Η περιπλάνησή μας σήμερα στις πλαγιές του Βερμίου μάς οδηγεί πίσω στον χρόνο, στην εποχή που το Ξηρολίβαδο ήταν σταυροδρόμι καραβανιών.
Αφήσαμε πίσω μας τη Βέροια, που αναφέρεται από τον Θουκιδίδη και τον Στράβωνα. Γνώρισε άνθηση όλες τις περιόδους της ιστορίας. Καταστράφηκε πολλές φορές από επιδρομές κατακτητών, σεισμούς και πυρκαγιές.
Ο Θουκιδίδης αναφέρει ότιοι Αθηναίοι το 432 π.Χ. στην εκστρατεία τους προς τη Χαλκιδική προσπάθησαν να την κυριεύσουν, χωρίς όμως επιτυχία.
Σύμφωνα τη μακεδονική μυθολογία, η Βέροια ήταν κόρη του ήρωα Βέρητος και αδελφή της Μίεζας και του Όλγανου.
Είναι μια από τις ελάχιστες μακεδονικές πόλεις με συνεχή κατοίκηση στην ίδια θέση με το ίδιο όνομα από την αρχαιότητα, από τον 6ο αιώνα π.Χ. μέχρι και σήμερα.
Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν οι Βρύγες, Έθνος θρακικό, μετονομάσθηκαν Φρύγες, όταν μετανάστευσαν στην Ασία. Εκτοπίσθηκαν από τους Μακεδόνες και η Βέροια έγινε Μακεδονική από τον 9ο π.Χ. αιώνα, μέχρι το 168 π.Χ. όταν κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους.
Σημαντική εποχή για τη Βέροια είναι η εποχή της δυναστείας των Αντιγονιδών (294- 168 π.Χ.) που διαρκεί μέχρι την εποχή της Ρωμαιοκρατίας.
Παραδόθηκε στους Ρωμαίους το 168 π.Χ., λεηλατήθηκε, αποστρατικοποιήθηκε και η αριστοκρατία της εξορίστηκε στην Ρώμη.
Δέχεται επιδρομές και καταλήψεις από διάφορους κατακτητές.
Γότθους, Ούννους, Βούλγαρους, Γέτες, Σλάβους, Σαρακηνούς, Νορμανδούς, Σέρβους και τους Οθωμανούς το 1448-1449.
Στα χρόνια της Οθωμανικής κατοχής κυριαρχούν η καταπίεση, το παιδομάζωμα, ο φόβος, οι βασανισμοί, οι εκτελέσεις.
Γύρω στον 17ο αιώνα αναπτύσσεται το εμπόριο και η βιοτεχνία της υφαντικής. Την ίδια περίοδο το 1650, ιδρύεται το ελληνικό σχολείο που θεωρείται από τα παλιότερα.
Τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας η πόλη αντιμετωπίζει Βουλγάρικη και Ρουμάνικη προπαγάνδα.
Για να αντισταθούν στην προπαγάνδα, οργανώνονται και ιδρύουν την ΄Εθνική άμυνα΄ συμμετέχουν ενεργά στον μακεδονικό αγώνα.
Η απελευθέρωση της έγινε από τον ελληνικό στρατό στις 16 Οκτωβρίου 1912.
Ανεβαίνουμε τις στροφές του δρόμου, δρόμος πνιγμένος στην κυριολεξία από πυκνά δάση οξιάς. Σε λίγο ξεπροβάλλει μπροστά μας σαν από ταινία το Ξηρολίβαδο, με την ΄μπάρα του΄ τη λίμνη του.
Το χωριό κτισμένο σε πλαγιά περικυκλωμένο από αιωνόβια δάση πεύκου σε υψόμετρο 1220 μέτρων μας υποδέχεται ήρεμο και ήσυχο μέσα στην πρωινή καταχνιά.
Ήταν μεγάλο και ξακουστό χωριό.
Μακεδόνες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Οθωμανοί, Ρωμιοί έμποροι και κυρατζήδες δένουν διαχρονικά το σημερινό Ξηρολίβαδο με το παρελθόν του.
Σε γνωστά έγγραφα του ιεροδικείου της Βέροιας μνημονεύεται πολλές φορές από τα χρόνια 1640-1641 και ύστερα.
Καταστράφηκε στα 1795 από ληστές, οι κάτοικοι του σκορπίστηκαν σε άλλα μέρη, ιδιαίτερα της Μακεδονίας. Αναφέρεται σε δημοτικά τραγούδια, όπως σε ένα που εξιστορεί εκστρατεία του Νικοτσάρα.
Ξανακτίστηκε μετά το 1805, ήταν τσιφλίκι του περίφημου Αλή Πασά Τεπελενλή, των Ιωαννίνων.
Γύρω στα 1880 – 1890 είχε 100 καλύβες, βρύσες, πηγές και μπάρα (λίμνη), η οποία υπάρχει και σήμερα. Το χάνι εξυπηρετούσε 100 άλογα. Ήταν σταθμός χωροφυλακής και τελωνείου.
Περάσαμε το χωριό, αφήνουμε τα αυτοκίνητα, προετοιμασία για ανάβαση.
Σήμερα η ορειβατική μας ομάδα αποτελείται από 12 μέλη και νέους φίλους του Συλλόγου.
Μπήκαμε σε δασικό δρόμο, σε λίγο πήραμε πορεία αριστερά ανεβαίνουμε διασχίζουμε τη μικρή κοιλάδα με την αραιή χαμηλή βλάστηση, τριγύρω οξιές θλιμμένες γκρίζες χωρίς φύλλωμα.
Γρήγορα βρεθήκαμε σε δάσος πυκνό, παντού νεκρά φύλλα στα χρώματα του χειμώνα. Σε λίγο το μονοπάτι ανηφορίζει σε μια ήπια ανάβαση μέσα από δάσος οξιάς, απόλυτη ησυχία. Αφουγκράζομαι την ησυχία του δάσους, οι αισθήσεις μου χαλαρές.
Αφήνομαι για μερικά λεπτά της ώρας στην ηρεμία του δάσους. Το μονοπάτι συνεχίζει να ανηφορίζει ευχάριστα στην αγκαλιά της γοητευτικής φύσης. Φθάσαμε σε ξέφωτο, κάτω χαμηλά μια κοιλάδα γυμνή χωρίς καθόλου δένδρα μόνο χαμηλή βλάστηση, μόνο αέρας δυνατός και λίγο κρύο που μας αναγκάζουν να φορέσουμε κάτι ζεστό πάνω μας. Απέναντι η βουνοπλαγιά και το μονοπάτι θα μας οδηγήσουν στην κορυφή.
Μόνοι εμείς σε αυτό τον ατελείωτο καμβά πλημμυρισμένο από τα μουντά χρώματα του Χειμώνα, παρότι Χειμώνας παρότι κρύο, παρ ότι ερημιά, συνεχίζουμε την περιπλάνηση μας και την πορεία μας.
Στις γύρω βουνοπλαγιές ζουν και αναπνέουν ζώα και πουλιά του δάσους.
Ζαρκάδια, αγριογούρουνα, λαγοί, αλεπούδες, λύκοι, ασβοί, σκίουροι, πετροκούναβα και δενδροκούναβα.
Πέρδικες, φάσες, αγριοπερίστερα, τσίχλες, γεράκια, ξεφτέρια και κουκουβάγιες.
Ανεβαίνουμε, ορειβατούμε τώρα σε γυμνή πετρώδη πλαγιά. Ανηφορίζουμε το μονοπάτι μέχρι να πάρουμε ανηφορική πορεία στην κορυφογραμμή που θα μας οδηγήσει στην κορυφή Ιμπιλί. Οι Σαρακατσαναίοι το προφέρουν Ιμπιλί, ενώ οι Ξηρολιβαδιώτες Αϊμπιλί.
Μετά από μια εικοσάλεπτη ανάβαση ( από το ξέφωτο ) πλησιάζουμε στην κορυφή, από εδώ θέα, απεριόριστη . Ξαφνικά κύματα ομίχλης σκεπάζουν τον ορίζοντα με ένα κρύο να μας περονιάζει τα κόκκαλα, πήραμε πορεία δυτικά για τον οικισμό της Αγίας Παρασκευής. Ένα παγωμένο αεράκι να μας συνοδεύει χαμηλά , τώρα κατάβαση, με ένα χλωμό ήλιο πίσω μας να συνεχίζουμε την πορεία μας.
Τώρα ορειβατούμε σε γυμνό τοπίο. Φθάσαμε στον οικισμό.
Ο οικισμός της Αγίας Παρασκευής. Ορεινός βουκολικός Σαρακατσάνικος οικισμός. Η στάνη των Ξηρομηρσαίων (Σκοτιδαίων) των Αλεξαίων και του Γ. Καπετάνου.
Στο λιβάδι ΄΄Σακλάρι΄΄ έχει έκταση περίπου 10000 στρέμματα, έβοσκαν τα κοπάδια τους, από το 1930 να ξεκαλοκαιριάζουν στα γύρω λιβάδια και οι καλύβες τους δίπλα στο ρέμα και λίγο ψηλότερα φτιαγμένες από καλαμιές και κλαριά δένδρων σε υψόμετρο 1400 μέτρων. Βρισκόμαστε στην πλατεία δίπλα στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, άκρως βουκολικό σκηνικό.
Συνορεύει με κοινοτικές εκτάσεις του Βοσκοχωρίου και του Πολύμυλου, με το λιβάδι ΄΄Τσεκούρια΄΄ και με την κοινοτική έκταση Ξηρολίβαδου ( Ιμπιλί). Πότιζαν τα ζώα τους, η στάνη του λιβαδιού ήταν δίπλα στη βρύση.
Επιστροφή…
Η συντροφιά μας χωρίζεται, 6 φίλοι ορειβάτες συνεχίζουν για την κορυφή Μαγούλα ή Δόξα. Η λέξη ΄Δόξα΄ στα ελληνικά ιδιώματα σημαίνει ΄ουράνιο τόξο΄ και η λέξη Μαγούλα σημαίνει ΄λόφο΄ ή ΄βουναλάκι΄.
Η δικιά μας επιστροφή γίνεται από άλλη διαδρομή μέσα από πυκνό δάσος οξιάς.
Τώρα ο δασικός δρόμος μας ξεναγεί μέσα από ένα μικρορέμα χαμένο σε χιλιάδες εκατοντάδες πεσμένα φύλλα.
Το τοπίο είναι εκπληκτικό, πεζοπορούμε κατεβαίνοντας μέσα από ένα δάσος σαγηνευτικής ομορφιάς.
Φωνές του δάσους και ψίθυροι μας καθοδηγούν.
Σήμερα θαυμάσαμε από κοντά τη γοητεία της φύσης, χαρήκαμε τις κατάφυτες πλαγιές του βουνού και εξερευνήσαμε τις ομορφιές του Ξηρολίβαδου και του Βερμίου.
Αποχαιρετάμε το βουνό που μας χάρισε και σήμερα πανέμορφες εικόνες χειμωνιάτικες.
Για τον Σύλλογο Χιονοδρόμων Ορειβατών Βέροιας
Τσιαμούρας Νικόλαος
