά συμπεραίνουμε από όλα τα παραπάνω ανθρώπινο δικαίωμα, συνεπώς ο δημόσιος και κοινωφελής χαρακτήρας της Δ.Ε.Υ.Α.Β. και όλων των επιχειρήσεων που ασχολούνται με το νερό είναι αδιαπραγμάτευτος. Θεωρούμε το νερό και την αποχέτευση ως δημόσια κοινωνικά αγαθά και όχι εμπορεύματα και υπερασπιζόμαστε με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο τον χαρακτήρα της Δ.Ε.Υ.Α.Β. ως κοινωφελούς επιχείρησης και συνεπώς, είμαστε σε αντίθεση με τις απόψεις που προωθούν την ιδιωτικοποίηση του νερού.
Στη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα για το Νερό, ας αναγνωρίσουμε την απαραίτητη-σημαντικότατη συμβολή του νερού στη βιώσιμη ανάπτυξη ενός τόπου και ας ενισχύσουμε τις προσπάθειές μας για να προστατεύσουμε τα ποτάμια, τις λίμνες και τους υδροφόρους ορίζοντες.
Σε κάθε περίπτωση, οι όποιοι εορτασμοί για την Παγκόσμια Ημέρα για το Νερό καλό είναι να μην μείνουν κενό γράμμα, εθιμοτυπική υπενθύμιση και ευκαιρία για ανούσιες κορώνες αλλά να συμβάλουν στην εδραίωση της συνείδησης τόσο στους πολίτες όσο και στους διοικούντες, ότι το σημείο μηδέν για το διαθέσιμο προς χρήση Νερό έχει ήδη φτάσει και απαιτείται η εγρήγορση όλων για την προστασία ακόμη ενός πόρου…προς εξαφάνιση.
Ας εντείνουμε τις προσπάθειες μας, στους διεθνείς οργανισμούς, στις κυβερνήσεις και στις τοπικές κοινωνίες για να επιτύχουμε τους στόχους μας.
Είναι υπόθεση όλων μας…..
