Το ερώτημα γιατί το μοναστήρι πουλάει την περιουσία του και το άλλο, ποιος ο ρόλος του Μάμαντη στη συναλλαγή, και ακόμη, πώς η Μητρόπολη είναι σύμφωνη στις εκποιήσεις των κειμηλίων του μοναστηριού, έμενε αναπάντητο, μέχρις ότου η έρευνά μας φώτισε γενικότερα τα συμβαίνοντα στη Νάουσα την περίοδο αυτή.
Στην προσπάθειά της η διάδοχη του Ζαφειράκη πολιτική ηγεσία να παρουσιάσει έργο και ακόμη στη βεβαιότητά της ότι ο κίνδυνος από τον Ζαφειράκη και την μερίδα του τελείωσε, υπερχρέωσε τη Νάουσα, συνάπτοντας δάνεια από τους σαράφηδες της Θεσσαλονίκης με υπέρογκο τόκο, με την εγγύησή του Κοινού (υπάρχουν έγγραφες μαρτυρίες).
Στην κρίση με το κατοχικό και άνομο καθεστώς της Αρβανιτοκρατίας οι ταγοί της Νάουσας δημιούργησαν πρωτοφανή οικονομική κρίση στην πόλη με συνέπεια να είναι η πόλη εκτεθειμένη στους δανειστές της. Την κατάσταση επιδεινώνει και το διεφθαρμένο από τον Αλή και εξωνημένο παλάτι, το οποίο στην αναφορά του Ζαφειράκη, απαντά κατά την προσφιλή στους Τούρκους τακτική με την επιβολή φόρων, καταδικάζοντας τη Νάουσα σε φοβερό μαρασμό. Φοβερή κρίση. Εκποιούνται τα πάντα σε κατάσταση πανικού. Η αγωνία και ο πανικός οφείλεται στον δανεισμό, στους πρόσθετους φόρους, αλλά και στα μηνύματα που φτάνουν από την Κωνσταντινούπολη με φιρμάνια που προοιωνίζουν ανατροπή, και ενδεχομένως αποκατάσταση του προϋφιστάμενου νομικού, πολιτικού και πολιτιστικού καθεστώτος.
Προϊόντος του χρόνου, ο Αλή πασάς κατακρίνεται ως σφετεριστής περιοχών ξένης διοικητικής περιφέρειας, και στη συνέχεια χαρακτηρίζεται επίβουλος και επίδοξος σφετεριστής του θρόνου. Η οθωμανική αυτοκρατορία βαδίζει αργά. Σταδιακά ο Αλή χάνει έδαφος. Υποχρεώνεται να δεχτεί καταρχήν συγκατοίκηση στη Νάουσα με τον πασά της Θεσσαλονίκης και τον εκπρόσωπο της Βαλιντέ Χανούμ. Στη συνέχεια υποχρεώνεται να επιστρέψει με ασφάλεια την οικογένεια του Ζαφειράκη από τα Γιάννενα στη Νάουσα. Kαι τέλος καλείται να αποσύρει τα στρατεύματά του από τη Νάουσα. Αναμένεται πλέον η επιστροφή του Ζαφειράκη. Ο Αναστάσιος Διαμαντή ή Μάμαντης πρέπει να τα μαζεύει και να φύγει σε άλλο μέρος. Στη Νάουσα νιώθει απελπιστικά ανασφαλής.
Συνάφθηκε τέτοιο δάνειο; Η απάντηση είναι ναι. Αλίευσα από το αρχείο του Αλή πασά έγγραφα, τα οποία μαρτυρούν ότι οι Σαράφηδες της Θεσσαλονίκης έχουν εγείρει αγωγή κατά της πόλης και ζητούν τα οφειλόμενα. Οι Ναουσαίοι διατείνονται ότι έχουν εξοφλήσει το δάνειο και σε κάθε περίπτωση αρνούνται να δικαστούν στη Θεσσαλονίκη. Έχουν το προνόμιο οι Ναουσαίοι να δικάζουν τις εκτός της Ναούσης διαφορές τους στη Νάουσα. Οι Θεσσαλονικείς δανειστές αναφέρονται στον Αλή και ζητούν την παρέμβασή του.
Ο Αλή πασάς ενεργεί αλληλογραφία με τη Νάουσα. Οι Ναουσαίοι αναφέρουν τα ίδια, προσθέτοντας, ότι δέχονται να "κρισολογηθούν" (να δικαστούν) στα Γιάννενα. Ο Αλή ζητάει τις αποδείξεις εξόφλησης του δανείου. Οι Ναουσαίοι αποκαλύπτουν ότι δεν έχουν τις αποδείξεις, τις πήρε εκείνος που έφυγε! Είδαμε την εκκλησιά της Παναγιάς να πουλάει, η Υπαπαντή πουλάει, όλα μισοτιμής. Οι μοναχοί και οι επίτροποι πουλούσαν κτήματα, κειμήλια, με την άδεια της Μητρόπολης, και τα χρήματα που έπαιρναν απλώς άλλαζαν χέρια. Αν όσα μαζεύτηκαν πήγαν στο χρέος της πόλης είναι άγνωστο. Το χρέος είναι βαρύ. Το χρέος δεν εξοφλήθηκε, αυτό είναι βέβαιο. Γι' αυτό οι απαιτήσεις, γι' αυτό και η ταραχή στην πόλη είναι μεγάλη. Το μαρτυρεί το πλήθος των υπογραφών του τελευταίου εγγράφου.
Τα σχετικά έγγραφα θα δημοσιευθούν προσεχώς.
