Ένα τεράστιο ανασκαφικό έργο συντελείται στις Αιγές και μέσα σε ένα χρόνο, μέχρι το τέλος του 2015, τόσο ένα μέρος του ανακτόρου, όσο και το νέο Μουσείο θα ανοίξουν στο κοινό, μαζί και με το αρχαιολογικό πάρκο στο νεκροταφείο των Τύμβων…
Για το έργο «που τώρα αρχίζει» όπως μας είπε, μίλησε χθες το πρωί στην εκπομπή «Επί Τύπου και Τόπου» του Ράδιο Τύπος Fm 99,7 η προϊσταμένη της ΙΖ ΕΠΚΑ και 11ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, κ. Αγγελική Κοτταρίδη.
Το σωστό είναι αρχαιολογικός χώρος Αιγών και όχι Βεργίνας, έτσι;
Το όνομα της αρχαίας πόλης, εκεί που είναι η κοιτίδα του Μακεδονικού Βασιλείου και των Μακεδόνων Βασιλέων, η Μητρόπολη των Μακεδόνων, είναι οι Αιγές. Πρέπει να μάθουμε να το λέμε. Δηλαδή είναι σαν πάμε στους Δελφούς και αντί να λέμε πήγα στους Δελφούς, λέμε πήγα στην Μαρμαριά που ήταν το όνομα του χωριού. Και επειδή οι Αιγές είναι και στην UNESCO ( χώροι προστασίας) πρέπει επίσης να εξοικειωθούμε ότι έχουμε κάτι σημαντικό στην περιοχή μας και να το λέμε με το όνομά του αυτό.
Το ανασκαφικό έργο σε ποιο σημείο βρίσκεται;
Να τα πάρουμε με τη σειρά... Σημαντικό είναι καταρχήν να συντηρείς και προβάλεις σωστά τα μεγάλα μνημεία που υπάρχουν σ’ ένα χώρο. Φυσικά μπορούμε να κάνουμε ανασκαφές στις Αιγές και να βρίσκουμε κάθε μέρα πράγματα, αλλά αν τα βρίσκουμε και τα πηγαίνουμε στην αποθήκη του Μουσείου ποιος ωφελείται απ’ αυτό; Λοιπόν αυτό που γίνεται στις Αιγές και είναι το σημαντικότερο απ’ όλα, είναι η αναστήλωση του ανακτόρου, ένα έργο που η τρέχουσα φάση του τελειώνει στο τέλος του 2015. Ήταν η φάση του ΕΣΠΑ, είχε 7 εκατ. ευρώ και στο τέλος του 2015 θα έχει ολοκληρωθεί η δυτική, η νότια και ένα κομμάτι της ανατολικής πλευράς του κτιρίου με τον κύριο όγκο των ψηφιδωτών. Στη συνέχεια έχουμε το υπόλοιπο της ανατολικής και της βόρειας πλευράς και την αναστήλωση του περιστυλίου ώστε να σηκωθούν συνολικά περίπου 30 κολώνες. Θα είναι ένα εξαιρετικά εντυπωσιακό μνημείο. Κάθε κολώνα είναι περίπου 7 μέτρα και μπορούν να μπουν και τα επιστήλια. Δηλαδή θα έχεις την αίσθηση ότι βλέπεις ένα μεγάλο ναό. Και επιτέλους θα αποκτήσει η Μακεδονία το σημαντικότερο κτίριό της. Για να γίνει αυτό θέλουμε ένταξη στην επόμενη προγραμματική περίοδο, δηλαδή από το 2015 έως 2020 και άλλα 10 εκατ. ευρώ περίπου. Αυτό είναι όμως ένα πάρα πολύ σημαντικό έργο και ακριβώς επειδή είναι UNESCO θα το παλέψουμε και ελπίζω ότι θα καταφέρουμε να έχουμε τα χρήματα και να συνεχίσει, με όλο αυτό τον κόσμο που έχουμε εκεί και λίγους περισσότερους, να δουλεύουν. Ένα μέρος του μνημείου όμως, τέλος του 2015 αρχές του 2016, θα είναι επισκέψιμο και ανοιχτό στο κοινό. Το άλλο έργο που τελειώνει στο τέλος του 2015 επίσης είναι το αρχαιολογικό πάρκο που γίνεται στο νεκροταφείο των Τύμβων, όπου έχουμε ήδη φυτεύσει εκεί περίπου 2,5 χιλιάδες δέντρα και αυτές τις μέρες θα φυτεύσουμε άλλα 1.500. Εκεί είναι 540 τύμβοι, έχουμε πρόσφατα ένα πολύ ενδιαφέρον εύρημα, έναν ασύλητο τάφο με ωραία πράγματα της εποχής του Αλέξανδρου. Ο τάφος είναι ενός άνδρα και γενικώς 540 τύμβοι περιμένουν να ανασκαφούν. Εμείς έχουμε προτείνει και έχει εγκριθεί από το ΚΑΣ η ανασκαφή, σαν εύρημα, όπου θα μπορούν οι επισκέπτες να βλέπουν τα καλοκαίρια ανασκαφή σε δράση. Επίσης γίνονται στέγαστρα στην ταφική βασιλική συστάδα των Τιμενιδών , που είχαμε το πολύ εντυπωσιακό εύρημα με τους οκτώ μεγάλους τάφους (δύο μακεδονικούς, ναόσχημους) κατεστραμμένους βέβαια, αλλά ο ένας από αυτούς είναι μάλλον του Κάσσανδρου ή ενός από τους γιους του που είναι εγγόνια του Φιλίππου και παιδιά της Θεσσαλονίκης και ο άλλος είναι μάλλον της κόρης του Φιλίππου της Κινάνης, γιατί συνδυάζεται με ένα τάφο που είχε βρεθεί το 1987 και είναι μάλλον του Αριδαίου και της γυναίκας του. Ακόμα πιο σημαντικοί, οι τάφοι του 5ου αιώνα που βρήκαμε, που σχετίζονται με τον Αλέξανδρο τον Α΄ και τον Περδίκα τον Β΄ από τους πιο σημαντικούς Μακεδόνες βασιλείς του 5ου αιώνα. Για όλο αυτό έχουμε τελειώσει την μελέτη, η οποία πρέπει να περάσει ΚΑΣ και ένα κομμάτι της, όσον αφορά τα στέγαστρα, θα υλοποιηθεί στην επόμενη προγραμματική. Παρόλαυτά κερδίζουμε ήδη στο τέλος του 2015 μια έκταση που είναι περίπου 600 στρέμματα και είναι ένας τεράστιος χώρος περιπάτου, αναψυχής κ.λ.π., έχει περιφραχθεί, έχουν οργανωθεί διαδρομές, έχει γίνει μια γέφυρα, θα τοποθετηθούν κάποια παγκάκια, έχουν γίνει φυτεύσεις και θα μπει και οπτικοακουστικό υλικό. Και βέβαια το άλλο πολύ μεγάλο έργο που γίνεται στις Αιγές τώρα είναι το καινούργιο Μουσείο δίπλα στον δρόμο. Το κτίριο έχει σηκωθεί, έχει κλείσει, γίνονται τώρα οι οστομαρμαρώσεις στις όψεις, και κανονικά θα πρέπει να μας παραδοθεί στα τέλη Οκτωβρίου 2015. Εμείς, στο ένα μεγάλο αίθριο θα ανατάξουμε ως έκθεση το κέντρο του άνω ορόφου της πρόσοψης του ανακτόρου, που δεν μπορεί να σταθεί στο μνημείο με τα μαρμάρινα ψευδοπαράθυρα, το αέτωμα και τρεις κίονες από τη μια και την άλλη πλευρά. Θα είναι ένα έκθεμα μήκους 30 μέτρων και ύψους 8,5 μέτρων. Στο άλλο αίθριο θα έχουμε την έκθεση των γλυπτών , των αγαλμάτων και θα ετοιμάσουμε και την πρώτη περιοδική έκθεση ώστε το μουσείο το 2016 να μπορεί να λειτουργήσει με εκθέσεις. Η έκθεση αυτή θα είναι αφιερωμένη στις Αιγές και λέγεται «Αιγών Μνήμη». Θα είναι μια πολύ εντυπωσιακή έκθεση με ευρήματα και από τους άλλους βασιλικούς τάφους που έχουμε βρει όλα αυτά τα χρόνια μετά τον τάφο του Φιλίππου, κυρίως από τους τάφους των Βασιλισσών και άλλα πολλά…
… Και ψηφιακά έργα
Υπάρχουν επίσης και δύο μεγάλα ψηφιακά έργα προβολής. «Το ένα είναι το Δίκτυο Περιήγησης στο Αρχαίο Βασίλειο των Μακεδόνων που θα τελειώσει και αυτό στο τέλος του 2015 και ουσιαστικά θα μπορεί κάποιος από το σπίτι του και τον υπολογιστή του να βλέπει τα μνημεία και το εσωτερικό των τάφων και κυρίως να βλέπει τα μνημεία αναταγμένα, αναπαραστημένα όπως θα ήταν, ενώ θα βλέπει όλη την διαδρομή από τις Αιγές ως την Πέλλα. Θα είναι στα ελληνικά, στα αγγλικά αλλά θα έχει και περιλήψεις στα κινέζικα και στα ρωσικά γιατί εκεί έχουμε αγορές. Εντός του χώρου, όταν έρχεται στις Αιγές, θα υπάρχουν εφαρμογές με πληροφορίες, ενώ το άλλο ψηφιακό έργο που είναι επίσης τεράστιας εμβέλεια και προβολής, είναι το ψηφιακό μουσείο για τον Μέγα Αλέξανδρο. «Ο Μέγας Αλέξανδρος από τις Αιγές στην Οικουμένη» είναι ο τίτλος του, στα ελληνικά και στα αγγλικά. Ο φυσικός του χώρος θα είναι το νέο μουσείο των Αιγών. Είναι μια τρομερή ευκαιρία να γίνει μια ανέξοδη και διαρκής διαφήμιση για την περιοχή.
Πόσοι βασιλικοί τάφοι έχουν βρεθεί στις Αιγές;
Η συστάδα των Τιμενιδών έχει 20, η συστάδα του Φιλίππου έχει 4 και η συστάδα των Βασιλισσών έχει 9. Δηλαδή 33.
Βρίσκεται εκεί και ο τάφος του γιου του Αλέξανδρου, έτσι;
Ναι, είναι ο γιος του Αλέξανδρου, έχει σκαφτεί το 78. Είναι ο τάφος δίπλα στον παππού του.
Οι Αιγές είναι ένα μεγάλο όχημα για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής μας. Πιστεύετε ότι αξιολογείται σωστά και όπως του πρέπει εκ μέρους των τοπικών αρχών και της τοπικής κοινωνίας;
Εμείς, ως Υπουργείο Πολιτισμού κάνουμε όπως καταλαβαίνετε τα μέγιστα. Αυτή τη στιγμή είναι περίπου 50 εκ. ευρώ τα έργα των Αιγών. Βέβαια πρέπει να γίνουν κάποια πράγματα, όπως είναι η σήμανση του οδικού δικτύου και γι’ αυτό έχουμε συνεργαστεί με τον Δήμο Βέροιας με τον οποίο έχουμε πολύ καλή συνεργασία και θέλουμε να βοηθάει ο ένας τον άλλο αφού είναι πράγματα που πρέπει να γίνουν από κοινού. Εμείς δεν μπορούμε να σημάνουμε τους δρόμους, όμως αυτή τη στιγμή δεν μπορείς να φτάσεις στην Βεργίνα, κι όταν φτάνεις χάνεσαι. Πρέπει αυτό να διορθωθεί με ορθή σήμανση, που να σημαίνει Αιγές, χώρος της UNESCO. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Επίσης η δημιουργία ορθού οδικού δικτύου μέσα και γύρω από το χωριό και η διαχείριση των δημόσιων χώρων άμεσα στη Βεργίνα, είναι βασικά έργα που σχετίζονται με τις Αιγές . Και όχι μόνο για τη Βεργίνα αλλά και τα Παλατίτσια διότι εμείς την επόμενη προγραμματική περίοδο θέλουμε να αναδείξουμε και το ανατολικό κομμάτι του αρχαιολογικού χώρου, δηλαδή την περιοχή που είναι τα τείχη, ο Αη Δημήτρης και η παλιοχριστιανική βασιλική ώστε να έχει λόγο ο επισκέπτης να κινείται. Αν θέλετε τουριστική ανάπτυξη στην Ημαθία, ο στόχος είναι να μένουν παραπάνω χρόνο οι επισκέπτες. Εμείς προσπαθούμε να δημιουργήσουμε δράσεις και σημεία ενδιαφέροντος που να κάνουν τους επισκέπτες να χρειάζονται τουλάχιστον 1 έως 2 ημέρες για να τα δουν, ώστε να έχουν τουλάχιστον μία ή δύο διανυκτερεύσεις μόνο για να δουν τις Αιγές.
Βέβαια χρειάζεται υποδομή για όλο αυτό…
Κοιτάξτε, χρειάζεται υποδομή αλλά ήδη υπάρχουν κάποιοι ξενώνες στην ευρύτερη περιοχή. Αλλά για να δεις τις Αιγές δεν χρειάζεται να μείνεις στη Βεργίνα. Μπορείς να μείνεις και στη Νάουσα, στη Βέροια, στα Πιέρια και αυτό είναι το σωστό για την Ημαθία, να κινηθείς. Απλώς πρέπει να δημιουργηθούν ενδιαφέροντα. Η φύση είναι εξαιρετική και στα Πιέρια και στο Βέρμιο, σ’ αυτό είναι τυχερή η Ημαθία, απλά χρειάζεται μια περαιτέρω ανάπτυξη στην κατεύθυνση που λέγεται ήπιες παρεμβάσεις , ( μονοπάτια, δραστηριότητες, ιππασία, επίσκεψη σε παραδοσιακές μεθόδους παραγωγής κ.α.). Στις Αιγές το όνομά τους λέει, ότι θέλεις να έχεις γίδια. Αρα τι θες να δεις; Πας να δεις μαντριά, τυροκομεία, να κάνεις βόλτα. Αυτά τα πράγματα δεν γίνονται τώρα, γι’ αυτό χρειάζονται συνέργειες με την τοπική κοινωνία και φυσικά με τον Δήμο ή συνεταιρισμούς. Αλλά πρέπει όταν βλέπουμε τις Αιγές να βλέπουμε μαζί και τα Πιέρια που είναι ο φυσικός χώρος εκτόνωσης.
Η παλιά Μητρόπολη στη Βέροια δεν θα είναι και αυτή ένας πόλος έλξης;
Είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό μνημείο μέσα στην πόλη που πρέπει να διασυνδεθεί σωστά. Είναι αδιανόητο όμως να μην υπάρχει τακτική δημόσια συγκοινωνία μεταξύ Βεργίνας – Βέροιας. Αν έρθει ένας επισκέπτης μόνος του πώς θα φτάσει στη Βεργίνα; Μόνο με ταξί. Άρα αυτό που χρειάζεται είναι δικτύωση. Οταν θες να έχεις τουριστική ανάπτυξη και να κρατήσεις τουρίστες στην περιοχή πρέπει να τους δώσεις πολλά πράγματα να κάνουν. Η ίδια η Βέροια προσφέρεται γι’ αυτό. Εχει 46 εκκλησίες που από αυτές δυστυχώς μόνο δύο είναι επισκέψιμες. Με την παλιά Μητρόπολη θα αποκτήσουμε μια τρίτη, πολύ σημαντική. Αυτό θα είναι κορυφαίο μνημείο. Θα είναι, ας πούμε, η Καπέλα Σιξτίνα, της Βέροιας. Γίνεται μια φοβερή δουλειά μέσα και θα είναι επισκέψιμο στο τέλος του 2015. Επίσης στο τέλος του χρόνου, ως πρώτο δείγμα δουλειάς και γραφής των κοινών Εφορείων, θα δοθεί και ο Αγιος Πατάπιος.
Οσον αφορά το χωριό της Βεργίνας και την αισθητική του περιβάλλοντος γύρω από τους αρχαιολογικούς χώρους εσείς έχετε τη δυνατότητα να παρέμβετε ή να προτείνετε κάποια πράγματα;
Εγώ να επιμεληθώ θα ήταν ωραίο, αλλά δεν έχω την νομική δυνατότητα να το κάνω αυτό. Δεν είμαι η πολεοδομία. Εμείς έχουμε ξεκινήσει την διαδικασία απαλλοτρίωσης των δύο μαγαζιών απέναντι από τους βασιλικούς τάφους και θα ενοποιηθεί αυτός ο χώρος με τον αρχαιολογικό, αλλά δυστυχώς η διαδικασία αυτή είναι χρονοβόρα. Τα υπόλοιπα μαγαζιά στο χωριό προσπαθούν, αλλά εδώ χρειάζεται και συνέργεια από τον Δήμο και τις Υπηρεσίες του Δήμου. Δεν μπορούμε εμείς να παρέμβουμε. Εμείς ετοιμάζουμε μια μελέτη για τη συνολική ανάδειξη «ενοποίηση» των σημείων του αρχαιολογικού – ιστορικού ενδιαφέροντος μέσα στην πόλη της Βέροιας. Αλλά καταλαβαίνετε, για το πώς θα διαχειριστεί κανείς τις πολυκατοικίες γύρω- γύρω και την αισθητική τους , θα πρέπει να υπάρξει μια συνέργεια και με τους κατοίκους και με το Δήμο και με άλλους φορείς. Εμείς μπορούμε να κάνουμε προτάσεις αλλά δεν μπορούμε να βάψουμε τις πολυκατοικίες ή να βγάλουμε κάτι άθλιες ταμπέλες ή οτιδήποτε άλλο κάνει ο κάθε ιδιώτης. Πρέπει λιγάκι οι άνθρωποι να αρχίσουν να σκέφτονται πώς τους βλέπουν οι ξένοι και στη Βεργίνα και στη Βέροια. Χρειάζεται να αυστηροποιηθεί λίγο και η Πολεοδομία και να συμμαζέψει κάπως τα πράγματα.
Κλείνοντας, η κα Κοτταρίδη τόνισε ότι το αρχαιολογικό έργο στην περιοχή τώρα άρχισε και θέλει δυναμική συστράτευση και απαίτηση από όλους. «Πρέπει όλοι μαζί να ζητάμε για τον πολιτισμό, τα μνημεία και για την κληρονομιά μας, που είναι ανταποδοτικά τα μέγιστα».
Σοφία Γκαγκούση
