Παίρνουμε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία για να προφυλάξουμε τον εαυτό μας. Μήπως θα πρέπει να προσθέσουμε και μια καθημερινή δόση βακτηρίων;
Harvard Medicaf School
Τα βακτήρια έχουν τη φήμη ότι προκαλούν παθήσεις και έτσι και με το άκουσμα και μόνο της λέξης, κυριολεκτικά και μεταφορικά, δύσκολα μπορεί να το χωνέψει κανείς, ωστόσο πολλά στοιχεία, που με τη διαρκή έρευνα αυξάνονται, δείχνουν ότι μπορούν να θεραπευθούν ή και να αποτραπούν πολλές ασθένειες με τροφές που περιέχουν συγκεκριμένα είδη ζωντανών βακτηρίων.
Με τον όρο «προβιοτικά προϊόντα», εννοούμε τροφές, ή διατροφικά συμπληρώματα τα οποία περιέχουν προβιοτικά συστατικά. Τα προβιοτικά συστατικά είναι ζωντανοί μη παθογόνοι μικροοργανισμοί (μικρόβια) που εισέρχονται μέσω της διατροφής στο ανθρώπινο σώμα, επιβιώνουν κατά τη διάρκεια του περάσματός τους μέσα από τη γαστροεντερική οδό και είναι ωφέλιμα για την υγεία των ανθρώπων.
Οι Ευρωπαίοι κατανάλωναν πάντοτε πολλούς από αυτούς τους ωφέλιμους μικροοργανισμούς, λόγω της παράδοσής τους να καταναλώνουν τροφές που υφίστανται ζύμωση με βακτήρια, όπως γιαούρτι, ξινόγαλα, αργιάνι, κεφίρ, τα διάφορα τουρσιά, ακόμη και το ψωμί με προζύμι.
Το σύνδρομο του ευερέθιστου παχέος εντέρου προβλημάτιζε πάντοτε την κλασσική ιατρική. Ο καθηγητής της Γεωπονικής Σχολής του Α.Π.Θ. Κων/νος Λιβαδάς, ο οποίος ασχολήθηκε πριν από πολλά χρόνια με το γιαούρτι, τόνιζε τη μεγάλη σημασία που έχουν τα γαλακτοκομικά προϊόντα που υφίστανται τη γαλακτική ζύμωση, για την υγεία του παχέος εντέρου, το οποίο θεωρούσε ως βασικό όργανο της υγείας των ανθρώπων. Έφερνε μάλιστα σαν παράδειγμα τους κατοίκους του Καυκάσου, τους οποίους χαρακτηρίζει η μακροζωία, οι οποίοι κατανάλωναν μεγάλες ποσότητες γαλακτοκομικών προϊόντων που υφίσταντο γαλακτική ζύμωση. Απέδιδε τότε την ευεργετική αυτή επίδραση στο παραγόμενο γαλακτικό οξύ.
Σήμερα προβιοτικά παρασκευάζονται στα εργαστήρια. Παρασκευάζονται υπό μορφήν σκόνης η οποία πασπαλίζεται στο φαγητό και κυρίως στο γιαούρτι, ή διατίθενται σε μορφή κάψουλας.
Τα είδη βακτηρίων που υπάρχουν στα συμπληρώματα διατροφής και στις τροφές, όπως το γιαούρτι, είναι βακτήρια του γαλακτικού οξέος, που ανήκουν στα γένη Lactobacillus και Bifidobacterium. Ένας άλλος αριθμός, πάνω από δέκα, χρησιμοποιούνται, τα οποία όμως δεν έχουν ερευνηθεί λεπτομερώς. Εκείνο που έχει διαπιστωθεί είναι ότι διαφορετικά είδη βακτηρίων έχουν διαφορετικές επιδράσεις στην υγεία και έτσι τα ευρύματα ενός προβιοτικού δεν ισχύουν και για τα άλλα.
Το προβιοτικό με την περισσότερη έρευνα είναι το Lactobacillus GG, γνωστό ως L. Ramnosus GG. Ονομάστηκε έτσι από τα ονόματα αυτών που τα ανακάλυψαν, που είναι ιατροί του Πανεπιστημίου του Tufts.
Είχε καλά αποτελέσματα στη θεραπεία της διάρροιας στα παιδιά και στην πρόληψη της βρεφικής αλλεργίας.
Ένα σκεύασμα προβιοτικού μπορεί να περιέχει επίσης ινουλίνη ή φρουκτο-ολιγοσακχαρίτες, με τα οποία τρέφεται η συγκεκριμένη μικροχλωρίδα. Αυτές οι ουσίες ονομάζονται Π ρ ε β ι ο τ ι κ ά (Prebiotics). Είναι απλά τροφές των προβιοτικών.
Περίπου 100 δισεκατομμύρια μικροοργανισμοί, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν περισσότερα από 500 διαφορετικά είδη, αποικούν σε κάθε φυσιολογικό και υγιές έντερο. Αυτοί οι οργανισμοί οι οποίοι αποτελούν τη χλωρίδα του εντέρου, γενικά δεν μας αρρωσταίνουν. Τα εντερικά βακτήρια ελέγχουν τα παθογόνα, βοηθούν στην πέψη και στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και συνεισφέρουν στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Αν λείψουν εξαιτίας κάποιας πάθησης, στρες, κακής διατροφής, ή από λήψη ορισμένων φαρμάκων, μπορεί να προκληθούν προβλήματα στην υγεία. Όταν επικρατήσουν τα παθογόνα, προκαλούν διάρροια και μερικές φορές κολπίτιδα (φλεγμονή του εντερικού επιθηλίου). Γι’ αυτό είναι λογικό να αναπληρώνονται τα βακτήρια σε κάποιες καταστάσεις, όπως στη χορήγηση αντιβιωτικών φαρμάκων που σκοτώνουν τους χρήσιμους οργανισμούς μαζί με τους βλαβερούς.
Η καλύτερη περίπτωση για την προβιοτική θεραπεία υπήρξε στην αντιμετώπιση της διάρροιας. Μπορεί να βοηθήσει ανθρώπους με νόσο Crofn και σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Σε δημοσίευμα του Harvard, αφού αναφέρεται σε διογκωμένα δημοσιεύματα, από τη θεραπεία της ακμής ως την πρόληψη του καρκίνου και των καρδιοπαθειών, επισημαίνει ότι η προβιοτική θεραπεία έχει αξία. Κλινικές έρευνες και μελέτες απέδειξαν ότι μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία πολλών γαστρεντερικών διαταραχών, να καθυστερήσει την ανάπτυξη αλλεργειών στα παιδιά, να θεραπεύσει και να αποτρέψει τις κολπίτιδες και τις ουρολοιμώξεις στις γυναίκες.
Αντίθετες απόψεις – παρενέργειες
των προβιοτικών
Οι έχοντες επιφυλάξεις για τις ευεργετικές επιδράσεις των προβιοτικών, διατυπώνουν τις αντιθέσεις τους σ΄ αυτά, μερικές από τις οποίες αναφέρουμε παρακάτω.
Οι προβιοτικοί οργανισμοί για να έχουν επίδραση στην υγεία των ανθρώπων, πρέπει να επιζήσουν κατά τη διαδικασία της πέψης, όπου προσβάλλονται από τα γαστρικά υγρά και να περάσουν στο έντερο, όπου θα ασκήσουν την πιθανή ευεργετική τους δράση. Αλλά δεν είναι λίγοι οι επιστήμονες που αμφιβάλλουν ότι τα προβιοτικά βακτήρια μπορούν να επιβιώσουν των οξέων του στομάχου και να φτάσουν τελικά στο έντερο. Ακόμη όμως και το αν το 1.5 εκατομμύριο βακτήρια που περιέχονται κατά μέσον όρο σε ένα γιαούρτι καταφέρει να καταλήξει στο έντερο, ορισμένοι θεωρούν ότι είναι μάλλον απίθανο να έχουν οποιοδήποτε αντίκτυπο στα 100 δισεκατομμύρια βακτηρίων που αποτελούν τη χλωρίδα του εντέρου.
Σε δημοσίευμα του Harvard, αναφέρεται ότι το Lactobacillus GG και το L. Plantarum 299V έχει αποδειχθεί ότι επιβιώνουν, αναπτύσσονται και προσκολλώνται στο εντερικό τοίχωμα. Οι ερευνητές δουλεύουν για να βρουν καλύτερους τρόπους διάθεσης των προβιοτικών στο έντερο, όπως η σύγκλειση σε προστατευτικές ουσίες.
Ένα δεύτερο σημείο που επισημαίνεται, είναι ότι δεν συνιστάται η χορήγηση προβιοτικών σε υγιή βρέφη πριν από τον 6ο μήνα της ζωής των, λόγω ανωριμότητας του πεπτικού τους συστήματος. Οι ειδικοί εφιστούν προσοχή στη χρήση προβιοτικών τα οποία λανσάρονται σε διάφορα προϊόντα διατροφής και σε βρεφικά γάλατα και κρέμες, διότι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να προκληθούν προβλήματα.
Άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, είναι καλύτερο να αποφεύγουν τέτοιου είδους προϊόντα, διότι τα λεγόμενα καλά βακτήρια, όπως ο γαλακτοβάκιλλος casel και το bifido bacterium, από τα οποία αποτελούνται τα προβιοτικά ροφήματα, αντιμετωπίζονται ως εχθροί από τον οργανισμό τους.
Από την ανασκόπηση των στοιχείων της βιβλιογραφίας φαίνεται ότι τα προβιοτικά μπορεί να έχουν δυνατότητες να αντιμετωπίσουν ή έστω να υποβοηθήσουν στην αντιμετώπιση ασθενειών, κυρίως του γαστρεντερικού συστήματος, χρειάζεται όμως να γίνουν περαιτέρω κλινικές έρευνες και επιλογή των κατάλληλων βακτηρίων για κάθε περίπτωση, για κάθε ασθένεια.
Τα π ρ ε β ι ο τ ι κ ά αν διευρυνθούν και συστηματοποιηθούν, ίσως βελτιώσουν ακόμη περισσότερο την αποτελεσματικότητα των βακτηρίων και βοηθήσουν στη λύση υπαρχόντων προβλημάτων.
