Την εκδήλωση της Θρακικής Εστίας Βέροιας άνοιξε ο Πρόεδρος Βακάλης Στάθης που ευχαρίστησε την ομιλήτρια, κ. Μπέτσα Ολυμπία, Φιλόλογο και Αντιπρόεδρο της Εταιρίας Μελετών Ιστορίας και Πολιτισμού Ν. Ημαθίας (Ε.Μ.Ι.Π.Η) καθώς και τα άτομα που ήταν παρόντα στην εκδήλωση.
Μετά το τέλος της ομιλίας μοιράσθηκε σε όλους το έδεσμα ΒΑΡΒΑΡΑ που με πολύ μεράκι παρασκεύασαν η Αντιπρόεδρος της Θρακικής Εστίας Βεροίας κ. Παπαδάκη Μαρία και η κ. Τέτου Μαίρη.
Το έθιμο της “Βαρβάρας”
Στην συνέχεια έδωσε τον λόγω στην ομιλήτρια η οποία αναφέρθηκε στο έθιμο αναφέροντας σε περίληψη τα εξής:
Η Αγία Βαρβάρα ήταν χριστιανή αγία και μάρτυρας που έζησε τον 3ο αιώνα στη Νικομήδεια, στη σημερινή Τουρκία ή στην Ηλιούπολη της Φοινίκης, στο σημερινό Λίβανο. η Αγία Βαρβάρα ήταν ένα όμορφο κορίτσι που έζησε στην πόλη της Νικομήδειας στη Μικρά Ασία, επί Ρωμαίου Αυτοκράτορα Μαξιμιανού, σε μια εποχή κατά την οποία οι διωγμοί των χριστιανών ήταν σε έξαρση, καθώς δεν είχε θεσπιστεί ακόμα η ανεξιθρησκία με το Διάταγμα των Μεδιολάνων το 313 μ.Χ. Ασπάστηκε τον Χριστιανισμό κρυφά από τον ειδωλολάτρη πατέρα της, τον Διόσκορο, γεγονός που δεν της συγχώρησε. Ο πατέρας της την παρέδωσε στο Ρωμαίο έπαρχο και Τελικά ο Έπαρχος διέταξε τον αποκεφαλισμό της, και όρισε την ποινή να την εκτελέσει ο ίδιος ο πατέρας της, κατόπιν δικής του επιθυμίας. Σύμφωνα με τον βιογράφο της Συμεών, ο ίδιος ο πατέρας της την αποκεφάλισε ως “πατρικαίς χερσί τω πατρικώ ξίφει την τελείωσιν δέχεται”. Τη στιγμή όμως που είχε αποτελειώσει το έγκλημά του, έπεσε νεκρός χτυπημένος από κεραυνό κατά θεία δίκη. Η Βαρβάρα εξακολουθεί να είναι μια δημοφιλής αγία στη σύγχρονη εποχή, ίσως πιο γνωστή ως προστάτιδα του πυροβολικού και των ορυχείων, όπου εργάζονται με εκρηκτικά, λόγω της σύνδεσης της με τους κεραυνούς. Η ιερή μνήμη της εορτάζεται στις 4 Δεκεμβρίου. Η «Βαρβάρα» από την άλλη, είναι το παραδοσιακό γλυκό των Θρακιωτών που προετοιμάζεται κατά την παραμονή της Αγίας Βαρβάρας. Περιέχει ένα μείγμα από σπόρους, όσπρια, όπως φασόλια και ρεβίθια, σιτάρι, ξηρούς καρπούς και φρούτα και σερβίρεται ζεστό, πασπαλισμένο με κανέλα και γαρνιρισμένο με ξηρούς καρπούς, ρόδι, σταφίδες κ.λπ.
Πώς συνδέεται η Βαρβάρα
με την Αγία Βαρβάρα;
Σύμφωνα με μία εκδοχή της Χριστιανικής παράδοσης, απέτρεψε την εσκεμμένη δηλητηρίαση των χριστιανών από ψωμιά των αρτοποιών και τους ζήτησε να παρασκευάσουν τροφή με ό,τι υπήρχε στο σπίτι τους, ενώ σύμφωνα με μια άλλη το γλυκό παρασκευαζόταν ως προσφορά στην αγία που ήταν προστάτιδα από δερματολογικές ασθένειες.
Ωστόσο, η ύπαρξη του εθίμου ανάγεται στα αρχαία χρόνια και συνδέεται με την Εκάτη, αρχαία χθόνια θεά της μαγικής τέχνης στον κάτω κόσμο. Η Εκάτη ήταν εγκατεστημένη στα τρίστρατα στα οποία οι αρχαίοι προσέφεραν τα Ἐκαταία ή «τὸν Ἐκάτης Δείπνον».
Β. Η «Βαρβάρα και το Ασουρέ»
Η «Βαρβάρα» ταυτίζεται με το τουρκικό γλυκό «Ασουρέ», το οποίο, επίσης, απαντάται στη Θράκη και συγκεκριμένα παρασκευάζεται από τους Μουσουλμάνους της Θράκης και σε άλλες περιοχές της Τουρκίας και της Μέσης Ανατολής. Στην Τουρκία σερβίρεται τον πρώτο μήνα του Ισλαμικού ημερολογίου, στις 10 του Μουχαρράμ, ή αλλιώς ημέρα του Ασουρέ. Η ονομασία του Ασουρέ ως φαγητού του Νώε σχετίζεται με την αποδοχή μέρους της Ιουδαϊκής λατρείας από τους Μουσουλμάνους λόγω της γεωγραφικής συγκατοίκησης και συνδέεται με τον κατακλυσμό του Νώε. Σύμφωνα με την παράδοση, όταν έφτασαν στο βουνό Αραράτ, ο Νώε με την οικογένεια του, γιόρτασαν το τέλος του κατακλυσμού με ένα ιδιαίτερο φαγητό. Επειδή οι προμήθειες τους είχαν τελειώσει, μαγειρεύτηκε αυτό που είχε απομείνει, δηλαδή, ξηροί καρποί, φρούτα κ.λπ. Η Ημέρα του Ασουρέ είναι μια σημαντική ημέρα για το μουσουλμανικό έτος και αντιστοιχεί με το Μωσαϊκό Γιομ Κιπούρ που λατρεύεται από τους Εβραίους. Το Γιομ Κιπούρ γιορτάζεται την ένατη ημέρα του εβραϊκού μήνα Τισσρί.
Γ. Θράκη και σιτάρι
Στην αρχαία Θράκη η παραγωγή του σιταριού αποτελούσε βασική οικονομική δραστηριότητα των κατοίκων. Γιόρταζαν στις αρχές του χειμώνα τα “Εκαταία” προς τιμήν της θεάς Εκάτης. Αυτή η προσφορά, πιθανότατα συνεχίστηκε μετονομασμένη σε Βαρβάρα για τους χριστιανούς και Ασουρέ για τους Μουσουλμάνους. Επιπλέον, ο λαός μας συνέδεσε την ημέρα της γιορτής της Αγίας Βαρβάρας με τον ερχομό του χειμώνα και το κρύο που όλο και δυναμώνει: “Η Αγία Βαρβάρα βαρβαρώνει, ο Άη Σάββας σαβανώνει κι ο Άη Νικόλας παραχώνει” ή “Αγιά Βαρβάρα μίλησε και Σάββας απεκρίθη, ο Άη Νικόλας έφτασε με χιόνια φορτωμένος”. Γι’ αυτό από τα παλιά χρόνια η γιορτή της Αγίας Βαρβάρας ήταν το χρονικό σημείο που σταματούσαν οι γεωργικές ασχολίες, αλλά και οι φροντίδες που είχαν σχέση με την καθαριότητα των σπιτιών.
Η “Βαρβάρα” παρασκευάζονταν την παραμονή της εορτής της Αγίας Βαρβάρας και μοιραζόταν ανήμερα της γιορτής της πρωί πρωί.
Δ. Βαρβάρα και Ημαθία
Το έθιμο Βαρβάρα στο νομό μας διατηρείται κυρίως από τους πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, ενώ σε μερικά προσφυγικά χωριά της Ανατολικής Ρωμυλίας, όπως η Αγία Βαρβάρα και ο Τρίλοφος που προέρχονται από την Κούκλαινα και την ευρύτερη περιοχή του Στενήμαχου είναι άγνωστο. Ωστόσο, πρόσφυγες από άλλα χωριά της Ανατολικής Ρωμυλίας, όπως είναι το Μπογιαλίκι το γνωρίζουν και έχουν αναμνήσεις από την παρασκευή του.
