Η Νάουσα τρέφει μεγάλη αγάπη προς τα εξωκκλήσια της, είναι γεγονός. Με την έξω Υπαπαντή το δέσιμο είναι, νομίζω, μεγαλύτερο. Είναι λατρεία, και κατά καιρούς δεν είναι λίγοι, άνδρες και γυναίκες, που ανηφορίζουν τον κοπιαστικό εκείνον ανήφορο, για πάνω από μιάμιση ώρα, για να φτάσουν να χαρούν το τέλος της ανάβασης και να πουν: Α, φτάσαμε! Και το λένε όλοι, μικροί και μεγάλοι.
Είδα, στα χρόνια που με κάθε ευκαιρία, με τον ορειβατικό, με το σχολειό μου, με τον προσκοπισμό, με ξένους, με την ψαλτική τέχνη, ανέβαινα στο μοναστήρι, είδα ανθρώπους κάθε ηλικίας, προσκυνητές, ταγμένους να ανεβαίνουν το ανηφορικό, απότομο σε περιπτώσεις, δαντελωτό μονοπάτι μέσα στο δάσος, με τα ξέφωτά του, την εκπληκτικά ωραία θέα προς την απέναντι πλευρά και το βαθύ "γοητευτικό" φαράγγι, είδα μεγάλους και μικρούς, με πίστη και ευλάβεια και αγώνα να ανηφορίζουν ο ένας πίσω από τον άλλο, και κάποια μέρα μια γερόντισσα διπλωμένη στα δυο, "συγκύπτουσα". Την προσπεράσαμε, με την ευχή: κουράγιο γιαγιά.
Αν θέλετε να μάθετε, η γιαγιά ανέβηκε, πρόλαβε τη λειτουργία, ψέλλιζε μαζί μας τις ψαλμωδίες και κοινώνησε. Τι φορτώνεται μέσα στη ζωή, στην καθημερινότητα ο καθένας μας και τι αποβάλλει ως βάρος σε κείνη την ανάβαση, ποιες ελπίδες αναδεύει, πως φτάνει εκεί ψηλά, στα 1068 μέτρα, ποια συνάντηση πετυχαίνει και πόσο ευχαριστείται (!), μόνο ο πόθος της επανάληψης μπορεί να το μετρήσει.
Πολλοί χαίρονται να προσφέρουν, και προσφέρουν και σήμερα, την προσωπική τους εργασία και χτίζουν και ευπρεπίζουν τον χώρο. Ερευνώντας τα αρχεία της Ορθόδοξης Ελληνικής Κοινότητας είχα σταματήσει σε ένα πρακτικό της 13ης Μαρτίου 1908, που όριζε να ορισθούν επίτροποι στα προσκυνήματα για την προστασία και ανάδειξη των χώρων κατά το παράδειγμα του Χρήστου Καρυδά στον Άγιο Νικόλαο στις πηγές. Και ορίστηκαν επίτροποι, τους αναφέρω στα γραπτά μου.
Σήμερα θέλω να σταθώ στην θεια Νούλα της Υπαπαντής, την Ευγενία Ράιου 24 χρόνια της ζωής της τα πέρασε πάνω στην Υπαπαντή, σημείο αναφοράς της πόλης για την ανέγερση της μικρής εκκλησιάς και ενός μικρού δωματίου, της κάμαράς της. Τη γνώρισα, καλοδέχονταν πάντοτε με ξεχωριστή καλοσύνη, ευγένεια και αγάπη τους επισκέπτες. Γράφτηκαν γι' αυτήν πολλά (Τάκης Μπάιτσης κ.ά.).
Θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας στην εικόνα της Υπαπαντής που βρίσκεται σήμερα στο δεξιό προσκυνητάρι του Ι. Ν. της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στη Νάουσα. Είναι κειμήλιο της ιεράς εκκλησίας της έξω Υπαπαντής, συνδέεται με αυτήν η θεια Νούλα, έγινε θρύλος η εικόνα και έτυχε ποικίλης εκτίμησης και πρόσφατα αυστηρής κριτικής, ώστε να αιωρούνται ερωτηματικά για την ιστορία της.
Εικόνα της Υπαπαντής έχουμε στη σφραγίδα του παλαιού Μοναστηριού, όπως αποτυπώνεται στα δύο έγγραφα που ανακάλυψε ο π. Πορφύριος στη βιβλιοθήκη της Κοζάνης. Το ένα, το πωλητήριο του επιταφίου, μου το διαβίβασε ηλεκτρονικά η δ/ντρια της βιβλιοθήκης κ. Ιωάννα Στεργιοπούλου ανταποκρινόμενη ευγενικά σε αίτημά μου. Τυπώθηκε στο εξώφυλλο του τελευταίου βιβλίου μου. Παράλληλα το τύπωσα σε καλλιτεχνική μεγέθυνση, το έχουν οι επίτροποι της Υπαπαντής.
Για την εικόνα της σφραγίδας έχω γράψει αρκετά στις ΨΗΦΙΔΕΣ τ. 4, 215, από τα οποία μεταφέρω: Στο μέσο της σφραγίδας υπάρχει εικόνα που έχει στα αριστερά τον Πρεσβύτη Συμεών που κρατάει στα δυο του χέρια τον μικρό Χριστό, πίσω του είναι η προφήτιδα Άννα. Στην άλλη πλευρά μπροστά είναι η Θεοτόκος και πίσω της ο Ιωσήφ. Στο κέντρο και προς τα ψηλά προβάλλεται εντυπωσιακά ο τρούλος του Ναού.
Η εικόνα της Υπαπαντής θα είναι, φίλοι αναγνώστες, το επόμενο θέμα μας. Θα προσπαθήσουμε με την έρευνα να αποτυπώσουμε με ενάργεια τα γεγονότα.