Σε μια περίοδο όπου η Ελλάδα καλείται να αυξήσει την ανταγωνιστικότητά της, μέσα από την αναβάθμιση των υποδομών της και της ποιότητας των προϊόντων της, ο ρόλος του Εθνικού Συστήματος Υποδομών Ποιότητας είναι αναμφίβολα νευραλγικός. Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΕΣΥΠ Άγγελος Τόλκας μιλά στο Euro2day.gr για τις επιδόσεις των τελευταίων ετών, αλλά κυρίως για τους μελλοντικούς στόχους και τον ρόλο που καλείται να παίξει ο οργανισμός στην πορεία ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
(Η συνέντευξη δόθηκε στον Στέφανο Κοτζαμάνη.)
Κύριε Τόλκα, μπορείτε να μας εξηγήσετε περιληπτικά το αντικείμενο δραστηριότητας του ΕΣΥΠ;
Το Εθνικό Σύστημα Υποδομών Ποιότητας προήλθε από τη συνένωση το 2013 δύο Ανωνύμων Εταιρειών του Δημοσίου (της ΕΛΟΤ Α.Ε. [Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης], της ΕΣΥΔ Α.Ε. [Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης]) και του Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου ΕΙΜ-Ελληνικό Ινστιτούτο Μετρολογίας και έχει τα αντίστοιχα αντικείμενα δραστηριότητας.
Η τυποποίηση ασχολείται με την υιοθέτηση, διάδοση και εκπόνηση προτύπων και τεχνικών προδιαγραφών. Τα κείμενα αυτά είναι προϊόν μιας πολυσυμμετοχικής και συναινετικής διαδικασίας, αποτελούν την πλέον διαδεδομένη βάση για τις εμπορικές συναλλαγές αλλά και τη βάση της τεχνικής νομοθεσίας των κρατών-μελών της Ε.Ε. σε θέματα όπως η ασφάλεια προϊόντων, η προστασία του καταναλωτή, η προστασία του περιβάλλοντος και η υγεία και η ασφάλεια στην εργασία.
Η εμπιστοσύνη στις συναλλαγές, αλλά και η τεκμηρίωση εκπλήρωσης των απαιτήσεων της νομοθεσίας είναι συχνά αντικείμενο φορέων πιστοποίησης και εργαστηρίων. Η διαπίστευση αποτελεί την επιβεβαίωση της τεχνικής επάρκειας και της αμεροληψίας των παραπάνω οργανισμών, ενώ σε κάθε χώρα-μέλος της Ε.Ε. επιτρέπεται να λειτουργεί μόνο ένας φορέας διαπίστευσης για να ασκεί αυτόν ακριβώς τον έλεγχο.
Οι μετρήσεις, οι δοκιμές και οι διακριβώσεις, για να είναι αξιόπιστες, πρέπει να έχουν ένα κοινό πλαίσιο αναφοράς (π.χ. μέτρο, δευτερόλεπτο, χιλιόγραμμο κ.ά.). Κάθε χώρα έχει ένα ινστιτούτο μετρολογίας το οποίο υλοποιεί, μέσω πειραματικών διατάξεων υψίστης ακρίβειας, τις βασικές μονάδες μέτρησης παρέχοντας έτσι αξιόπιστα πρότυπα αναφοράς στα λοιπά εργαστήρια της χώρας.
Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι όλα τα παραπάνω αφορούν την καθημερινότητά μας, αλλά και συνολικά την εθνική οικονομία, την ανταγωνιστικότητα, τις εμπορικές συναλλαγές εντός και εκτός Ελλάδας και τη βάση λειτουργίας των λοιπών παραγόντων ποιότητας της χώρας.
Ακούμε συνεχώς πως πρωτεύοντες στόχοι για την ελληνική οικονομία είναι η ανάπτυξη και η ποιότητα. Με ποιους πρακτικούς τρόπους το ΕΣΥΠ προσπαθεί να υπηρετήσει τους δύο αυτούς στόχους;
Επιτρέψτε μου να τονίσω το δόγμα του ΕΣΥΠ ότι -ειδικά στη σημερινή συγκυρία κρίσης και οικονομικής συρρίκνωσης για την Ελλάδα- οι δύο αυτοί στόχοι για εμάς ταυτίζονται.
Τα ελληνικά προϊόντα και οι υπηρεσίες, για να μπορούν να κερδίσουν τις αγορές του εξωτερικού, δεν αρκεί να έχουν ένα λογικό κόστος παραγωγής. Πρέπει επίσης να αποκτήσουν ένα διεθνώς αναγνωρίσιμο διαβατήριο ποιότητας. Η ανάπτυξη περνάει μέσα από την ποιότητα γιατί έχουμε ως χώρα τις προϋποθέσεις, μπορούμε και πρέπει να δημιουργήσουμε τις υποδομές αλλά και τις συνθήκες παραγωγής κι επένδυσης. Από την άλλη πλευρά, οι ίδιες υποδομές εξασφαλίζουν τις προϋποθέσεις για να κυκλοφορήσουν αντίστοιχα στην ελληνική αγορά ασφαλή και ποιοτικά προϊόντα.
Το ΕΣΥΠ λειτουργεί στην Ελλάδα ακριβώς αυτές τις αρχές, τους θεσμούς και τις διαδικασίες, που έχουν προβλεφθεί σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο για να εξασφαλίζουν τα ζητήματα ποιότητας.
Πιο συγκεκριμένα, το ΕΣΥΠ είναι που υιοθετεί και μεταφέρει στην Ελλάδα όλο το κανονιστικό πλαίσιο των προτύπων και των προδιαγραφών, το ΕΣΥΠ αξιολογεί τη συμμόρφωση προϊόντων και υπηρεσιών με τα παραπάνω και εντάσσει επιχειρήσεις και εργαστήρια στα ευρωπαϊκά και στα διεθνή συστήματα αμοιβαίας αναγνώρισης. Το ΕΣΥΠ επίσης κάνει εξειδικευμένες μετρήσεις και ελέγχους σε όλο το φάσμα των οικονομικών και κυρίως βιομηχανικών δραστηριοτήτων.
Επίσης έχουμε αναλάβει σημαντικό πρακτικό ρόλο σε καινοτόμα πεδία για τα οποία μόλις το 2009 άνοιξε η συζήτηση και άρχισε η χώρα να τα αντιμετωπίζει με μεγαλύτερη προσοχή.
Θα αναφέρω μερικά παραδείγματα: Τη μεταφορά ευρωπαϊκών προτύπων (γνωστών ως Ευρωκώδικες) για την κατασκευή δημόσιων και ιδιωτικών έργων και παράλληλα την εκπόνηση Εθνικών Προσαρτημάτων π.χ. λόγω της σεισμικότητα της χώρας. Τη στήριξη της απελευθέρωσης των επαγγελμάτων μέσω της πιστοποίησης της μη τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης βάσει προτύπων. Την απλούστευση των διαδικασιών της αδειοδότησης επιχειρήσεων. Τη μεταφορά τεχνογνωσίας και την υιοθέτηση διεθνών προτύπων στην εποπτεία της αγοράς.
Αναφέρατε το άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων για το οποίο λέγεται ότι αποτελεί διαρθρωτική αλλαγή για την εγχώρια οικονομία. Πώς συνεισφέρει το ΕΣΥΠ στο συγκεκριμένο μέτωπο;
Επιτρέψτε μου να πω ότι το σημαντικό δεν είναι απλώς το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. Αυτό ίσως έχει λάβει και έναν χαρακτήρα απειλής για κάποιους και για άλλους ίσως φαίνεται θέμα ταμπού. Το σημαντικό για το σύνολο της κοινωνίας είναι η θεσμοθέτηση κανόνων και ρυθμίσεων για την ελεύθερη άσκηση των οικονομικών δραστηριοτήτων, ώστε να δίνεται η δυνατότητα σε περισσότερους να ασκήσουν ένα επάγγελμα με βάση όχι μόνο τα πτυχία, αλλά παράλληλα λαμβάνοντας υπόψη την επαγγελματική πείρα, την άτυπη εκπαίδευσή τους και άλλες δεξιότητες. Και αυτό να αναγνωρίζεται σε επίπεδο Ε.Ε.
Σύμφωνα με το πρόσφατα διαμορφωθέν θεσμικό πλαίσιο, η δραστηριότητα της πιστοποίησης επαγγελματιών δύναται να ασκείται από φορείς οι οποίοι θα πρέπει να είναι διαπιστευμένοι βάσει διεθνών προτύπων και κανόνων από το ΕΣΥΠ. Έτσι το ΕΣΥΠ έχει ήδη διαπιστεύσει φορείς πιστοποίησης γνώσεων πληροφορικής, εκτιμητών ακινήτων, συγκολλητών, τεχνιτών δομικών έργων κ.λπ., ενώ υποστηρίζουμε κάθε επαγγελματικό φορέα ή ένωση που προχωρά στη δημιουργία σχετικού πλαισίου επαγγελματικών προσόντων. Αυτό είναι ένα πεδίο ανάπτυξης για παράδειγμα για τα επιμελητήρια που έχουν δείξει μεγάλο ενδιαφέρον.
Βλέπουμε πως το ΕΣΥΠ έχει αρχίσει μέσα από μια εξωστρεφή στρατηγική να φέρνει έσοδα από το εξωτερικό. Ποιες είναι οι κινήσεις σας προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση;
Το ΕΣΥΠ παρέχει υπηρεσίες που έχουν ισχύ όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη και διεθνώς. Έτσι από την πρώτη στιγμή αντιληφθήκαμε πόσο μεγάλη σημασία έχει να υποστηρίξουμε επιχειρήσεις που ζήτησαν να διαπιστευθούν για να παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε τρίτες (μη ευρωπαϊκές) χώρες.
Από την άλλη πλευρά, εμείς οι ίδιοι εισήλθαμε σε μια απαιτητική και δύσκολη αγορά, όπου επικρατούν οι αντίστοιχοι φορείς της κεντρικής και της βόρειας Ευρώπης που έχουν πολύ μεγαλύτερη παράδοση στον τομέα της ποιότητας. Έτσι καταφέραμε να κερδίσουμε μεγάλο ευρωπαϊκό project μαζί με τον Γερμανικό Φορέα Διαπίστευσης για τη δημιουργία του Ρωσικού Συστήματος Υποδομών Ποιότητας. Σχετικά προγράμματα είχαμε αναλάβει σε Μαυροβούνιο, Ρουμανία και αυτές τις ημέρες υπογράφουμε ακόμη ένα με την Αλβανία για θέματα διαπίστευσης.
Υπογράψαμε συμφωνίες συνεργασίας με το Τουρκικό Μετρολογικό Ινστιτούτο, ενώ εμπειρογνώμονές μας έχουν αναλάβει υποστήριξη έργων σε Ουκρανία, Λίβανο και Ισραήλ.
Το σημαντικότερο όμως είναι η συνεργασία μας με ασιατικές χώρες. Κατ' αρχάς με την Κορέα έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό στον τομέα των πιστοποιήσεων προϊόντων και υπηρεσιών σχετικών με τη ναυτιλία.
Μόλις πριν από λίγες ημέρες υπογράψαμε σύμφωνο συνεργασίας με το Κινεζικό Υπουργείο Εμπορίου, ενώ αμέσως μετά κατατέθηκαν οι πρώτες αιτήσεις συνεργασίας με τον μεγαλύτερο Κινεζικό Φορέα Πιστοποιήσεων.
Με αυτές τις κινήσεις χτίζουμε μια πολύ καλή διεθνή αναγνώριση του οργανισμού μας που αποτελεί σημείο αναφοράς όχι μόνο για την περιοχή μας, τα Βαλκάνια, αλλά και για ισχυρές οικονομικά χώρες. Παράλληλα, με τις επενδύσεις που γίνονται στην Ελλάδα για τις παραπάνω συνεργασίες, ενισχύεται ο τομέας των υπηρεσιών που η Ελλάδα μπορεί να παρέχει στις προσπάθειες προσέλκυσης επενδυτών από το εξωτερικό και δημιουργούνται θέσεις εργασίας.
Πώς έκλεισε η περυσινή χρήση; Ποια η τρέχουσα οικονομική κατάσταση του ΕΣΥΠ;
Η προηγούμενη χρήση (έτος 2013) κατά την έναρξή της εμφάνιζε συνολικό έλλειμμα χρήσεων άνω των 3.000.000 ευρώ. Κατά τη διάρκεια του 2013 καταφέραμε κέρδη ύψους 1.000.000 ευρώ περίπου με αντίστοιχο περιορισμό του ανωτέρου ελλείμματος. Τα κέρδη αυτά προέκυψαν από τον εξορθολογισμό του λειτουργικού κόστους και την ταυτόχρονη αύξηση των ιδίων εσόδων από παρεχόμενες υπηρεσίες, όπως περιγράψαμε και παραπάνω.
Επιδίωξή μας είναι ο σταδιακός μηδενισμός του ανωτέρου ελλείμματος την περίοδο 2015–2016.
Κι ενώ καταφέραμε την παραπάνω αύξηση ιδίων εσόδων και προσπαθούμε για την ακόμη μεγαλύτερη διεύρυνσή τους, ενώ για πρώτη φορά γίνεται μια τόσο μεγάλη μείωση ελλείμματος οργανισμού, την ίδια στιγμή υπήρξε μια πολύ βίαιη περικοπή της κρατικής επιχορήγησης για το 2014 που μας επιβάλλει ακόμη μεγαλύτερες προσπάθειες τόσο δικές μας όσο και της Πολιτείας.
Το ΕΣΥΠ δεν είναι ένας καθαρά εμπορικός ή κερδοσκοπικός οργανισμός. Παρέχει Υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος, οι οποίες δεν φέρνουν άμεσα έσοδα στον οργανισμό, αλλά η πολιτεία τις χρειάζεται η ίδια για τη λειτουργία της και πρέπει να τις εξασφαλίζει για τους πολίτες της και την οικονομία της.
Πόσο θερμά ενισχύει το ελληνικό δημόσιο όλο αυτό το έργο; Είστε ικανοποιημένος από τη στήριξη που σας παρέχεται;
Η στήριξη που περιγράφετε μπορεί να είναι κατ' αρχάς θεσμική με την αναγνώριση και τη διεύρυνση του ρόλου του ΕΣΥΠ. Εδώ τα βήματα μπορεί να είναι δειλά, ωστόσο έχουν αρχίσει και γίνονται και ανέφερα παραπάνω κάποιους τομείς παρέμβασής μας. Όμως υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος για να επιτύχουμε όσα ισχύουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τις υποδομές ποιότητας. Χρειάζεται να σταματήσει η πολυδιάσπαση της διαπίστευσης σε πολλούς φορείς όταν αυτή πρέπει να γίνεται από έναν εθνικό φορέα, να υιοθετήσει η χώρα πολλές ακόμη απαιτήσεις υποχρεωτικής και προαιρετικής αξιολόγησης της συμμόρφωσης, να διευρυνθεί η χρήση διεθνών κι ευρωπαϊκών προτύπων που θα διευκολύνουν την ίδια τη δημόσια διοίκηση και να αναθέσει η Πολιτεία στο ΕΣΥΠ ελέγχους που μόνο αυτό μπορεί να κάνει.
Κατά δεύτερον, επίσης απολύτως απαραίτητη είναι η οικονομική στήριξη ώστε ο μόλις ενός χρόνου οργανισμός να μπορέσει μέσα στα επόμενα δύο χρόνια να επιτελέσει την αποστολή του και παράλληλα να γίνει πραγματικά αυτοδύναμος.
Μέσα σε έναν μόλις χρόνο, με τις προσπάθειες της διοίκησης αλλά και των εργαζομένων, αποδεικνύουμε ότι τα πράγματα μπορούν να ανατραπούν και ο οργανισμός να περάσει σε κερδοφορία αρκεί όμως να στηριχτεί στο πρώτο κρίσιμο αυτό διάστημα ώστε οι κινήσεις μας να αρχίσουν να αποδίδουν.
Ποιοι κίνδυνοι υπάρχουν σε περίπτωση που το ΕΣΥΠ διακόψει ή περιορίσει τη λειτουργία του;
Δε νομίζω ότι μπορούμε καν να συζητούμε κάτι τέτοιο. Θα αποτελούσε τεράστια απειλή για την ασφάλεια των συναλλαγών και του καταναλωτή, για την ελληνική παραγωγή και οικονομία όσο και για την ίδια την αγορά στον χώρο της ποιότητας (ιδιωτικές επιχειρήσεις, ιδιώτες, φορείς πιστοποίησης κι εργαστήρια). Παράλληλα, θα ήταν ανεπανόρθωτο πλήγμα της διεθνούς αξιοπιστίας μας.
Η συμμετοχή στις διαδικασίες της Ευρωπαϊκής και Διεθνούς Τυποποίησης και η υιοθέτηση των προτύπων στην Ελλάδα είναι προϋπόθεση για τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου αλλά και στην Ενιαία Αγορά προϊόντων και υπηρεσιών της Ε.Ε.
Επίσης, δεδομένου ότι τα ελληνικά προϊόντα για να εξαχθούν στις χώρες της Ε.Ε., αλλά και αλλού, χρειάζονται πιστοποιητικά ή εργαστηριακές δοκιμές από διαπιστευμένους φορείς ή εργαστήρια αντίστοιχα, η απουσία (ή η συρρίκνωση του πεδίου δραστηριότητας) του εθνικού φορέα διαπίστευσης θα σήμαινε πολλαπλάσιο χρόνο και κόστος προκειμένου να γίνει χρήση υπηρεσιών φορέα διαπίστευσης άλλης χώρας-μέλους της Ε.Ε. Οι ίδιες επιπτώσεις θα υπήρχαν σε θέματα υποχρεωτικής συμμόρφωσης με ενωσιακή νομοθεσία (π.χ. για ασφάλεια ανελκυστήρων, ηλεκτρικών συσκευών ή επιδόσεις δομικών προϊόντων).
Ακόμη, διακοπή ή περιορισμός της λειτουργίας του Ελληνικού Ινστιτούτου Μετρολογίας θα είχε το οξύμωρο αποτέλεσμα η κορυφή της πυραμίδας μετρήσεων της χώρας να βρίσκεται σε κάποια άλλη χώρα.
Δεν είναι, τέλος, τυχαίο ότι χώρες πολύ μικρότερες από την Ελλάδα, όπως η Κύπρος και η Μάλτα, αναπτύσσουν γοργά τις αντίστοιχες υποδομές ποιότητας θεωρώντας τις βασικό μοχλό οικονομικής ευημερίας και συμμετοχής τους στους θεσμούς της Ε.Ε.
Νομίζω λοιπόν ότι η Πολιτεία θα καταλάβει το διακύβευμα, θα ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της και δεν θα αντιμετωπίσει αναπτυξιακά ζητήματα με λογική μικροοικονομικού κόστους-οφέλους, όταν μάλιστα το ΕΣΥΠ συμβάλλει στην εθνική οικονομία και δείχνει ότι ανταποκρίνεται στις επιταγές και στις ανάγκες των καιρών και της οικονομίας μας.
