Οι ζωές των ανθρώπων δεν ανασαίνουν μόνες τους. Μπλέκονται με άλλες ζωές και όλες μαζί δημιουργούν μια κοινή ζωή, μια κοινή ιστορία και πορεύονται, άλλες φορές ασθμαίνοντας, άλλες φορές γελώντας. Πάντοτε, όμως, δεμένες μεταξύ τους, φτιάχνοντας την ιστορία. Μια ιστορία σαν και αυτή του συντοπίτη μας Νικολάου Καλλιγά του Ιωάννη, «ΑΝΑΠΟΛΩΝΤΑΣ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΒΕΡΟΙΑΣ», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Super Course» και το Κέντρο Ξένων Γλωσσών «Λέξις».
Πρόκειται για έναν καλαίσθητο τόμο 280 σελίδων, εμπλουτισμένο με 217 ασπρόμαυρες φωτογραφίες, σπάνια διαφημιστικά έντυπα εποχής, χάρτες και σχεδιαγράμματα.
Αναλυτικότερα, περιέχει:
1) Εισαγωγικό σημείωμα του διευθυντή έκδοσης και ανιψιού του συγγραφέα, Γεράσιμου Καλλιγά.
2) Λεπτομερή περιγραφή των κυριότερων δρόμων της αγοράς, των πλατειών και του Φεστιβάλ Παραγωγής του Τουριστικού Ομίλου Βέροιας, συμπεριλαμβανομένων των καταστημάτων, των επαγγελματιών και των γεγονότων που διαδραματίστηκαν κατά την περίοδο 1916 - 1970, κατανεμημένη σε δεκατέσσερα αυτοτελή κεφάλαια.
3) Τρία εμβόλιμα παραρτήματα χαρτών που αφορούν α) τη Βέροια του 1940, β) τη Δημοτική Αγορά Βέροιας – Δεκαετίες 1960 – ’70 γ) τους δρόμους και τα Ιστορικά Μνημεία της Βέροιας.
4) Ευρετήριο ονομάτων.
5) Μνημόνευση ονομάτων και Φορέων, για την ευγενική παραχώρηση υλικού από το φωτογραφικό τους αρχείο.
Η ιστορία της Βέροιας, όπως και όλων των παλαιών πόλεων, συνδέεται άρρηκτα με την ιστορία ορισμένων δρόμων της. Οι αλλαγές στους δρόμους αυτούς δείχνουν και την πορεία της ιστορίας της ίδιας της πόλης.
Ο συγγραφέας μοιάζει με εκείνη τη μορφή του σώφρονα ανθρώπου, που κάθεται πίσω από το τζάμι της μπαλκονόπορτας κι αγναντεύει κοιτάζοντας μακριά και πίσω, αναπολώντας εποχές που πέρασαν και ανθρώπους που έφυγαν ή ζουν ακόμη. Μαζί του, θυμόμαστε κι εμείς. Πρέπει να θυμόμαστε και να μεταφέρουμε τις θύμησες στους νεότερους, ώστε να γνωρίσουν τις ρίζες τους.
Ο Νικόλαος Καλλιγάς, σκαλίζοντας μνήμες από το πλούσιο υλικό των δεκαπέντε χειρόγραφων πενηντάφυλλων τετραδίων του, δίνει ζωή σε μια πολυτάραχη περίοδο της τοπικής μας ιστορίας, πλέκοντας με αριστοτεχνικό τρόπο τους δρόμους, τα σπίτια και τα καταστήματα με τις καθημερινές ζωές των ανθρώπων, τους έρωτές τους, τις αγωνίες τους, τα πάθη τους, τα επαγγέλματά τους…, ωθώντας τον αναγνώστη να πορευτεί μαζί τους, μέσα από μια συναρπαστική περιγραφή και έναν καθαρό λαϊκό αφηγηματικό λόγο.
Με τις πρώτες φράσεις, οι εικόνες ξεχύνονται στο μυαλό μας ανεμπόδιστα. Εικόνες αναπόλησης και νοσταλγίας, τρυφερότητας και ματαίωσης, που αποτυπώνουν την παράνοια της καθημερινότητας, το σημάδι του χρόνου και τη φθορά των αισθημάτων. Εικόνες εύθραυστες και φευγαλέες που αγγίζουν το μυστήριο και τον πόνο της ανθρώπινης ύπαρξης. Μιλούν για το πέρασμα των εποχών, τις τεθλασμένες διαδρομές και τις ανατροπές του βίου, τους αναγκαστικούς αποχωρισμούς και πάνω από όλα, για τη δύναμη και το σθένος των ανθρώπων να αγωνίζονται για αξίες και δικαιώματα.
Με ευαισθησία και αμεσότητα, ο συγγραφέας, διηγείται για όλα όσα πυροδοτούν τις αισθήσεις και ενεργοποιούν τη μνήμη. Με επίκεντρο τους δρόμους της παλαιάς Βέροιας, γράφει για πρόσωπα, σπίτια, καταστήματα, αντικείμενα, όνειρα... Για τα μικρά και τα ασήμαντα που εύκολα παραπέφτουν. Αλλά και για τα μεγάλα και τα επείγοντα που πληγώνουν, όπως η προσφυγιά, η μετανάστευση, η ανεργία, η απαξίωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, η μοναξιά του ασυντρόφευτου βίου, οι απώλειες…
Σημαντικά ιστορικά γεγονότα ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια μας, όπως ο Α΄ και Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η Μικρασιατική Καταστροφή, η Κατοχή, ο Εμφύλιος, οι Δικτατορίες…, καθιστώντας το περιεχόμενο αυτού του πονήματος χρήσιμο και για μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
H εξαιρετική αυτή προσπάθεια δεν καλύπτει μονάχα ένα κενό στην ανθρωπογεωγραφική μας μνήμη και γνώση, αλλά δύναται να αποτελέσει το προζύμι για σημαντικές και διαχρονικές αλλαγές στην πόλη μας, ώστε να αποκτήσουμε εκ νέου το χαμένο μας πλεονέκτημα ή ό,τι απέμεινε από αυτό: Μια πόλη μοναδική σε ομορφιά, με ένα σπάνιο σύμπλεγμα πεζόδρομων – καλντεριμιών, πετρόχτιστων βρυσών, παραδοσιακών κτιρίων και γραφικών γειτονιών, που τη θυσιάσαμε, με μεγάλη ευκολία, στο βωμό του μπετόν και του αλουμινίου. Πολλά μηνύματα προς πολλούς αποδέκτες!
Για την άρτια εμφάνιση του θαυμάσιου αυτού εγχειρήματος, συνέβαλε τα μέγιστα ο διευθυντής έκδοσης, γνωστός επιχειρηματίας της πόλης μας, ιστοριοδίφης και συλλέκτης παλαιών φωτογραφιών και «carte-postalles», Γεράσιμος Καλλιγάς, ο οποίος φρόντισε, με αριστοτεχνικό τρόπο, την επιμέλεια της ύλης και την επιλογή των σπάνιων φωτογραφιών, οι περισσότερες εκ των οποίων προέρχονται από την τριαντάχρονη προσωπική του συλλογή.
Η απόφαση του συγγραφέα και του διευθυντή έκδοσης, να διανείμουν τον ανεκτίμητο «θησαυρό» τους δωρεάν προς τους δημότες της Βέροιας, καταδεικνύει, για μια ακόμη φορά, την υπέρμετρη και ανιδιοτελή προσφορά τους στην τοπική μας κοινωνία και τον πολιτισμό.
Είθε, το παράδειγμά τους να βρει κι άλλους πολλούς μιμητές!
